NGHỆ THUẬT PHÒNG NGỰ

 

NGHỆ THUẬT PHÒNG NGỰ

Ngay từ khi khai cuộc chúng ta thường đứng trước nhiều vẩn đề phòng ngự. Trước hết với bản chất lo dự phòng, đó là việc tăng cường khu trung tâm, đưa Vua vào chỗ an toàn, phong tỏa dãy Chốt đối phương, kiểm soát các cột mở và đường chéo. Nhưng thường trong những vị trí như thế, lộ ra những đe dọa chiến thuật và những điểm hoàn toàn bất ngờ.

Nói gọn lại, ngay khi bắt đấu ván cờ, nquời ta nhiều hay ít bắt buộc phải giải đáp những vấn đề về phòng ngự, Tuy nhiên khi người ta diễn sang trung cuộc thì tầm quan trọng của những khả năng phòng ngự càng tăng lên. Không phải bao giờ ta cũng nắm đuợc phần chủ động, hoặc đôi khi kế hoạch tấn công của ta bị thất bại và dù muốn dù không chúng ta cũng phải chuyển sang phòng ngự.

Còn trong khi tấn công, cần phải khảo sát những phương pháp phòng ngự của đối phương, không được đánh giá thấp những phương pháp phòng ngự của đối phương, không được đánh giá thấp những phương pháp nầy và tìm cách tránh né hoặc làm suy yếu nó.

Như các bạn đã thấy, tấn công và phòng ngự liên quan một cách chặt chẽ.

Đương nhiên tim của chúng ta rất hồi hộp phấn chấn khi chúng ta mở môt cuộc xáp chiến. Đặc biệt không một người khác nào tỏ ra vui sướng khi bắt buộc phải phòng ngự, phải chịu đối phương tấn công mình, dù chỉ tạm thời bị đối phương chi phối. Nhưng cờ Vua là một cuộc đấu tranh quyết liệt mà không ai có thể luôn luôn tiên liệu được mọi tình huống và cũng không ai có thể chiến thắng mãi. Chính vì vậy mà đối thủ phải nắm cho vững khoa học phòng ngự và sẵn sàng, trong trường hợp cần thiết khi đấu cờ chuyển sang thế phòng ngự với một sự dẻo dai. Bình tĩnh và kiên nhẫn.

Cũng dễ hiểu thôi khi nói phòng ngự đòi hỏi một thái độ tâm lý sâu sắc, thần kinh vững chắc để chiu đựng những đòi hỏi của tình thế. Chúng ta không thể luôn luôn làm được tất cả mọi điều chúng ta mong muốn, nhưng chúng ta phải cố gắng làm những gì phù hợp với tình thế. Nói gọn là muốn có trình độ cao về cờ Vua thì phải có khả năng chơi phòng ngự.

Nhưng cũng như nghệ thuật tấn công, việc truyèn đạt và tiếp thu nghệ thuật phòng ngự vô cùng khó khăn. Nhà trường giỏi nhất, phong phú nhất là sự thực hành. Tuy nhiên mỗi đấu thủ cờ đều phải làm quen với những nguyên tắc chủ yếu về phòng ngự.

Để có thể thành công trong việc đẩy lùi một cuộc tấn công của đối phương cần phải:

1. Phải quan tâm kịp thời ngay từ khi mất quyên chủ động và phải nhạý bén cảm giác truớc mõi nguy hiểm gần kề.

2.   Xây dựng một kế hoạch phòng ngự thích hợp và tiến hành tập hợp, liên lạc giữa các quân.

3.  Nhạy bén thấy trước những phương pháp chiến thuật khi bố trí quân của đối phương.

4. Nếu có thể thì gây khó khăn lớn nhất cho đối phuong khi thực hiện kế hoạch, nhưng đồng thời phải chuần bị đòn phản công.

5. Cố gắng tiết kiệm quân phòng ngự để có thêm lực lượng trừ bị dành cho cuộc phản công.

Bây giờ mời các bạn hãy xem các nguyên tắc lô-gích vá căn bản này được thực dụng trong thực tiễn.

