LỆCH HƯỚNG LỰC LƯỢNG, Efstratios Grivas

LỆCH HƯỚNG LỰC LƯỢNG

Khái niệm

Ngày nay có thể chấp nhận rằng tất cả các chủ đề đòn phối hợp có thể được phân loại và học bằng các phương pháp huấn luyện. Các chủ đề đòn phối hợp thường xuất hiện lại trong suốt ván cờ (Khai cuộc, trung cuộc và cờ tàn). Vì vậy, một kỳ thủ cờ vua muốn tìm Ithaca (một hòn đảo ở Hy Lạp ; trong truyền thuyết Homeric Odysseus) của mình nên được huấn luyện không chỉ trong các chủ đề vị trí / chiến lược, mà còn trong phân loại các đòn phối hợp có thể chuyển đổi lợi thế vị trí của mình cho một chất. Đòn phối hợp mà chúng ta xem chi tiết trong cuộc khảo sát này là một điều cơ bản để học và là một trong những vẻ đẹp và logic nổi bật. Phiên bản đơn giản nhất của nó được biểu diễn trên hình sau:

 Vị trí chính (H)

Lợi thế của trắng là hiển nhiên vì lợi thế chất của mình, nhưng chiến thắng dường như là xa. Chốt g7 sẽ sớm bị mất và mối đe dọa chiếu vĩnh viễn đang bộc lộ. Một kỳ thủ có kinh nghiệm và được đào tạo tốt có thể dễ dàng khám phá ra đòn phối hợp thay đổi nhanh chóng đánh giá vị trí. Giải pháp đơn giản và đẹp!

1.¦f8+!

Không tốt là 1.£f6? £d4+! (1...£e8? 2.£f8+ £xf8 3.gxf8£+ ¦xf8 4.¦xf8+ ¢xf8 5.¢f2+–) 2.£xd4 ¦xd4 với một cờ tàn hòa.

1...¦xf8 2.£h7+!!

Ý tưởng cơ bản. Vua đen bị buộc phải vào ô "lý tưởng"

2...¢xh7

2...¢f7 3.gxf8£ hoặc 3.g8£

3.gxf8¤+ ¢g7 4.¤xd7 1–0

Và trắng thắng đơn giản.

Rõ ràng rằng đòn phối hợp đặc biệt này có thể được phân loại theo các yếu tố nhất định. Những yếu tố này là:

1. Sự hiện diện của mã / xúc tiến mang lại cú đánh cuối cùng.

2. Hậu của đối phương nằm trên ô "lý tưởng".

3. Sự hy sinh của hậu (hoặc một quân khác) làm cho vua đối phương đến "ô lý tưởng".

Các ván cờ sau, trong đó lần đầu tiên chúng ta xem phương pháp chiến thắng nổi tiếng này:

Labone - NN

1887 (H)

Ở đây trắng "giết " đối thủ của anh ta:

1.¦f8+! ¦xf8 2.£xh7+!! ¢xh7 3.gxf8¤+ ¢g8 4.¤xd7 1–0

Nhà soạn nhạc nổi tiếng người Nga Leonid Kubbel có lẽ đã lấy cảm hứng từ thí dụ trước đó khi ông sáng tạo ra nghiên cứu sau đây (Petrogubkommuna, Chess paper 1921):

 Kubbel

1921 (H)

1.£e4+ ¢b8 2.¦b6+! ¥xb6

2...¢c8 3.£b7+ ¢d7 4.¤e5+ ¢e7 5.£xc7+ ¢e8 6.£c6+ ¢e7 7.¤g6+ fxg6 8.£e6#

3.¢a6! ¦d7 (H)

Nếu 3...¦d5 4.¤xb6 thắng. Nhưng bây giờ đi kèm với món ăn chính!

4.£a8+!! ¢xa8 5.¤xb6+ ¢b8 6.¤xd7+ ¢c8 7.¤xf8 1–0

Nhưng liệu có phải là đòn phối hợp này có thể gặp phải trong các ván cờ kiện tướng tuyệt vời? Vâng, tất nhiên câu trả lời là có. Hãy xem một thí dụ nổi tiếng:

 Petrosian - Simagin [E91]

