Thiên tàn cờ vua Jose Raul Capablanca, phần I

 

Jose Raul Capablanca, phần I

Tiểu sử được viết Peter Schneider

Cho đến tận ngày nay, cái tên Capablanca vẫn có ý nghĩa với tất cả những người chơi cờ vua. Nó luôn là từ đồng nghĩa với một người chơi vô cảm, hoàn toàn chính xác, với một "cỗ máy cờ vua", với một nghệ sĩ chơi cờ tàn gần như vô song, với cha đẻ của "đòn phối hợp nhỏ" (petite combinaison). Vậy thì Capablanca này là ai,?

Những bước đầu tiên

Jose Raul Capablanca y Graupera sinh ngày 19 tháng 11 năm 1888 tại Havana, thuộc địa Cuba của Tây Ban Nha. Cha ông là một sĩ quan quân đội, đóng quân tại pháo đài La Cabana, gần Lâu đài Morro. Trong số tất cả các nhà vô địch cờ vua trên thế giới - bắt đầu với Steinitz và đến ngày nay - chỉ có một thần đồng cờ vua, Capablanca. Bản thân ông đã kể về những bước đi đầu tiên của mình trong cờ vua trong cuốn tự truyện "Sự nghiệp cờ vua của tôi" xuất bản năm 1920 và trong một bài viết do chính ông viết cho ấn bản tháng 10 năm 1916 của "Tạp chí Munsey". Vì chỉ có một số khác biệt nhỏ giữa hai văn bản, nên các sự kiện có trong cả hai đều được trình bày ở đây trong một phiên bản duy nhất:

Ngay sau sinh nhật lần thứ tư của mình. Capablanca đã xem cha mình chơi cờ vua với một sĩ quan khác, Tướng Lono. Cậu bé ngay lập tức bị cuốn hút bởi trò chơi này, và chỉ sau một vài ván đấu, cậu đã biết cách đi từng quân cờ và không lâu sau đó, cậu đã hiểu trò chơi là gì. Một trong những ván đấu này, cậu thấy cha mình đi một quân mã từ ô trắng sang ô trắng khác, điều này là không được phép theo luật của trò chơi. Cậu không nói gì cho đến khi ván đấu kết thúc, rồi chỉ ra lỗi sai cho cha mình. Cha cậu không tin cậu, vì ông tin rằng cậu con trai nhỏ của mình không thể sắp xếp các quân cờ một cách chính xác cũng như không hiểu luật của trò chơi. Để chứng minh rằng điều này là sai, cậu bé Jose đã thách đấu với cha mình một ván cờ. Tin rằng mình sẽ thắng nhanh chóng, cha cậu đã chấp nhận lời thách đấu, nhưng trái với mong đợi của ông, ông đã thua nhanh chóng. Ngay cả khi cha của Capablanca chỉ là một kỳ thủ yếu, chiến thắng này hẳn đã mang lại cho cậu bé Jose một cảm giác thành công to lớn.

Sau đó, cha ông thường xuyên đưa ông đến Câu lạc bộ cờ vua Havana. Ngay cả những kỳ thủ mạnh nhất cũng không còn có thể cho ông tỷ lệ chấp hậu, vốn là cách thông thường để tiến hành với những người mới bắt đầu. Ngay cả kỳ thủ người Nga Taubenhaus, người đã ở lại Havana trong một chuyến du đấu cờ vua, cũng phải thừa nhận sau hai ván đấu rằng việc cho ông tỷ lệ chấp hậu có phần quá lạc quan khi chơi với cậu bé này. Cha mẹ của Capablanca có phần lo lắng về niềm đam mê cờ vua của con trai mình và đã tham khảo ý kiến ​​bác sĩ. Bác sĩ khuyên họ nên cấm Jose chơi cờ vua để cậu có thể được hưởng lợi từ sự nuôi dạy bình thường dành cho trẻ em. Vì vậy, Capablanca chỉ thỉnh thoảng chơi cờ vua ở nhà. Chỉ đến khi lên tám tuổi, cậu mới thường xuyên đến câu lạc bộ cờ vua vào Chủ Nhật trong ba tháng. Trong thời gian này, sức mạnh chơi cờ của cậu tăng lên rất nhiều đến nỗi kỳ thủ mạnh nhất ở Havana, Don Celseo Golmayo, không còn có thể cho cậu tỷ lệ chấp xe nữa. Vào thời điểm này, cậu phải rời Havana trong ba năm, trong thời gian đó, theo báo cáo của chính cậu, cậu không chơi ván cờ vua nào cả.

