VÁN CỜ LÀ QUÁ TRÌNH
ĐẤU TRANH DUY NHẤT.
Trong quá trình cuộc chiến ý tưởng chiến thuật và lập kế hoạch cho ván cờ liên tục thay đổi tình thế. Bỏ qua những điểm nhỏ thường ít tồn tại, sự thay đổi liên tục thế trận sau mỗi nước đi của ván đấu có một vài thời điểm nút quan trọng. Điều quan trọng trước tiên chuyển từ giai đoạn này sang giai đoạn khác (từ khai cuộc sang trung cuộc, từ trung cuộc sang tàn cuộc), những đòn phối hợp khác nhau, những chiến dịch đổi quân phức tạp, tấn công sắc bén vv…
Sự biến dạng tương tự không ngẫu nhiên, chúng giới hạn trong nội dung cuộc chiến.
Xem xét mối liên hệ chiến lược và chiến thuật trên cơ sở những ứng dụng của mình trong trung cuộc, ở đó cuộc chiến cờ vua chính xảy ra. Nhưng điều không chắc chắn sẽ phù hợp trong khai cuộc và tàn cuộc. Chúng ta sẽ xem xét vấn đề tinh tế này một cách cụ thể.
SỰ LIÊN KẾT GIỮA KHAI CUỘC VÀ TRUNG CUỘC
Chúng ta cùng nhau xem xét những tính chất cụ thể của vài trường hợp.
Một trong những thành phần chiến lược trong trung cuộc là ảnh hưởng của kế hoạch được tăng cường đó là kế hoạch tấn công Vua. Hình thức kế hoạch này rất đa dạng. Thường thường điểm đặc biệt mạo hiểm khi tấn công Vua thường xảy ra ở trung tâm
Trong thế trận này từ ván đấu của Boleslavsky-Ravinsky (Leningrat,1949)
Quân trắng có trung tâm kín đã tìm ra phương pháp hữu hiệu tấn công Vua đen. Trong ván đấu nước đi tiếp tục
8.b4! Nhận thấy rằng vận động viên cờ vua tư duy khi lựa chọn nước đi di chuyển ¤b1-d2-f1-e3, đạt được ưu thế tối thiểu cho trắng.
8...cxb4 9.cxb4 ¤xb4 10.¤c3 ¤f6 11.£b3 ¤c6 12.dxe5 dxe5 13.¦d1! ¤d4 Có thể giải thích rằng nước đi dở 13...¥d6 14.¥a3 £e7 15.¦xd6 ¦xd6 16.¤b5 ¤xe4 17.¤xd6+ ¤xd6 18.¦d1 ¤d4 19.¤xd4 exd4 20.£b4!..vv… Trong phương án này sự phát triển tiếp theo của ván đấu tạo ra cho trắng khả năng tấn công linh hoạt.
14.¤xd4 exd4 15.e5 ¤g4 16.¤b5 ¥c5 17.¥a3 b6 18.¤d6+ ¢f8 19.¦xd4! Điều đó dẫn đến đòn phối hợp quyết định.
19...¥xd4 20.¤xf7+ ¥c5 (dẻo dai hơn đi nước 20...¢e8, cho dù ở đây sau nước đi 21.¤d6+ ¢f8 22.£f3+ ¤f6 23.¦e1! trắng nhất định thắng) 21.¥xc5+ bxc5 22.¤xd8 £xd8 23.£f3+ ¤f6 24.¦d1 và trắng thắng.
Đối với nhiều hệ thống khai cuộc hiện đại có đặc điểm nhập thành khác phía, theo qui luật như vậy chuyển động quân tiếp theo liên quan tới các cánh.
Thế cờ chuẩn, ví dụ đối với phương án tấn công nhiều nước đi của Rauzra trong phương án Rồng.
Karpov – Gic
Ơ Moscow năm 1969.
1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 g6 6.¥e3 ¥g7 7.f3 ¤c6 8.¥c4 0–0 9.£d2 £a5 10.0–0–0 ¥d7 11.h4 ¤e5 12.¥b3 ¦fc8
Mục tiêu chính của phương án này là tấn công Vua, sao cho càng nhanh càng tốt!
13.h5 ¤xh5 14.¥h6 ¥xh6 15.£xh6 ¦xc3 16.bxc3 £xc3 Nước đi này tạo điều kiện cho trắng tấn công đòn quyết định rất đẹp. Bền bỉ hơn nên chơi 16...¤f6.
17.¤e2! £c5 Nước đi dở 17...¤d3+ vì sau đó 18.¦xd3 £a1+ 19.¢d2 £xh1 20.g4! đen bị tổn thất lực lượng.