SOKOLSKY - MAKAGONOV  (Hình)

Theo vị trí này, quân Đen đã chơi:

9...¤a6!!

Đi nước này chúng ta phải cho đến hai chấm than ! Vì nó thể hiện rõ là Đen rất nhạy bén, cảm giác được từ xa sự đe dọa về vị trí của Trắng. Mà một sự de dọa kiểu như thế rất khó nhận ra. Sự de dọa chiến thuật rất dễ nhận ra còn sự đe dọa về vị trí thì đôi khi cực kỳ khó khăn phát giác.

Quân Trẳng có cặp Tượng tạm thời chưa đóng vai trò gì quan trọng vì vị trí còn bị đóng kín. Thế mà Đen đã nhận rõ là Trắng sẽ tìm cách mở đường sẽ ném những con Chốt vào cánh Vua để giành một ưu thế về không gian.

Để ngăn chận lực lượng xung kích Chốt của Trắng, nước đi f7-f5 rất cần thiết, nhưng nó sẽ làm yếu Chốt e6. Chính vì vậy mà quân Mã ở b8 phải được mang về c7 để bảo vệ.

Thế là nhờ những khảo sát kỹ đã giúp cho Đen chơi nước cờ Mã lên a6.

Như chúng ta đã thấy, quân Đen đã phát hiện rất giỏi từ xa kế hoạch của đối phương, đây là điều kiện dẫn đến thành công trong phòng ngự. Nhưng tiếc thay, thường thường người ta phát hiện những đe dọa này quá trễ. Mặc dù thế nhưng đừng thất vọng mà phải an ủi rằng "Thà trễ còn hơn không phát hiện được"...

Sau đây là những nước tiếp theo của ván cờ:

10.£e2 ¤c7 11.f4 ¤d7 12.g4 ¤b6 13.e5 f5

Chận đúng đám Chốt này lại !

14.exf6 ¥xf6 15.¥d2 £e7 16.¢h1 ¦ae8 17.g5?

Một cuộc phòng ngự điều khiển bởi người có máu lạnh (rẩt bình tĩnh). Thường mang lại một kết quả tâm lý bất ngờ. Bên tấn công đâm ra mất kiên nhẫn, cảm giác bị chễ nhạo vì "bên kia" vẫn chống cự lại mình.

Tệ hơn nữa là bên tấn công vẫn tiếp tục công một cách máy móc thay vì anh ta để nhiều thời gian suy nghỉ nắm lại tình thế xem có nên chuyển sang phòng ngự không.

Đây là một trường hợp như thế: Quân Trắng tin rằng mình có vị thế tốt hơn hẳn nên phải chơi cho thắng. Nhưng anh ta quên chú ý là Đen cũng đạt được một điểm mạnh ở f5.

Tốt nhất Trắng nên đi 17.¦ae1 để tiếp theo ¤d1 và ¥c3

17...¥d4 18.¤d1 g6 19.c3 ¥g7 20.¤e3 ¤b5

Lên đường hướng đến f5! Mỗi hoạt động của Đen đều chính xác và tiết kiệm.

21.¤g4 ¤d6 22.¦ae1 ¤f5 23.£f2 ¤a4

Quân Đen giờ đây chuyển sang thế phản công quyết định chiến trường:

24.¥c1 ¤c5 25.¦d1 d4! 26.c4 e5!

Cần phải giải phóng các điểm yếu càng nhanh càng tốt. Để có thể chiếm lấy ô e3 coi đó là mục tiêu thì phải mở cột e:

27.fxe5 ¥xe5 28.¤xe5 £xe5 29.¥f4 £e7 (Xem hình kế bên)

 Chúng ta thấy rằng chiến lược phòng ngự của quân Đen đã giành thắng lợi: Những điểm yếu ở các ô e3 và d5 khiến cho tình thế của quân Trắng về chiến lược là không cứu vãn được.

