TẤN CÔNG BÊN CÁNH HẬU

 

TẤN CÔNG BÊN CÁNH HẬU

Trái nguợc với tấn công bên cánh Vua, cuộc tấn công bên cánh Hậu diễn ra im ắng và không có sự hy sinh lớn. Nhưng ở đây cũng có sự phối hợp hành động giữa các quân và đây là vấn đề quan trọng nhất.

Những điều kiện tiên quyết cho phép một cuộc tấn công bên cánh Hậu đạt kết

quả là:

a) Sự yếu kém hàng Chốt đối phương (Xem ván cờ Taimanov - Suetine trong bài học thứ năm).

b)  Có nhiều Chốt hơn bên cánh Hậu sẽ cho phép tạo được những con Chốt thông gây khó khăn cho đối phương.

c) Kiểm soát những cột mở và những đường chéo.

d)  Giành những điểm mạnh để từ đó các quân có thể xâm chiếm trận địa địch.

Cần nhấn mạnh một điều là cuộc tấn công bên cánh Hậu không phải chỉ hạn chế ở cánh đó thôi mà còn liên kết với khu trung tâm và đôi lúc nó phát triển cả sang bên cánh Vua nữa.

Bây giờ chúng ta lần lượt xem những phương cách chủ yếu tấn công bên cánh Hậu:

A-  TẤN CÔNG VÀO NHỮNG CHỐT YẾU

SZABO - TAIMANOV [E27]

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 ¥b4 4.a3 ¥xc3+ 5.bxc3 0–0 6.f3 ¤e8 7.e4 b6 8.¤h3 ¤c6 9.e5 ¥a6 10.£a4 ¤a5  (Hình)

Đen tập trung quân tấn công cánh Hậu.

11.¥e3 f6! 12.¥d3 fxe5 13.¥g5

Không đi đuợc: 13.dxe5 ¥xc4 14.¥xc4 £h4+

13...£c8 14.dxe5 h6 15.¥e3 d5 16.£c2 ¤xc4

Cuộc tấn công của Taimanov đã mang lại kết quả, tuy nhiên cũng phải canh chừng bên cánh Vua.

17.¥xc4

Quân Mã này đe dọa ghê quá nên phải diệt.

17...¥xc4 18.£g6 ¦f5! 19.¥xh6 ¦xe5+ 20.¢f2 ¦e2+ 21.¢g3 £d7

Cuộc tấn công của Đen bên cánh Hậu đã giành thắng lợi cả trung tâm rồi cánh Vua nữa. Để kết thúc, Đen phải quyết định tấn Chốt thông ở trung tâm xuống.

22.¤g5 ¤f6 23.¦he1 ¦e8 24.¦xe2 ¥xe2 25.h4 e5 26.¢f2 ¥c4 27.¦d1 c5 28.h5 d4 29.¦e1 d3! 30.¢g1 ¥b3 31.¤e4 ¤xe4 32.¦xe4 ¦e6 33.£g4 d2 34.¥xd2 £xd2

Trắng đầu hàng.

Kế hoạch chiến lược của quân Trắng trong ván cờ sau đây rất đáng học tập: trong khi chồng cặp Xe ở cột c, Trắng đã buộc đối phương phải tạo ra một con Chốt yếu ở c6, sau đó con Chốt này bị vây và bị bắt.

PETROSSIAN - KROGIUS [D91]

1.d4 ¤f6 2.¤f3 g6 3.c4 ¥g7 4.¤c3 d5 5.¥g5 ¤e4 6.cxd5 ¤xg5 7.¤xg5 e6 8.¤f3 exd5 9.e3 0–0 10.¥d3 ¤c6

Đen khai cuộc với một kế hoạch khốn khổ và thụ động. Cơ may của Đen là chơi c7-c6, f7-f5, ¤d7-f6-e4 tiếp theo là g7-g5, đi như vậy trong thực tiễn những tay kiện tướng hiện đại đã chứng tỏ rằng nó có khả năng phản công.

Một thái độ thụ động trước kế hoạch của đối phuong đuợc coi như đã thua nửa ván cờ.

11.0–0 ¤e7 12.b4

Đây là một cuộc tấn công mà nguời ta gọi là chơi khởi đầu bằng quân yếu. Mặc dù theo nguyên tắc, chúng ta phải tấn công nơi nào mà chúng ta có quân mạnh nhất, nhưng ở đây cột c đã mở và việc đẩy Chốt b lên cho phép, trong trường hợp này, thực hiện một cuộc tấn công chiến lược với phuơng pháp sử dụng những Chốt yếu kém hơn.