Moscow 1956

Phòng thủ Ấn Độ cổ

1.¤f3 ¤f6 2.c4 c6 3.¤c3 d6 4.d4 g6 5.e4 ¥g7 6.¥e2 0–0 7.0–0 ¥g4 8.¥e3 ¤bd7 9.¤d2 ¥xe2 10.£xe2 e5 11.d5 c5 12.¦ab1 ¤e8 13.f3 f5 14.b4 cxb4 15.¦xb4 b6 16.a4 ¥f6 17.¢h1 ¥g5 18.¥g1 ¤c7 19.¦bb1 ¤a6 20.¤b3 ¤dc5 21.¤xc5 bxc5 22.exf5 gxf5 23.g4 fxg4 24.¤e4 ¥f4 25.¦b7 ¤c7 26.fxg4 ¤e8 27.g5 £c8 28.¦e7 £h3 29.¦f3 £g4 30.£d3 ¥xh2 31.¦xf8+ ¢xf8 32.¦xe8+ ¦xe8 33.¥xh2 ¦e7 34.¤xd6 £xg5 35.£f1+ ¢g8 36.¤e4 £h4 37.£e2 ¦g7 38.d6 £h6 39.£d1 £h4 40.£e2 £h6 41.£f1 ¦f7 42.£g2+ ¢f8 43.¤g5 £xd6 (H)

44.£a8+!

Trắng không thể thắng chất với 44.¤xf7? như đen có thể tiếp tục 44...£d1+ 45.¥g1 £h5+ 46.£h2 £f3+ hòa bằng chiếu vĩnh viễn.

44...¢g7 45.¥xe5+!!

Lái hậu đối phương đến ô "lý tưởng"!

45...£xe5 46.£h8+!! ¢xh8 47.¤xf7+ 1–0

Mười năm sau, Tigran Petrosian đã có thể lặp lại đòn phối hợp này trong trận đấu năm 1966 với Boris Spassky:

 Petrosian - Spassky [E66]

Moscow 1966

Phòng thủ Ấn Độ cổ

1.¤f3 ¤f6 2.g3 g6 3.c4 ¥g7 4.¥g2 0–0 5.0–0 ¤c6 6.¤c3 d6 7.d4 a6 8.d5 ¤a5 9.¤d2 c5 10.£c2 e5 11.b3 ¤g4 12.e4 f5 13.exf5 gxf5 14.¤d1 b5 15.f3 e4! 16.¥b2 exf3 17.¥xf3 ¥xb2 18.£xb2 ¤e5 19.¥e2 f4 20.gxf4 ¥h3 21.¤e3 ¥xf1 22.¦xf1 ¤g6 23.¥g4 ¤xf4 (H)

24.¦xf4! ¦xf4 25.¥e6+ ¦f7

Lựa chọn thay thế không gây ấn tượng: 25...¢f8 26.£h8+ ¢e7 27.£xh7+ ¢e8 (27...¢f6 28.£f7+ ¢e5 29.£g7+ £f6 30.£g3 £f8 31.¤g4+ ¢d4 32.£e3#) 28.£h5+ ¢f8 29.£h6+

26.¤e4 £h4

26...¦aa7 27.¤f5 £f8 28.£f6+–như sắp tới ¤f6+ là khó đáp.

27.¤xd6 £g5+

27...£e1+ 28.¢g2 £xe3 29.¥xf7+ ¢f8 30.£h8+ ¢e7 31.¤f5+ ¢xf7 32.£g7+ ¢e8 33.¤xe3+– hoặc 27...¦aa7 28.¤ef5 £g4+ 29.¢f2 £h4+ 30.¢f1 £d4 31.£xd4 cxd4 32.c5 là trường hợp bị thua.

28.¢h1 ¦aa7

28...£xe3 29.¥xf7+ ¢f8 30.£h8+ ¢e7 31.¤f5+ ¢xf7 32.£g7+ ¢e8 33.¤xe3

29.¥xf7+ ¦xf7 30.£h8+! 1–0

Đen đầu hàng 30...¢xh8 31.¤xf7+ ¢g7 32.¤xg5 là quá nhiều cho anh ấy!

Ngay cả kỳ thủ có tầm cỡ như Anand cũng trở thành nạn nhân của "thủ tục" này: 

 J.Polgar - Anand [B90]

Wijk aan Zee 1998

Phòng thủ Sicilian

1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 a6 6.¥e3 e5 7.¤f3 ¥e7 8.¥c4 0–0 9.0–0 ¥e6 10.£e2 b5 11.¥b3 ¥xb3 12.axb3 ¤bd7 13.¦fd1 £c7 14.¥g5 ¦fc8 15.¤e1 £b7 16.¥xf6 ¤xf6 17.¤d5 ¤xd5 18.¦xd5 ¦c5 19.¦ad1 ¦xd5 20.¦xd5 ¦c8 21.c3 b4 22.c4 g6 23.g3 ¦c5 24.¦d1 a5 25.¤c2 ¢g7 26.£d3 ¦c6 27.¤e3 £c8 28.¢g2 £e6 29.£e2 ¥d8 30.¤d5 ¦c5 31.£e3 ¥e7 32.¦d3 ¥d8 33.£d2 ¦c6 34.£d1 ¢g8 35.h4 ¢g7 36.h5 ¥g5 37.£f3 ¦c8 38.¦d1 ¦c6 39.£e2 ¦c8 40.¦h1 ¢g8 41.f3 ¦b8 42.£f2 ¦b7 43.hxg6 fxg6 44.c5 dxc5 45.£xc5 ¥d8 46.¦c1 ¢f7 47.£e3 ¢g7 48.¦c4 ¦d7 49.£c1 h5 50.¦c6 ¦d6 51.¦c8 £d7 52.£c5 ¢h6 53.¦b8 ¥f6 54.£e3+ ¥g5 (H)

Vị trí của trắng rõ ràng là tốt hơn, như là kết quả của mã D5-mạnh và  vua đen yếu. Vì vậy, không có gì lạ khi đòn phối hợp chiến thắng tồn tại.