Sau đây là đoạn tàn cuộc:

30.¦fe1 ¤xd3! 31.¦xd3 £xe1+ 32.£xe1 ¦xe1+ 33.¢h2 ¦e2 34.¦b3 ¤h4

Quân Trắng đầu hàng.

Tất cả những nguyên tắc cơ bản được trình bày đã được áp dụng trong ván cờ này và giành thắng lợi.

Với ví dụ sau đây, chúng ta sẽ xem xét rõ hơn nguyên tắc tiết kiệm.

TEICHMANN - TCHIGORINE  (Hình)

14.¦dg1

Mở đầu một cuộc tấn công cánh Vua

14...a5 15.f4 f5!

Tăng cuờng vị trí của Mã d5. Việc làm suy yếu Chốt e6 ở đây không quan trọng.

16.¦g3 a4 17.£d1 ¤cb4 18.¥xb4 ¤xb4 19.¦hg1 ¦f7

 Quân Đen đã thanh công trong việc chận đứng cuộc tấn công của đối phương với những phương tiện tiết kiệm và vẫn giữ được ưu thế bên cánh Hậu.

20.¥b1 a3

Mở đường để phản công.

21.bxa3 ¤d5 22.£b3 b4 23.axb4 ¦xb4 24.£d3 c5! 25.dxc5 £a5 26.¥c2

Trắng hiểu rõ với nước đe dọa ¦fb7 thì làm cách nào con Chốt a2 cũng phải mất.

26...£xa2 27.f3

Để cặp Xe có thể tham gia phòng ngự.

27...¦c4 28.¦1g2 ¦d7

Đây là một truòng hợp hiếm thấy: quân Xe đảm bảo việc phòng ngự lại tham gia vào cuộc phản công.

29.c6! ¦xc6 30.£d4

Đe dọa chiếu bí! Nhưng như ví dụ trong ván cờ Voskanjan - Simovitch (bài học thứ 11) chiến thuật khéo léo bật ra giành thắng lợi.

£a3+ 31.¢d2 ¦xc2+ 32.¢xc2 ¤xe3+ 33.¢b1 ¦xd4 34.¦xg7+ ¢f8 35.¦g8+ ¢e7

Trắng đầu hàng.

Đôi khi người ta đứng trước một tình trạng tấn thoái lưỡng nan: chấp nhận phòng ngự thụ động hay coi thường việc mất quân, chuyển sang một cuộc tấn công sắc bén ?

Về vấn đề này, các bạn cũng đừng trông đợi "những cách chỉ dẫn hoàn toàn". Đôi khi một sự phòng ngự dẻo dai dù thụ động vẫn giữ vững cân bằng.

KOBLENTZ - TAHL  ( Hình) 

Kế hoạch chiến lược của Trắng rõ: Khi đối phương đi b7-b6 vì Đen sớm muộn gì cũng phát triển Tượng c8 thì lúc đó Trắng sẽ đi ¥e3 rồi ¦c1 tạo một sức ép mạnh trên cột c. Nhưng quân Đen không muốn cứ mãi thụ động!

16...¥f5

Cũng có thể đươngng đầu với nước 16...¥g4 17.f3 ¥f5

17.¦xb7 ¥c2!

Để gây khó khăn cho việc xuất Tượng c1

18.£d2 ¦ae8 19.¦xc7 ¥d3

Tránh cạm bẫy: nếu 19...¥d4 20.£xd4 ¦e1+ 21.¥f1 ¥d3 22.¥h6! và Trắng thắng... giờ đây nước đe dọa là 22...¥d4

20.£b4 a5! 21.£a4

Bắt đầu một cuộc điều động chiến thuật, rất sắc bén.

21...¥xg3

Nếu 21...¦xf2 22.¢xf2 £f6+ 23.¢g1 (không đi 23.¥f3 ¥d4+ 24.¢g2 ¥f1+) 23...¥d4+ 24.¥e3 và Trắng vẫn giữ vững ưu thế lực lượng.