12...¥f5

Theo ý kiến Petrossian: nước yếu là 12...¥g4.

13.¥xf5 ¤xf5 14.b5 £d6 15.£b3 ¤e7 16.¦fc1 ¢h8?

Đen đi nước chờ đợi vô tích sự.

17.¦c2 h6 18.¦ac1 c6 19.¤a4 ¦ab8 20.g3

Đi nuớc này, Petrossian đã viết: "Không có gì tôi phải vội vã, tôi bảo vệ chống lại một nước nguy hiểm bất ngờ chiếu bí ở hàng thứ 1".

¢h7 21.¤c5 ¦fd8

Giá bắt buộc phải trả lại một con Chốt yếu. Cũng thế thôi, nếu 21...b6 22.¤d3 cxb5 23.£xb5 ¦fc8 24.¦xc8 ¦xc8 25.¦xc8 ¤xc8 26.¤f4 ¤e7 27.£e8 tình thế của quân Đen đang nguy khốn.

22.bxc6 bxc6 23.£a4

Tấn công Chốt c

23...£f6 24.¢g2 ¦a8 25.¤b7 ¦e8 26.¤a5 g5

Cuối cung thì quân Đen quyết định phản công nhưng đã quá trể muộn

 (Hình)

27.h3 £f5 28.¤xc6 £e4 29.¦c5 f5 30.£c2 ¤xc6 31.¦xc6 f4

Cuộc phản công của Đen không có gì nguy hiểm vì các quân Trắng đã chiếm những chỗ tốt.

32.exf4 gxf4 33.g4 ¥xd4

Quân Tuợng đã trở nên linh hoạt nhưng không giúp ích gì cho Đen được nữa.

34.£d2 ¥g7 35.¦e1 £a4 36.£xd5 ¦xe1 37.¤xe1 ¦f8 38.¤f3

"Quân Trắng rất tập trung và giành chiến thắng. Trong khi đó quân Hậu đen không có một nước hay nào để đi". Petrossian đã viết như vậy.

38...¢h8 39.¦c7 a6 40.£b7 ¦g8 41.¤h4

Đen thua, Đen đã chơi ván cờ quá thụ động từ đầu đến cuối.

Sau đây là một ví dụ hay về sự phản ứng khi bị đối phuong tấn công bằng những quân thiểu số.

TAIMANOV - NESCHMETDINOV [D36]

1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 e6 4.cxd5 exd5 5.¤c3 ¤f6 6.¥g5 ¥e7 7.£c2 ¤bd7 8.e3 0–0 9.¥d3 ¦e8 10.0–0 ¤f8 11.¦ab1 a5! 12.a3 ¤e4 13.¥xe7 £xe7 14.b4 axb4 15.axb4 ¤g6 16.b5

Trắng đi nước này là lô-gích nhưng không phù hợp với tình thế, đáng lẽ phải đi: 16.¦fe1

16...¥g4 17.¤d2 ¤xd2 18.£xd2 ¤h4!

Đe dọa: 19...¥f3 nếu 19.¥e2 ¥h3 20.gxh3 £g5+ 21.¥g4 ¤f3+ Taimanov đã đi: 19.f3 nuớc cờ tuyệt vọng và thua không đền bù được một con Chốt nào.

Tóm lại: nểu đối phương liều lĩnh mở một cuộc tấn công với thiểu số quân thì các bạn hãy phản công quyết liệt vào cánh Vua !

B-   ĐA SỐ CHỐT

ROMANI - TAHL [A64]

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 c5 4.d5 exd5 5.cxd5 d6 6.¤f3 g6 7.g3 ¥g7

Rất nhiều vấn đề hiện đại về khai cuộc được nêu ra dưới dấu hiệu của nguyên tắc về sự đền bù. Ngay từ nuớc thứ 5, hình thái của cuộc chiến, chiến lược đã thoáng hé lộ điều này. Quân Đen có một đa số Chốt ở cánh Hậu và Đen tin tưởng vào quân Tượng ở g7 sẽ phát huy tác dụng đa số Chốt này.

Ngược lại, Đen phải nhường ưu thế lực lượng ở "trung tâm cho Trắng và phải canh chùng con Chốt yếu ở d6.

8.¥g2 0–0 9.0–0 a6 10.a4 ¤bd7 11.¤d2 ¦e8 12.¤c4 ¤b6

Ngăn chặn Trắng lên Tượng ở f4 tăng cuòng gây sức ép vào Chốt d6.