55.f4! exf4?

Đen đã phải cố gắng 55...¥xf4 mặc dù ông không có nhiều cơ hội sống sót  sau

56.gxf4 £g4+ 57.£g3 £e2+ 58.¢h3 £f1+ 59.£g2 £xg2+ 60.¢xg2 exf4 61.¦h8+ ¢g7 62.¦a8

56.¦h8+! 1–0

Và đen đấu hàng khi ông nhìn thấy đòn phối hợp sắp tới sau khi bị buộc

56...¢g7 57.£d4+ ¥f6 (H)

58.£xf6+!! ¦xf6 59.¦h7+ ¢xh7 60.¤xf6+ ¢g7 61.¤xd7

Bên có lợi thế có thể sử dụng đòn phối hợp này để buộc một cờ tàn thắng:

 Grivas - Banikas [E69]

Korinthos

Phòng thủ Ấn Độ cổ

1.d4 ¤f6 2.¤f3 g6 3.g3 ¥g7 4.¥g2 0–0 5.0–0 d6 6.c4 ¤bd7 7.¤c3 e5 8.h3 c6 9.e4 ¦e8 10.¦b1 a5 11.b3 exd4 12.¤xd4 ¤c5 13.¦e1 a4 14.b4 ¤e6 15.¤de2 h6 16.f4 g5 17.¥e3 gxf4 18.gxf4 ¤f8 19.£d2 ¤g6 20.f5 ¤e5 21.¥xh6 ¥xh6 22.£xh6 ¤h7 23.¦ed1 ¤xc4 24.¦d4 b5 25.e5 ¤xe5 26.¦f1 f6 27.¥xc6 ¦a7 28.¥xe8 £xe8 29.¤d5 ¦g7+ 30.¢f2 ¥xf5 (H)

31.£xh7+!!

Sự hy sinh của hậu trắng là đơn giản và rõ ràng, nhưng vẫn cho nhiều niềm vui, Đen có thể chấp nhận nó với ba quân khác nhau, nhưng không có gì đảm bảo sự sống còn của mình.

31...¦xh7 32.¤xf6+ ¢f7 33.¤xe8 ¢xe8 34.¦xd6 ¥xh3 35.¦h1 ¦f7+ 36.¢e1 ¥g2 37.¦h8+ ¢e7 38.¦a6 ¤d3+ 39.¢d2 ¤xb4 40.¦a7+ ¢f6 41.¦h6+ ¢g7 42.¦xf7+ ¢xf7

42...¢xh6 43.¤c3 ¥c6 44.¦a7 ¢g5 45.¦a5 ¢f4 46.a3

43.¤c3 a3 44.¦h4! 1–0

Thí dụ tiếp theo không có  hy sinh của hậu, nhưng nó vẫn có tính giáo dục:

 Skembris - Grivas [A52]

Khania 1987

Gambit Budapest

1.d4 ¤f6 2.c4 e5 3.dxe5 ¤g4 4.¤f3 ¥c5 5.e3 ¤c6 6.¥e2 ¤gxe5 7.¤c3 0–0 8.¤xe5 ¤xe5 9.0–0 ¦e8 10.¢h1 a5 11.f4 ¤g6 12.e4 ¥b4 13.f5 ¤e5 14.¤d5 ¥f8 15.f6 g6 16.¥g5 d6 17.£d2 ¥e6 18.¥h6 ¢h8 19.¥xf8 ¦xf8 20.£h6 ¦g8 21.¤e7 b6 22.¦ac1 £f8 23.¤xg8 ¢xg8 24.£h4 a4 25.¦c3 ¦a5 26.¦fc1 ¤d7 27.¦a3 g5 28.£f2 ¦e5 29.¦xa4 ¤c5 30.¦a3 ¤xe4 31.£f3 (H)

Đen có thể thắng đơn giản bằng cách lặp lại ý tưởng chính của chúng ta; đưa hậu trắng vào ô "lý tưởng":

31...¥g4! 32.£xg4

Không có sự lựa chọn khá: 32.£e3 ¥xe2 33.£xe2 ¤g3+

32...¤f2+ 33.¢g1 ¤xg4 34.¥xg4 h5

34...£e8 mạnh hơn nhiều.