Đây là thời kỳ bất ổn ở Cuba. Từ năm 1850, người dân đã đấu tranh giành độc lập khỏi Tây Ban Nha; nhưng điều này dường như không ảnh hưởng gì đến tuổi thơ của Capablanca. Khi ông một lần nữa đến câu lạc bộ cờ vua ở Havana vào tháng 6 năm 1901, ông đã xoay xở để trở thành một trong những kỳ thủ hàng đầu trong câu lạc bộ trong vòng ba tháng. Để kiểm tra sức mạnh chơi cờ của ông, các trận đấu nhỏ gồm hai ván đấu đã được sắp xếp với những kỳ thủ giỏi nhất. Blanco,J - Capablanca,J 0-1

Ông đã chơi 18 ván, ghi được +13, -3, =2, và điều đặc biệt đáng kinh ngạc là tốc độ chơi của ông. Trung bình ông thực hiện 140 nước đi mỗi giờ. Ông đã thắng một ván đấu với A. Ettlinger, Ettlinger,A - Capablanca,J 0-1, một vị khách đến từ Câu lạc bộ cờ vua Manhattan, người đã ca ngợi thần đồng cờ vua người Cuba khi trở về New York.

Anh ấy đã thua cả hai ván đấu với kỳ thủ người Cuba Juan Corzo, người sau đó dường như là người duy nhất giỏi hơn anh ấy. Một trận đấu giao hữu đã diễn ra giữa hai người, cho đến khi một trong hai người có được bảy ván đấu quyết định hay nhất, không tính hòa. Trận đấu không phải là giải vô địch Cuba. Sự khởi đầu của trận đấu là một sự khởi đầu đáng suy ngẫm đối với chàng trai trẻ tài năng.

Ván đầu tiên chứng kiến ​​anh ấy khởi đầu không tốt và anh ấy đã thua sau 17 nước đi. Capablanca,J - Corzo y Prinzipe,J 0-1

Ông cũng không thể ngăn chặn được đòn tấn công của đối thủ trong ván đấu thứ hai và bị áp đảo sau 27 nước đi.

Ván cờ thứ ba kết thúc với một kết quả hòa. Trong ván này, người thách đấu trẻ tuổi nhận thấy đối thủ của mình không chắc chắn về cách chơi tàn cuộc và trong các ván tiếp theo, anh ta đã sắp xếp lối chơi của mình để tính đến điều này.

Chín ván sau, anh đã thắng bốn ván và cả trận đấu. Ván thứ mười hai hòa và Corzo thắng ván thứ mười ba.

Mặc dù Capablanca khăng khăng rằng Corzo giỏi hơn mình nhiều trong khai cuộc và rằng ông chưa bao giờ nghiên cứu một cuốn sách nào về khai cuộc, nhưng điều này cần được xem xét một cách thận trọng. Ván đấu thứ tám cho thấy ông đã nghiên cứu kỹ lưỡng các khai cuộc mà ông đã từng chơi. Corzo lặp lại một biến trong Hampe Allgaier Thorold Gambit, mà ông đã từng thử một lần trước đó với đối thủ của mình. Đối thủ sau đã tìm ra một đổi mới và đè bẹp đối thủ của mình trên bàn cờ. Trong toàn bộ ván đấu (26 nước đi), Capablanca chỉ cần 5 phút, và Corzo cần bốn mươi phút. Corzo y Prinzipe,J - Capablanca,J 0-1