22.hxg3 ¦e1+ 23.¢h2 ¥e4! 24.¥e3

Nếu 24.¥xe4 £h5+ 25.¢g2 £h1#

24...£h5+ 25.¥h3 ¦xe3 26.¦xg7+

Xe phải hi sinh trở lại để cứu thua.

26...¢xg7

Nếu 26...¢h8 27.£d4 ¦xf2+ 28.¢g1 và rồi nước chiếu rút của Trắng vô cùng lơi hại.

27.£d4+ ¢g8 28.£xe3 ¥f5 29.g4 ¥xg4 30.¦g1 ¦xf2+

Lần thứ ba hi sinh trong một ván cờ.

31.¢h1 £xd5+ 32.¥g2 £d2 33.£xd2 ¦xd2 34.¥h3 h5 35.¥xg4 hxg4 36.¦xg4+ ¢f7 37.¦g2

Đến đây hai đấu thủ đồng ý bắt tay hòa.

Nếu có thể làm cho cuộc tấn công của đối phương trở nên khó khăn nhất, đó là một nguyên tắc vô cùng quan trọng của phòng ngự. Rất thường xẩy ra tình trạng là khi một đối thủ đã chiếm ưu thế thì thường tỏ ra rất chủ quan rồi bắt đầu chơi một số nước không được kỹ lắm.

LASKER - STEINNITZ  (Hình) 

Rõ ràng là tình thể bên Trắng đang lâm nguy. Trước hết Lasker tìm cánh mở  một cuộc phản công vào cánh Vua:

25.h4 gxh4 26.¤xh4 ¤d3 27.¦f1

Nếu 27.¦ee2 ¤dxb2

27...¤axb2 28.£f3 ¥b6 29.¢h2 ¦g8 30.¥h6 £e7 31.¤h5 ¥e8 32.£h3 ¤a4 33.¥f3 ¤ac5 34.¦e2 ¤d7

Một nước đề phòng trước rất hay, nó đảm bảo việc bào vệ Vua và cho phép Đen hành động kiênn quyết vào cánh đối diện.

35.g3!

Để cho phép Mã về cánh Hậu nhanh nhất.

35...a5 36.¤g2 b4 37.¤e3 ¦c8 38.¤d1 bxc3 39.¤xc3 ¥d4 40.¥d2 ¤7c5 41.£h4 ¥xh5 42.¥xh5 ¦b8 43.¤d1 ¤a4 44.¥xa5

Tương đối hay nhất, quân Trắng tìm cánh gây khó khăn phức tạp cho đối phương bằng tất cả các lực lượng của mình. Sự hy sinh chất này cho phép Trắng diệt con Chốt thông nguy hiểm.

44...¦a8 45.¥d2 c3 46.¥xc3 ¤xc3 47.¤xc3 ¥xc3 48.¦f3 ¤c1 49.¦c2 ¤xa2 50.¦fxc3 ¤xc3 51.¦xc3 ¦gc8

Mặc dù Lasker rất dẻo dai kháng cự, nhưng quân Đen vẫn thắng ván cờ...

52.¦b3 ¦a2+ 53.¢h3 ¦ac2

Tốt nhất: 53...¦a1

54.¦b6! ¦2c3 55.¥g6 ¦d8 56.¦b7 £xb7 57.£xf6+ £g7 58.£xd8+ £g8 59.£f6+

Chiếu liên tục thường là cái phao để cứu mạng cho bên phòng ngự.

Chiến lược trung tâm và đơn giản hóa thế cờ là những chủ đề chính của bên phòng ngự. Chúng ta hãy xem ván cờ sau đây:

GEORGADSE - KOBLENTZ  (Hình) 

16...¤c5

Đen phải tích cực tiến lên vì Trắng đe dọa những nước f2-f4 ¦f3-h3 và £h5 đưa đến một cuộc tấn công nguy hiểm.

17.¥c1 a5 18.b4! axb4 19.axb4 ¤a4 20.¦d3 g6!