13.¤e3 ¤g4! 14.£b3 ¦b8 15.h3 ¤xe3 16.¥xe3 ¤d7 17.¤e4 £e7 18.¥f4 ¤e5 19.£b6

Quân Trắng quyết bằng bất cứ giá nào phải ngăn chận cho được nước b7-b5 của Đen nhưng nước đi trên chỉ mất nước mà thôi.

19...¤c4 20.£b3 b5 21.axb5 axb5 (Hình)

22.g4

Bất cứ lúc  nào cũng phải xem chừng những cái bẫy hoặc những đe dọa chiến thuật bầt ngờ. Vì thế 22.¤xc5 sẽ bị quật lại bởi 22...g5!

22...¥xb2 23.¤xd6

Đến đây chúng ta đang ở cao điểm của tình hình: hai đấu thủ đều đã thực hiện được kế hoạch-chiến lược của mình. Giờ đây chỉ cần những phương pháp chiến thuật để buộc tấn Chốt.

Trắng sẽ yếu nếu: 23.¦ab1 ¥d4 24.e3 ¥g7 v.v...

23...¥xa1 24.¤xc4

Nếu 24.¤xe8 ¥e5

24...¦a8 25.¤b6

Trắng đã đánh bẫy 25.£xb5 £xe2 26.¥f3 ¥a6!

25...¦a5 26.d6 £a7 27.¥c6

Đáng lẽ phải đi 27.¤xc8 và 28.¥d5

27...¥e6 28.£c2 ¦b8 29.¤d5 ¥xd5 30.¥xd5 ¦a4! 31.e3 ¥g7 32.¥c6

Cần tãng cường trung tâm bằng ¦d1. Giờ đây quân Đen cần phải tiêu diệt Chốt trắng d6 và làm cho các Chốt mình được sáng giá.

32...£b6 33.¥d5 ¦xf4! 34.exf4 £xd6 35.£e4 ¦d8 36.¥b3 b4

Cứ tiến xuống!

37.¥a4 £d4 38.£e7 ¥f6 39.£b7 £xf4 40.¥b3 c4 41.¥c2 ¥e5

Hai Chốt dính liền nhau có một sức mạnh dị thường.

42.£g2 b3 43.¥b1 c3

Trẳng đầu hàng.

Trong ván cờ sau đây cũng vậy, Trắng chỉ "mơ tưởng" ngay từ lúc khai cuộc, sẽ tạo cho được một con Chốt thông!

Đây là một trong những thành tích đáng chú ý nhất của Vassily Smyslov:

SMYSLOV - SZABO [D75]

1.c4 ¤f6 2.¤f3 g6 3.d4 ¥g7 4.g3 0–0 5.¥g2 d5 6.cxd5 ¤xd5 7.0–0 c5 8.e4 ¤f6 9.e5 ¤d5 10.dxc5 ¤b4 11.¤c3 ¤8c6 12.£e2 £d3 13.¦d1 £xe2 14.¤xe2 ¤xe5 15.¤xe5 ¥xe5 16.¥h6 ¦e8 17.¦d2 ¤c6 18.¤f4 ¥f5 19.¦e1 ¥g7 20.¥xg7 ¢xg7 21.a3 g5 22.¤d5 ¦ed8 23.¦ed1 ¥g4 24.f3 ¥e6 25.b4 h6 26.¢f2 ¦d7 ( Xem hình )

27.¤c3!

Càng có ít quân thì Chốt thông trong tương lai càng ít gặp trở ngại!

27...¦xd2+ 28.¦xd2 ¦d8

Đen không muốn nhường cột này cho đối phương.

29.¦xd8 ¤xd8 30.f4 gxf4 31.gxf4 ¥b3 32.¢e3 ¢f6 33.b5 e5

Nước 33...¢e6 không đi được: 34.c6 ¢d6 35.b6 ¤xc6 36.¥xc6. Nếu như 34...bxc6 35.bxc6 ¢d6 36.¤b5+ tiếp theo là c6-c7

Đây là một ví dụ rất mới vì mọi chiển lược đều tùy thuộc vào một điểm chiến thuật.

34.¤e4+ ¢e6 35.c6 exf4+ 36.¢xf4 bxc6 37.¤c5+ ¢d6 38.¤xb3 cxb5 39.h4 ¤c6 40.¥xc6 ¢xc6 41.¢g4 b4 42.axb4 ¢b5 43.¤d4+

Đen đầu hàng.

Và để kết thúc phần này, xin đưa thêm một ví dụ có vẻ nghịch lý thông thường mặc dù rằng những đặc thù về thế tĩnh của vị trí phải là nền tảng của kế hoạch chiến lược nhưng ở đây lại cần phải xem xét tất cả những đặc điểm có thể cảm giác

được.