18.g4 ¤f6 19.g5 ¤h5 20.¦xh5! gxh5 21.¦h1 £e3+ 22.¢b1 £xf3 23.¦xh5 e6 Nước đi này có hy vọng cho đen phòng thủ được bằng thế trận của mình.
24.g6 ¤xg6 Nước 24...fxg6 trắng dễ dàng thắng sau khi đi 25.£xh7+ ¢f8 26.£h8+ ¢e7 27.¦h7+ ¤f7 28.£xa8 vv…
25.£xh7+ ¢f8 26.¦f5! Đòn phối hợp “mặn chát” của trắng.
26...£xb3+ 27.axb3 exf5 28.¤f4 ¦d8 29.£h6+ ¢e8 30.¤xg6 fxg6 31.£xg6+ Đen đầu hàng.
Trong ví dụ được dẫn ra kế hoạch tấn công trải qua từ đặc điểm khai cuộc. Kế hoạch này liên quan tới kỹ thật xử dụng dụng lực lượng. Giống vẻ bề ngoài bức tranh có thể nhìn thấy được trong trường hợp một bên ưu thế trong khai cuộc, củng cố ưu thế khai đó tiến hành đòn chiến thuật. Điều lớn hơn là đôi khi đó là phương pháp duy nhất hiện thực hóa ưu thế.
CHIẾN THUẬT SỬ DỤNG
KHAI CUỘC ƯU THẾ
Gufeld – Petrosian
Giải vô địch LX lần thứ 37 năm1969.
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¤c3 g6 4.d4 exd4 5.¤d5 ¥g7 6.¥g5 ¤ce7 7.¤xd4 c6 8.¤c3 h6 9.¥e3 ¤f6 10.¥c4 0–0 Trắng chưa cảm thấy nguy hiểm và kiên trì dành quyền chủ động, dùng Hậu tích cực tấn công.
11.£f3 Điều đáng ngạc nhiên là Đen không chỉ lấy lại quyền chủ động mà còn đẩy mạnh đạt được thế trận thắng lợi.
11...d5 12.exd5 c5! Trắng không nhận ra nước đi này điều đó được lý giải: do quân trắng cản trở lẫn nhau.
13.¤db5 (và sau đó 13.¤de2 ¥g4 14.£g3 ¤f5! Tình thế trắng trở nên tồi tệ)
13...a6 14.d6 ¤f5 15.¤c7 ¤xd6! Chuyến di chuyển Mã tạo thảm họa quyết định cho trắng. Trong trường hợp 16.¤xa8 đen thắng hai chốt bù đắp cho một xe, tiếp tục 16...¤xc4 và 17...¥g4.
16.0–0–0 Trắng có thể tìm ra đòn phản công dành ưu thế bằng cách thí quân, nhưng điều này không mang đến cho họ đảm bảo.
16...£xc7 17.¥f4 ¥g4 18.£d3 b5! 19.¥d5 ¦ad8 20.f3 b4 21.£xg6 ¢h8 22.£d3 bxc3 23.fxg4 £b6 24.b3 £b4! Trắng đầu hàng.
Chiến thuật thường xuyên sử dụng trong khai cuộc ưu thế liên quan tới bước chuyển quyết định và nhanh chóng nhắm vào Vua đối phương. Tồn tại sự khác biệt giữa tấn công ở trên và ví dụ đưa ra ở chỗ. Ở đây sự tấn công có thể tính đến nước cuối cùng.
Faibisovik – Lomaia
Ơ Groznưi năm 1969.
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 ¤f6 4.0–0 ¤xe4 5.¦e1 ¤d6 6.¤xe5 ¥e7 7.¥d3 ¤xe5 8.¦xe5 0–0 9.¤c3 c6 10.b3 ¤e8 11.¥b2 d5 12.£h5
Ở đây đen nhất thiết phải đi nước 12...¤f6 thiếu thận trọng khi đi 12...g6? Và bị tấn công ngay lập tức.
13.¤xd5! £xd5
Cần thiết phải như vậy. Vì sau đó 13...cxd5 14.£xh7+!! hoặc đi 13...gh 14.¤xe7+! ¢g7 15.¦h5+ đen bị chiếu hết.
14.£h6 ¥e6 15.¦xd5 cxd5 16.¦e1 ¥f6 17.¥a3 ¥g7 18.£f4 ¦c8 19.h4 ¤c7 20.¥xf8 ¥xf8 21.h5 ¥e7 22.£d4 b6 23.£a4 Đen đầu hàng.