Với những nước đi tích tắc kiểu này im ẳng thôi và có phần chắc chắn có một tầm quan trọng rất lớn về mặt phòng ngự. Sau khi 21.£g4 và 22.h4, quân Đen vẫn còn cơ hội tranh tiên với h7-h5 truớc khi thành lũy Chốt bảo vệ bị phá vỡ.

21.¤d1

Bên tấn công muốn giữ lại các quân để tăng cường cho cuộc tấn công. Trắng dự định chơi f2-f4 rồi tiếp đó ¤f2-g4

21...¦fd8 22.£g4 d5!

Cuộc phản công vào trung tâm thứ vũ khí tốt nhất chống lại phần lớn các cuộc tấn công vào bên cánh.

23.e5 d4!

Quân Đen muốn với bất cứ giá nào cũng đổi Xe.

24.¥xc6 £xc6 25.¦xd4 ¦xd4 26.£xd4 ¦d8 27.£f4 ¤c3

Loại quân Mã ở d1 vì nó sẽ nhảy lên e3 rồi g4

28.¤xc3

Bắt buộc !

28...£xc3 29.¥e3 ¦d5 30.¦b1 £xc2

  Đừng bắt Chốt e5 vì sẽ mở đường chéo lớn ra cho đối phương.

31.¦c1 ¦d1+ 32.¦xd1 £xd1+

 Thắng lợi của chinh sách đơn giản hóa của quân Đen. Trắng còn giữ lại quân Tượng "xấu" các con Chốt trắng đứng trong các ô đen sẽ dễ dàng là mục tiêu.

33.¢g2 £b3 34.¥d2 £d3 35.h4 ¢f8

Khi cuộc tấn công đe dọa Vua thì Vua phải rời khỏi vùng nguy hiểm.

36.¥e3 ¢e8 37.¢h2 £c4 38.£f3 ¢f8

 Trở vê chỗ trú ẩn.

39.¢g3 £xb4 40.h5 gxh5 41.£xh5 £e4!

Khi Hậu đã chiếm khu trung tâm thì không sợ gì nữa !

42.¥f4 £d3+ 43.¥e3 b4

Và Trắng đã đầu hàng vì Chốt thông xuống phong Hậu.

Cho dù có bị tấn công mạnh mẽ bên phòng ngự không phải chỉ có lo né tránh những đe dọa trực tiếp, mà còn phải tìm những điểm yếu của bên tấn công để phản công bằng những biện pháp thích hợp.

SPIELMANN - KERES  (Hình) 

Cuộc tấn công của Trắng dường như rất nguy hiểm: nếu 14...gf 15.T:f5 ef

18.M:d5 Hd8 17.e6

Nhung Kérès đã lấy điểm nhắm vào Chốt trung tâm của đối phương.

14...¥b8! 15.fxg6 ¤dxe5 16.gxf7+ £xf7 17.¤g5 £f6 18.¦f1 ¤g4! 19.£f3 £xc3+ 20.¢d1 £g7 21.£e2 ¦f8

Phải đổi Xe tấn công này dù phải lỗ 1 Chốt

22.¦xf8+ ¢xf8 23.¤xe6+ ¥xe6 24.£xe6 ¤f2+ 25.¢e1 ¤xd3+

Trắng đầu hàng.

Ví dụ sau đây cho những "nguồn tin" có giá đối với việc phòng ngự.

BONDAREVSKY - SMYSLOV  (Hình)

19...¦a7!

Nước phòng thủ hàng ngang thứ 7 cũng rẫt thường gặp. Đi nước này để cản sự đe dọa Chốt h5:g6

20.0–0

Không còn hy vọng gì việc đẩy Chốt xáp trận: 20.g4 £e6 21.f5 £f6! và cuộc tấn công đến đây không dễ gia tăng.

20...£d8!

Chơi nước cờ cao tuyệt! Ý tưởng là để đối phó với 21.f5 f6 22.¤g4 g5 khóa chặt thế cờ. Như đã có nói một phương pháp như vậy thật tuyệt, đối với loại vị trí thế này.