35.¥xh5 ¦e6?!

Một lần nữa Đen nên trở lại đúng hướng với 35...£e8 36.¦f1 ¦e1 37.¦af3 £e5

36.¦f1 £h6? (H)

36...d5 37.cxd5 £c5+ 38.¢h1 ¦xf6 39.¦af3 ¦xf3 40.¥xf3 £c4 vẫn thắng.

37.¦h3! £f8 38.¥g4! ¦e4 39.¥f5 ¦f4 40.¥h7+

Sau khi mạo hiễm, trắng giờ đây hài lòng với trận hòa. Anh ấy có thể thử 40.¦e3 £a8 (40...¦xf1+? 41.¢xf1 £d8 42.¦e7±) 41.¦fe1 ¦xf5 42.¦e8+ £xe8 43.¦xe8+ ¢h7 44.¦e7 ¦c5 45.¦xf7+ ¢g6 46.¦d7 ¦xc4 47.f7 ¢g7 mặc dù Đen nắm giữ trận hòa mà không có khó khăn nghiêm trọng.

40...¢h8 41.¦xf4 gxf4 42.¥e4+ ¢g8 43.¥h7+ ¢h8 44.¥f5+ ½–½

Chúng ta sẽ kết thúc khảo sát này với một thí dụ rất đẹp, nơi mà cả hai bên thực hiện chủ đề của chúng ta:

 Handzis - Ivanov,I [D55]

Burgas 1987

Gambit Hậu không chấp nhận

1.d4 d5 2.¤f3 ¤f6 3.c4 e6 4.¤c3 ¥e7 5.¥g5 0–0 6.e3 b6 7.£c2 ¥a6 8.cxd5 ¥xf1 9.¢xf1 exd5 10.¤e5 c6 11.h4 ¤fd7 12.¥xe7 £xe7 (H)

13.¤xc6!

Sự mở đầu cho đòn phối hợp chính sắp tới.

13...¤xc6 14.¤xd5 £d6 (H)

15.£xc6!

Tiếp tục đơn giản nhưng hiệu quả bắt đầu với nước đi thứ 13 của trắng. Bây giờ anh ấy có vị trí chiến thắng

15...£xc6 16.¤e7+ ¢h8 17.¤xc6 ¦fc8 18.¦c1 ¦c7 19.¢e2 ¦ac8 20.d5 g6

20...¤e5 21.¤xe5 ¦xc1 22.¦xc1 ¦xc1 23.d6+–

21.¢d2?

21.¦c4+–

21...¤f6 22.f3 ¤xd5 23.¤xa7 ¦a8 24.¦xc7 ¤xc7 25.¤c6 ¦xa2 26.¦b1± ¢g7 27.e4 ¤e6 28.¢e3 ¤c5 29.¤b4 ¦a7 30.¤d5 b5 31.¦c1 ¤e6 32.g4 ¦a2 33.¦c2 ¦a1 34.¦c3 ¦h1 35.¦b3 ¦xh4 36.¦xb5 ¦h3 37.¤f4? (H)

Một sai lầm. Trắng đã phải thử 37.¤c3±

37...¦xf3+!

Phương pháp thông thường!

38.¢xf3 ¤d4+ 39.¢e3 ¤xb5 40.e5 h6 41.¢d3 ¤c7 42.¢c4 ¢f8 43.b4 ¢e7 44.b5 ¢d7 45.¢c5 (H)

45...¤e6+?

Trả lại ưu. Đen có thể hòa bởi 45...h5 46.gxh5 gxh5 47.¢b6 (47.¤xh5 ¤xb5) 47...¤xb5 48.¢xb5 h4 49.¢c4 h3 50.¤xh3 f6!=

46.¤xe6 fxe6

46...¢xe6 47.¢c6 ¢xe5 48.b6+–

47.¢b6 h5 48.gxh5 gxh5 49.¢a7 h4 50.b6 h3 51.b7 h2 52.b8£ h1£ (H)

53.£b7+!

Đạt được cờ tàn chốt chiến thắng. Phần còn lại là đơn giản

53...£xb7+ 54.¢xb7 ¢e7 55.¢c7 ¢f7 56.¢d7 ¢f8 57.¢xe6 ¢e8 58.¢d6

1–0

Kết luận

Như trường hợp với tất cả các chủ đề đòn phối hợp, điều này có thể được dạy và học. Nó xảy ra khá thường xuyên so với đòn phối hợp tương tự và nó rất dễ dàng tạo ra và thực hiện. Nhưng vẫn phải thừa nhận rằng nó là cực kỳ đẹp!

Hồ Văn Huỳnh, dịch từ "Huấn luyện phân tích với Đại kiện tướng"