Sau thành công này, Capablanca cảm thấy về mặt đạo đức ít nhất mình cũng là nhà vô địch của Cuba. Do đó, giải đấu vòng đôi tiếp theo cho chức vô địch nói trên là một sự thất vọng lớn đối với ông. Ông thậm chí còn không đạt được 50% (4,5/10) và đứng thứ tư trong số sáu người tham gia, thua cả hai ván đấu với J. Corzo

Rất ít ván cờ của Capablanca từ năm 1902 và 1903 được biết đến. Năm 1902, ông đã chơi một ván cờ đáng chú ý với E. Corzo, với đòn tấn công cuối cùng đặc biệt ấn tượng.

Từ năm 1898 đến năm 1904, Capablanca được đào tạo tại Instituto de Matanzas, cách Havana khoảng 100 km về phía đông. Sau đó, ông hoàn thành chương trình học tại Trường Woodycliff ở South Orange, New Jersey. Sau đó, ông nhập học tại Đại học Columbia, New York, để học ngành kỹ thuật hóa học. Học phí của ông tại Hoa Kỳ được tài trợ bởi chủ đất San Pelayo, người đã trở nên giàu có trong ngành buôn bán đường, vì ông muốn có một chàng trai trẻ có nền giáo dục hiện đại trong công việc kinh doanh của mình. Tuy nhiên, các khoản thanh toán cho Capablanca đã bị dừng lại khi người bảo trợ của ông biết rằng ông chú ý đến cờ vua nhiều hơn là việc học.

Capablanca đã nhập học trong hai năm với tư cách là sinh viên, và sau đó đã bỏ dở việc học mà không tham gia bất kỳ kỳ thi cuối kỳ nào. Vào mùa thu năm 1904, ông được A. Ettlinger giới thiệu đến Câu lạc bộ cờ vua Manhattan. Các thành viên của câu lạc bộ đã chú ý đến ông khi ông thắng một ván cờ với J.D. Redding, và khi được đối thủ hỏi ông sẽ đáp trả thế nào với nước đi 29...Rxe6, ông đã kể lại một nước chiếu hết trong mười nước đi từ trí nhớ. Capablanca,J - Redding,J 1-0 Lúc đầu, Capablanca là một vị khách không thường xuyên đến câu lạc bộ và thành công lớn nhất của ông là chiến thắng trong một giải đấu cờ chớp, giải đấu mà Nhà vô địch cờ vua thế giới lúc bấy giờ là Lasker đã tham gia. Sau đó, ông thường xuyên được thấy ở đó và kiếm sống bằng hàng trăm ván cờ thông thường với số tiền cược nhỏ. Năm 1906, ông đã có màn trình diễn đồng loạt đầu tiên tại Hoa Kỳ. Như Lasker đã nhận xét, đó là "[...] màn trình diễn nhanh nhất từ ​​trước đến nay tại Câu lạc bộ cờ vua Manhattan". (D. Hooper, D. Brandreth, The unknown Capablanca, Dover Publications, New York, 1993, tr. 141).

Năm 1907, ông lại có một cuộc trình diễn khác tại cùng câu lạc bộ và đánh bại 22 đối thủ trong vòng hai giờ. Nhà xuất bản của American Chess Bulletin, Hermann Helms, đã rất ấn tượng đến nỗi ông đã tổ chức một chuyến lưu diễn đồng loạt tại Hoa Kỳ cho Capablanca, nhưng cũng là để quảng cáo cho tạp chí cờ vua của ông. Đó là một thành công vang dội: Capablanca đã đến thăm 27 thành phố, chơi trong tất cả 602 ván và ghi được 96,4% số điểm. Thành công này cuối cùng đã dẫn đến trận đấu đầu tiên của ông với một trong những kỳ thủ hàng đầu thế giới: Frank Marshall (trong số những thành công khác, người chiến thắng tại Cambridge Springs năm 1904 và Nuremberg năm 1906).