21.hxg6 fxg6 22.f5 £c8 23.fxg6

Trắng không có khả năng nào nữa để tăng cường cho cuộc tấn công và nhẫn nhịn để đổi Hậu tất nhiên vỉệc này cũng là việc làm của bên phòng ngự.

23...£xh3 24.¦xf8+ ¢xf8 25.gxh3

Như Averbach đã nhắc nhở đến đây quân Đen có thể chơi 25...¦g7 26.¢h1 ¥xe5 27.dxe5 ¦xg6 28.¥b4+¢f7 29.¦d1 ¢e6  hoặc 28.¦f1+ ¢e7 29.¦f4 ¢e6 30.¥xe4 ¥xe4+ 31.¦xe4 ¤c6 32.¥c3 ¦g5... Trong cả hai trường hợp cuộc cờ đều cân bằng.

25...¥xe5?

Sau nước đi yếu nhất này (So với hai trường hợp trên) nhưng rồi ván cờ cũng đi đến chỗ hòa.

Trao đổi quân để chuyển sang tàn cuộc cầu hòa là những thủ đoạn chiến thuật của bên phòng ngự (đặc biệt là đưa vào tàn cuộc Tượng khác màu hoặc tàn cuộc Xe). Loại tàn cuộc này rất khó, vì về phương diện kỹ thuật khó mà cụ thể hóa một ưu thế do kinh nghiệm mang lại. Đối với loại tàn cuộc này, bên phòng ngự gây khó khăn cho đối phương cao độ, ngay cả nếu tàn cuộc này có thua cũng vậy.

RESHEVSKY - ALEKHINE (Hình) 

24.¦f4 bxc5 25.¥xc5 ¤c6 26.¦xe4 ¦d2!

Không đuợc: 26...e5 27.¦f1 và Trắng có một áp lực nguy hiểm trên cột f.

27.£xd2 £xe4 28.¦e1 £xc4 29.£d6 ¦c8 30.£xe6+ £xe6 31.¦xe6 ¢f7 32.¦d6 a5 33.¢f2 ¤e7 34.¥d4 ¤f5 35.¦d7+ ¢e6 36.¦a7 ¤xd4 37.cxd4 ¦c2+ 38.¢f3 ¦xa2

Alekhine không còn gì khác hơn phải chịu một tàn cuộc Xe, vì việc giành thắng lợi đòi hỏi đối phương phải có một trình độ kỹ thuật cao.

39.¦xg7 ¦a3+ 40.¢e4 h5 41.¦g6+ ¢f7 42.¦h6

Trắng đi nuớc này không hay, đúng hon thì 42.¦g5 để rồi h4 và g3.

42...¦a2 43.¢f3 ¦a3+ 44.¢f2 ¦d3 45.¦xh5 a4!

Đen giăng một cái bẫy có tính cách tâm lý cho đối phương: Như đối phương tham lam muốn giữ đuợc đủ 3 Chốt thì dính bẫy.

Còn nếu Trắng bằng lòng với hai Chốt thì sẽ thắng !

Vì như sau: 46.¦a5 ¦xd4 47.¢g3 ¢e6 48.h4 hai Chốt sẽ "chạy" xuống thành Hậu.

46.d5?

Ôi, Chốt đã "đi" !

46...a3 47.¦h7+ ¢f6 48.¦a7 ¢e5 49.¦a5

Nếu 49.h4 ¢f5 và rồi Vua đen ở giữa hai Chốt.

49...¦d2+ 50.¢f3 ¦d3+ 51.¢e2 ¦b3 52.¢f2 ¦b2+ 53.¢g3 ¦b3+ 54.¢h4 ¦b2 55.¢h3 a2 56.d6+ ¢xd6 57.g4 ¢c6 58.¢g3 ¢b6 59.¦a8 ¢b5 60.h3

Nếu 60.h4 Đen sẽ chiếu theo hàng ngang.

60...¢b4 61.¢f4 ¦c2 62.¦b8+ ¢a3 63.¦a8+ ¢b3

Ván cờ hòa.

Khi người ta tin chắc rằng một cuộc tấn công của đối phương sẽ bị bẻ gãy thì người ta tìm cách khiêu khích:

KOBLENTZ - ALEXANDROV (Hình) 

17...f4

Quân Trắng thấy ngay nó có thể làm chủ trước cuộc tấn công của đối phương

Bằng nước đi giành thế 18.¥a6 Nhưng sau một hồi lâu suy nghỉ, nó lại thay đổi quyết định:

18.¥b5 fxe3 19.¥xd7 exf2+ 20.¢f1 ¦xf3 21.£xf3 ¥a6+ 22.¦c4 £xh2! 23.¥e6+ Chính với nước chiếu trung gian này mà Trắng phải tính kỹ.

23...¢h8 24.¥xc8

Trắng tin rằng cuộc chiến đã chấm dứt nhưng mà.

24...¤d2+! 25.¢xf2 ¤xf3 26.dxc5 ¥xc4 27.bxc4 ¤h4 28.¥h3 £f4+ 29.¢g1 £xc4

Hai đấu thủ đều chạy theo thời gian nên đều đi sơ: Đáng lẽ Đen phải đi 29...bxc5

30.c6 £c2 31.¦xd5

Đến lượt Trắng đi nhầm. Đáng lẽ phải đi 31.¦c1 £xb2 32.¦e1 với nước đi đe dọa đôi ở c7 và ¦e8 chiếu bí

31...h6 32.¦d7 £xb2 33.c7 £c1+ 34.¢h2 ¢h7!

Đen thắng.

Trong ván cờ sau đây, Đen có ý tưởng phòng ngự xuất phát từ việc muốn thu hút các quân đối phương vào một ổ phục kích rồi lợi dụng tình thế sơ hở để táo bạo mở một cuộc phản công. Điều cay nhất là thực hiện kế hoạch này Đen phải đem Vua của mình ra làm "mồi nhử đối phương.

Ván cờ GELLER - EUWE  (Hình) 

16...b5! 17.¦h4 £b6 18.e5 ¤xe5 19.fxe6 ¤xd3 20.£xd3 £xe6 21.£xh7+ ¢f7 22.¥h6 ¦h8!

Ở nước thứ 16 của Đen đánh dấu sự khởi đầu của kế hoạch chiến lược phòng ngự của nó, còn nuớc cuối cùng ¦h8 là một điểm chiến thuật nhằm làm cho Hậu lạc xa, nhất là xa điểm c2.

23.£xh8 ¦c2 24.¦c1 ¦xg2+ 25.¢f1 £b3 26.¢e1 £f3 Trắng đầu hàng.

KERES - STALDA

Theo hình thì Xe đen đã xuống hàng ngang thứ hai, Hậu đen kiểm soát đường chéo lớn. Quân Mã đen đặc biệt đóng chốt rất tốt ở f4.

Còn quân Trắng chắc hẳn có một áp lực ngược lại trên cột g, nhưng Tượng ở a6 thì sai lạc xa và người ta không rõ Hậu trắng sẽ đi đứng như thế nào để có thể dẫn đến hành động phối hợp với các quân khác (Trong tàn cuộc Hậu và Vua chống với một Vua đơn độc, thì quân Hậu cũng không thể chiếu bí nếu không có sự giúp đỡ của Vua!). Vua Trắng hiện tại đang đứng ở nơi không an toàn lắm.

Hãy quan sát, bằng cách nào, từng buớc, Kérès sẽ cải thiện được tình thế với các quân của mình và đạt đến một cuộc phản đòn đối phương, điều này rẫt đáng học tập.

1.£e4

Cản gián tiếp nước đe dọa 1...£xb2 sẽ đưa đến tình thế như sau nếu Đen bắt

Chốt: 2.£e7+ £g7 3.f6 thắng.

1...¦d2 2.¦c1!

Quân Xe được đặt ở điểm mà tầm hoạt động của nó rất lớn.

2...h5

Để Vua có nhiều chỗ đi.

3.¥f1

Tượng thụ động sẽ đóng vai trò phòng thủ.

3...¦d4! 4.£e8 g4!