Bước chiến thuật xử dụng trong khai cuộc ưu thế con đường không duy nhất. Chiến lược theo kế hoạch chậm chạp dựa trên cơ sở giữ vững ưu thế (lợi thế) đã có trong khai cuộc, đó là hiện tượng mang tính rõ nét trong Cờ Vua.
Có nhiều kế hoạch phát triển khai cuộc chủ động tiêu chuẩn phụ thuộc vào đặc trưng của thế trận.
Bạn đọc đã được làm quen trong thực tiễn của mình, và các ván đấu của người khác với kế hoạch tiêu chuẫn mẫu mực xử dụng ưu thế không gian (ở trung tâm và ở cánh), áp lực lên điểm yếu của chốt, chiếm cột mở và chuyển về tàn cuộc ưu thế.
Kế hoạch cuối cùng này chúng tôi muốn lưu ý các bạn vận động viên Cờ Vua trẻ một cách đặc biệt.
BƯỚC CHUYỂN VỀ TÀN CUỘC PHỨC TẠP
Thực tiễn Cờ Vua hiện đại không chỉ không bác bỏ, mà càng khẳng định ý nghĩa việc chuyển nhanh sang tàn cuộc (đôi khi thậm chí ngay ở trong phút đầu tiên của trung cuộc), trong trường hợp này khi nào thực hiện được.
Polugaevsky – Ivcov
Ở Bengrat năm 1969.
1.¤f3 ¤f6 2.c4 c5 3.¤c3 ¤c6 4.d4 cxd4 5.¤xd4 ¤xd4 6.£xd4 g6 7.e4 ¥g7 8.¥e3 d6 9.f3 0–0 10.£d2 ¥e6 11.¦c1 £a5
Hiện giờ trắng đẩy nhanh chuyển sang tàn cuộc.
12.¤d5 £xd2+ 13.¢xd2 ¥xd5 14.cxd5 ¦fc8 15.¥e2 a6 16.b4!
Tàn cuộc của trắng có hàng loạt mục tiêu nhỏ, tồn tại những lợi thế sau: ưu thế 2 Tượng, ưu thế không gian ở trung tâm, cuối cùng là sự hiện diện kế hoạch chơi tích cực ở cánh Hậu.
Đen không tìm được sự chống cự đầy đủ, trắng tăng cường thế trận của mình.
16...¢f8 17.a4 ¤d7 18.a5! ¥b2 19.¦c2 ¦xc2+ 20.¢xc2 ¥g7 21.¢b3 ¦c8 22.¥d2 ¥d4 23.g4 ¢g7 24.g5! Lực lượng của đen bị tê liệt bên cánh Hậu, trắng bắt đầu tấn công đòn quyết định bên cánh Vua.
24...¦c7 25.¦d1 ¢f8 26.f4 ¦c8 27.¥g4 ¢e8 28.¦f1 ¦c7 29.h4 ¥g7 30.h5! ¥d4 31.¦h1 ¥g7 32.¦h3 ¢f8 33.h6 Hòn đá tảng đặt nền móng cho chiến thắng. Chốt h6 góp tiếng nói cuối cùng giải quyết nguồn gốc cuộc chiến.
33...¥d4 34.¦d3 ¥a7 35.¥h3 ¥g1 36.¥c3 ¢e8 37.e5 ¥h2 38.exd6 exd6 39.¦e3+ ¢d8 40.¦e4 ¥g1 41.¥xd7. Đen đầu hàng. Nước đi 41…¦xd7 bị đòn quyết định 42.¥f6+ ¢c7 43.¦e8 và tiếp theo ¦h8 và ¦h7.
THẾ TRẬN CÂN BẰNG KHI CHUYỂN VỀ TRUNG CUỘC
Chúng ta đã xem xét một vài trường hợp chuyển về trung cuộc khi một bên có khai cuộc ưu thế kế hoạch có nắm quyền chủ động nguy hiểm. Làm thế nào phát triển sự kiện, nếu không bên nào đạt được ưu thế ? Tất nhiên có không ít phương án, ở đó thế trận trong giai đoạn đầu của ván đấu đã được đơn giản hóa ít nhiều tiếp tục cuộc chiến không đòi hỏi giải thích điều gì đặc biệt. Nhưng sự chính xác, cân bnằng ở khai cuộc như thế nào chỉ được nhấn mạnh ở mỗi dạng tiếp theo của cuộc chiến trung cuộc. Điều này thường bắt đầu sự dịch chuyển thế trận của cuộc chiến, đòi hỏi các đấu thủ nghệ thuật cao trong bước đi uyển chuyển chậm chạp, tích lũy từng ưu thế nhỏ.