Ở đây sẽ xác nhận rõ là "con quỷ không phải khủng khiếp như người ta tưởng

tượng".

YATES – ALEKHINE  (Hình)

Nhìn vào ván cờ trên cảm giác đầu tiên ai cũng nghĩ là quân Trắng có những cơ may tốt đẹp vì rằng nó có đa số Chốt bên cánh Hậu, Nhưng sau khi:

23...£c3! 24.£c1 £xc1 25.¦xc1 ¦d8!

Người ta thấy rằng mọi ưu thế của Trắng đều đã biến mất Vì:

1.  Quân Đen kiểm soát cột mở d.

2.  Vua đen có thể giành phần chủ động trong cuộc chiến đấu trong khi đó Vua trắng thấy rõ đường đi đã bị các Chốt của nó chắn bít lối.

26.g3 ¢f7 27.c5 ¢f6 28.¥c4 ¥c8 29.a4 g5 30.b5 f4 31.¢f1 ¦d2! 32.¢e1 ¦b2 33.gxf4 gxf4 34.¥e2 ¢e5 35.c6 bxc6 36.¦xc6

Ở trên, nước 36.bxc6 thì quân Đen sẽ mở cuộc tấn công với 36...f3 37.¥d1 e3 38.fxe3

36...¥e6 37.¥d1 ¦b1 38.¦c5+ ¢d4 39.¦c2 e3 40.fxe3+ fxe3 41.¦c6 ¥g4 42.¦d6+ ¢c5 43.h3 ¥h5

Trắng đầu hàng.

C-  KIỂM SOÁT NHỮNG CỘT MỞ VÀ NHỮNG ĐƯỜNG CHÉO

GELLER - SIMAGINE  (Hình)

16.¥a6! ¥xa6 17.£xa6 ¦xc1 18.¦xc1 £a8 19.¥d6 ¦d8 20.e5 ¥g7 21.¦c7

Nước xâm nhập quen thuộc vào trận địa đối phương.

21...£e4 22.¤d2 £e1+ 23.¤f1 ¤f8

 Nếu 23...¤b8 24.£c8!

24.£xa7 ¥h6 25.¦xf7 £b1 26.£e7 ¦c8 27.¦xh7

Áp lực trên đường chéo chống cánh Hậu là tư tưởng chiến lược chủ yếu của khai cuộc Catalan và của phòng ngự Cổ Ấn Độ (xem ván cờ Teschner - Tahl trong bài học thứ ba và ván cờ Romani - Tahl trong phàn b mới rồi).

D. NHỮNG ĐIỂM MẠNH

CAPABLANCA - ALEKHINE  (Hình)

15.b4!?

Đuổi quân Mã đang đứng tại c5 là diểm tốt nhất, nhưng Trắng đã làm yếu ô c4 và đây sẽ trở thành điểm mạnh đối với Đen. Chắc chắn, các ô c5 và a5 cũng đều yếu đối với Đen, nhưng quân Trắng không thể lợi dụng được những điểm yếu này.

15...¤cd7! 16.¥g3

Đáng lẽ phải đi 16.¤b3  để trả lời với 16...¤b6 bằng 17.¤a5.

16...¤b6 17.£b3 ¤fd5 18.¥f3 ¦c4 19.¤e4 £c8 20.¦xc4

Tốt nhất: 20.£b1 tiếp đó là ¤d2

20...¤xc4 21.¦c1 £a8 22.¤c3 ¦c8 23.¤xd5 ¥xd5 24.¥xd5 £xd5 25.¤f3 ¥f6 26.a4 ¥b2! 27.¦f1

Nếu 27.¦d1. Alekhine định sẽ chơi 27...bxa4 28.£xa4 ¤b6 29.¦xd5 ¤xa4 30.¦d1 ¤c3 31.¦e1 ¦c4 32.¥d6 ¤e4 33.¥e7 f6.

Còn nếu 27.¦b1, quân Đen sẽ kiên quyết lợi dụng việc thiếu phòng ngự hàng thứ nhất: 27...¤a3! 28.£xb2 ¤xb1 29.£xb1 £b3 30.£f1 bxa4 31.h3 a3 và quân Đen thắng.

27...¦d8

Bây giờ đây, chính cột d là cột quan trọng nhất.

28.axb5 axb5 29.h3 e5 30.¦b1

30.e4 sẽ cho phép cuộc kháng cự lâu dài nhất.

30...e4 31.¤d4 ¥xd4 32.¦d1 ¤xe3

Trắng đầu hàng.

Hồ Văn Huỳnh, biên tập