Việc rình rập những điểm yếu trong trận địa đối phương bao giờ cũng quan trọng, ở đâỵ là điểm h4

5.¢g1!

Sai lầm nếu đi nước "linh hoạt" 5.¦c7+ ¢h6 6.£g8 vì 6...£xh4+ 7.¢g1 ¤e2+ 8.¥xe2 £g3+ 9.¢f1 ¦f4+

5...¢h6

Nhằm bắt Chốt d

6.¦c7 ¦d1 7.¦c4!

Ngăn cấm sự xâm nhập của Hậu đen ở d4 và tấn công con Mã lợi hại.

¤h3+ 8.¢g2 £xb2+ 9.¥e2 ¦g1+ 10.¢h2 ¦h1+ 11.¢g2 ¦g1+

Ván cờ hòa.

Thường thường ý tưởng phòng ngự được giấu kín.

Chỉ sau khi đã khám phá ra được mũi nhọn (mũi nhọn trên đầu chữ i) thì người ta mới có thể biết phòng ngự như thế nào cho có hiệu quả

BOTVINNIK - EUWE

Trắng dường như thua mất thôi.

Nếu Xe trắng đi thi Chốt thông tiến tới với sự hỗ trợ của Xe đen c8 (Trong những tàn cuộc của Xe chỗ đứng của Xe phải ở phía sau các Chốt thông) còn nếu Vua đi thì Vua đen chiếm điểm e5. Nhưng Botvinnik tìm ra được nước cứu nguy lạ thường.

1.¢e3 ¢e5 2.¦c2!! c3 3.¢d3 ¦d8+

Đen không còn có thể chơi cho Trắng bị "kẹt thiếu nuớc đi" vì Trắng có thể bắt Chốt: nếu 3...¦c7 4.¦xc3 ¦xc3+ 5.¢xc3 ¢xe4 6.¢c4 ¢f4 7.¢d4 ¢g4 8.¢e5 ¢xh4 9.¢f6 ¢g4 10.¢xg6 h4 11.¢f6 h3 12.g6 h2 13.g7 h1£ 14.g8£+ hòa

4.¢e3 ¦d4 5.¦xc3 ¦xe4+ 6.¢f3 ¦xh4 7.¦c6!

Đỉnh cao của phòng ngự: phản công vào Chốt g6

7...¦f4+ 8.¢e3 ¦e4+ 9.¢f3 ¢f5 10.¦f6+ ¢xg5 11.¦xg6+

Ván cờ hòa.

Chúng ta hoàn tất việc nghiên cứu chủ đề của chúng ta với vài ví dụ nữa, trong những ví dụ này chúng ta sẽ thấy những hoạt động chiến thuật đặc biệt để có một giải pháp cho những vấn đề về phòng ngự.

MAKAGONOV - TCHECOVER .

Như hình, quân Đen thua thôi. Nhưng trước khi đầu hàng tại sao người ta không giăng thử một cái bẫy cho đối phương ?

Và đen đã đi:

1...£g4+ 2.¢f2?

Lỗi lầm do đi nhanh vì gần hết giờ: nếu 2.¢f1 thì thắng lợi đảm bảo chắc chắn.

2...¦f8 3.¦d8 £h4+!

Đển đây quân Trắng đầu hàng.

Tình hình "bí nước" (Pat) thường là sự thoát nạn khi lực lượng bị giảm sút:

Ván cờ tàn

SAGORIANSKY - TOLUSH  (Hình)

1.£c4

Quân Đen muốn thắng "ngay lập tức" nên đã chơi.

2...¢h3

Đi nước này, Đen gài một cái bẫy mà bắt buộc Trắng phải bị mắc, nhưng Tolush đã quên một khả năng là Trắng sẽ bị "Pat"

2.£xf4 g2+ 3.¢f2 ¦f6 4.¢g1

Nếu 4...¦xf4 hoặc nếu 4...¤f3+ 5.£xf3+ ¦xf3 Pat !

Hồ Văn Huỳnh, biên tập