Đối với cuộc chơi này cần có kiến thức về cấu trúc chốt tiêu chuẩn: Trung tâm thoáng (mở) hoặc ngược lại trung tâm kín hoặc trong trường hợp khi chốt của 1 bên đông ở trung tâm, còn bên kia đông chốt ở cánh. Có nhiều thế trận chuẩn năng động cân bằng có tính chất sự hiện diện những điểm yếu của chốt trung tâm, sự điều phối quân sẽ điều chỉnh điểm yếu này.
Đối với khai cuộc hiện đại ngày càng có tính chất thế trận khốc liệt căng thẳng, thế trận tràn đầy cuộc chiến chiến thuật. Ở khai cuộc cuộc chiến giành sự cân bằng không nhận thấy dấu ấn bình ổn và trải qua hoàn toàn không trong khuôn khổ thế trận được điều chỉnh.
Trong những thế trận này cần bặc biệt lưu ý tới việc xử dụng uyển chuyển kế hoạch, theo hướng làm thay đổi nhanh chóng hoàn cảnh, tình thế. Ý nghĩa mức độ một là xử dụng chiến thuật, khảo sát đòn phối hợp, đặc điểm thế trận.
Điều đó được chỉ ra trong ví dụ sau.
Keres – Smylov
Tại Gaaza năm 1948.
1.c4 ¤f6 2.¤f3 c6 3.¤c3 d5 4.e3 g6 5.d4 ¥g7 6.cxd5 ¤xd5 7.¥c4 0–0 8.0–0 b6
Tích cực hơn đi nước 8...¤b6 tiếp theo là ¤8d7 và e7-e5, tiến tới tạo áp lực ở trung tâm.
9.£b3 ¤xc3 10.bxc3 ¥a6 11.¥a3 ¥xc4 12.£xc4 ¦e8 13.e4 b5 14.£b3 ¤d7 15.c4 ¦b8 16.¦ad1 £a5 Bằng nước đi cuối cùng đen chuẩn bị giải phóng bằng nước c6-c5 cảm tưởng kế hoạch của họ đã được, bởi vì trắng không thể giữ chốt ở trung tâm (đe dọa 17…bc. Nếu 17.cxb5 , thì 17...¦xb5 và tiếp theo c6-c5). Tuy nhiên vị trí quân trắng có ý tưởng thú vị. Trắng không đếm xỉa đến sự phản công của đen ở trung tâm và bắt đầu tấn công ào ạt ở cánh Vua.
17.c5! Đây là một nước mạnh đòi hỏi tính toán xa (sâu). Đánh giá kế hoạch của trắng phụ thuộc vào việc có lợi hay không lợi thế chiến thuật khi đẩy chốt c4-c5 thế trận của nó sẽ yếu đi.
17...b4 18.¥b2 Chính xác hơn phải đi 18.¥c1! nhưng không tính hết hậu quả việc lui Tượng bây giờ là khó khăn kỳ lạ.
18...e5 19.¤g5! ¦e7 20.f4 exd4 21.f5 ¤xc5? Sai lầm quyết định. Nước cần thiết phải là 21...£xc5! vẫn còn chơi tạm được.
22.£h3 h5 23.f6 ¥h6 24.fxe7 ¥xg5 25.£f3! f6 26.¥xd4 ¤d7 27.h4 Đen đầu hàng.
Trong trường hợp chung nhất khi chuyển từ khai cuộc sang trung cuộc vận động viên Cờ Vua cần phải đặt ra mục đích soạn thảo kế hoạch cụ thể để tiến hành tiếp tục cuộc chiến, nói chính xác hơn là tiến hành lựa chọn tính chất chiến lược xác định của cuộc chiến. Nhận thấy hàng loạt trường hợp khi chuyển vào giai đoạn trung cuộc đòi hỏi phải chôi tinh tế. Nghệ thuật tiến hành cuộc chiến trong thời điểm “dễ vỡ” và phải có tiêu chí điêu luyện dài hơi. Không phải ngẫu nhiên Alekhine chuẩn bị tới giải tranh vô địch thế giới với Capablanca, kéo dài trong vài năm trong thực tiễn với sự thận trọng xử lý nghệ thuật của mình trong từng giai đoạn ván đấu. Về điều này Alekhine đặc biệt luu ý về những yếu tố được che giấu, đánh giá thế nào tàn cuộc sắp tới, vấn đề kỹ thuật tinh vi, hiện thực hóa ưu thế nhỏ nhất vv…
Hồ Văn Huỳnh, biên tập từ bài dịch từ Trung tâm huấn luyện thể thao quốc gia 2.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét