PHỐI HỢP GIỮA QUÂN VÀ CHỐT ( CÁC YẾU TỐ NĂNG ĐỘNG Tiếp theo )

  PHỐI HỢP GIỮA QUÂN VÀ CHỐT

Lực lượng chỉ biểu hiện toàn sức năng khi có sự phối hợp giữa các quân khác nhau. Không có sự hiệp đồng , các quân có thể giảm rất nhiều sức mạnh và giá trị sẽ còn kém hơn bình thường . Ngoài ra , khi hiệp đồng với nhau , có thể ngang sức một lực lượng lớn hơn. (Hình)

 

 ( Giai đoạn cuối một ván cờ do B.N.Sachodjakin nghiên cứu ) cho thấy một thế cờ mà Đen không thể thắng được dù lực lượng lớn lao vô kể : Hậu chống quân nhẹ . Lý do ở chỗ lực lượng Trắng phối hợp quá đẹp. Đen không thể ăn Tượng hay Chốt qua nước chiếu Hậu vì sợ ¤f7+ . Đen cũng không đi Mã vì đòn đáp lại ¥e5+ Còn như có kiểm soát ô e5 với £e2+  không có giá trị vì ô nầy gián tiếp được Mã bảo vệ (¤f7+ ).

          Quân Trắng đã triển khai sức hiệp đồng tối đa với nhau đã có thể gây nhiều mối đe dọa chiến thuật vào Vua địch . Quân Đen ngược lại đã hành sử dưới khả năng của họ: Vua bị giam vào góc còn Mã lại phải canh chừng ¥e5+ , kết quả là lực lượng duy nhất còn lại , quân Hậu bị trở ngại rất nhiều trong việc săn đuổi Vua Trắng vì không thể kêu gọi các quân khác yểm trợ được .

Bây giờ ta hãy xem xét (hình)

Một thế cờ ai cũng biết về tàn cuộc . Đây là trường hợp duy nhất Tượng và Mã có thể hòa với Hậu . Quân Trắng bảo vệ lẫn nhau và làm hàng rào ngăn chặn Vua địch sáp vào . Như vậy Đen không thể đưa Vua yểm trợ cho thế chiếu hết hay đòn hơn quân được.

          Hiệp đồng giữa quân và chốt có thể được chia làm hai loại. Trong vài trường hợp, chúng giúp lẫn nhau khi đe dọa về chiến thuật , thí dụ khi tấn công chúng có thể tập trung vào một điểm trong hàng ngũ địch và trong phòng thủ, chúng có thể bảo vệ một điểm trong phòng tuyến.Điều nầy được gơi là phối hợp chiến thuật( hiệp đồng chiến thuật ).Trong trường hợp khác , phối hợp hài hòa có thể yểm trợ cho việc thực  thi kế hoạch chiến lược . Chẳng hạn trường hợp quân yểm trợ chốt thông tiến xuống hoặc việc chuyển đổi ưu thế chốt về lượng hay phẩm. Còn có thể hình thành dưới hình thức một rào cản và sau đó tấn công vào chốt cô lập đó . Những trường hợp như vậy đặc trưng cho sự phối hợp chiến lược ( hiệp đồng chiến lược ).

          Việc kết hợp thành công hợp đồng chiến thuật các lực lượng là nền tảng cho nhiều đòn phối hợp thuộc các loại khác nhau.

          Từ (hình)

 ( giữa Fuderer – Pachman , giải liên vùng 1955 ) Đen đã thành công trong đoạt được sự tối đa trong việc kết hợp hợp đồng chiến thuật các lực lượng trong thế công vào Vua Trắng . Đường hướng thành công phải bỏ một Xe như sau :

45... ¦g4+ 46.fxg4 £e4+ 47. ¢g3 £xg4+ 48. ¢f2 £f4+ 49. ¢g2 [49. ¢e2 ¥g4+ 50. ¢d3 £d4#] 49... ¥e4+ 50. ¢h3 £f3+ 51. ¢h4 £f2+ 52. ¢g4 ¥f3+ 53. ¢f4 ¥e2+ 54. ¢g5 £g3+  Bỏ cuộc.

Trong thế công nầy các chốt ở c5 và b3 đóng vai trò sinh tử . Thiếu một thôi , nước chiếu hết không thể thành được . Ngay cả Vua Đen cũng có vai trò cho tới hết . Quân chốt d2 thật sự vô dụng nhưng với sự hợp đồng của tất cả các quân và chốt sẽ là điều thật cần thiết cho đòn phối hợp thành công.

          Thí dụ sau nói về hợp đồng chiến lược . Trong ván cờ nầy , quân Trắng điều động theo kiểu cách nhằm gia tắng giá trị quân chốt thông.

          Geller – Sokolski

 Giải vô địch Liên Xô lần thứ 18

1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¥b4 4.e5 c5 5.a3 ¥xc3+ 6.bxc3 ¤e7 7.£g4 cxd4 8.¥d3 £c7 9.¤e2 dxc3 10.£xg7 ¦g8 11.£xh7 £xe5? Ăn chốt e5 có vẽ thật có lý vì Đen đoạt được ưu thế lớn ở trung tâm, và không có vẻ gì Đen gặp nguy hiểm lớn. Nhưng chỉ hai nước sau , ta thấy rõ quân Trắng đã liên hợp với nhau một cách thật hay . Việt tấn chốt “h” sẽ đủ quyết định ván cờ . Chính xác là 11...¤bc6 12.f4 ¥d7 ngay cả 12...¦xg2!? cũng được.

12.¥f4 £f6 Ngay cả nước đổi Hậu cũng không làm dễ dàng cho phòng thủ bên Đen : 12...£h8 13.£xh8 ¦xh8 14.¥e5 ¦f8 15.¥xc3 ¤bc6 16.f4 và chốt thông có Xe và 2 tượng yểm trợ đủ thắng cờ 13.h4!   

Đen hơn một chốt và một thế cờ có vẻ vững . Tuy nhiên Đen thua rất nhanh vì không có cách chống đỡ chốt Xe Trắng tiến xuống với sự yểm trợ của các quân Trắng . Vấn đề duy nhất của Trắng là vị trí quân hậu đang cản đường xuống của con chốt thông . nhưng nước điều quân ¥g5 , £h6, £f6 sắp thay đổi điều đó

13...¤bc6 Sau 13...¦h8 14.¥g5 £e5 15.f4 ¦xh7 16.fxe5 ¦h8 17.h5 ¤bc6 18.¥f6. Chốt Trắng không thể ngăn được nữa.Không hơn gì đối với Đen nếu 13...e5 14.¥g5 £g7 15.£xg7 ¦xg7 16.¥f6

  14.¥g5 £e5 15.£h6! ¥d7 16.£f6 ¦c8!

Chỉ làm thua mau thêm . Nước thí chốt 16...£xf6 17.¥xf6 e5 18.¥h7 d4! cho nhiều hy vọng thoát thân hơn.

17.f4! £e3 18.h5 e5 19.h6 e4 20.¥b5 ¦xg5 21.h7! ¥g4 [21...¦xg2 22.h8£+] 22.£xg5 £d2+ 23.¢f1 ¥xe2+ 24.¥xe2 ¤d4 25.h8£+ 1–0

Một kế hoạch quan trọng có thể thực hiện trong nhiều điều kiện khác nhau là gia tăng sức mạnh hợp đồng các quân trong lực lượng của ta cùng lúc phá tan thế hợp đồng của đối phương . Trong thí dụ sau , Trắng trễ khai triển , cảm thấy bị gò ép trong thế cờ mà các quân không thể hợp đồng với nhau được nữa.

Reshevky – Evans

 Nữu Ước 1955 

1.¤f3 ¤f6 2.g3 d5 3.¥g2 ¥f5 4.0–0 c6 5.d3 e6 6.¤bd2 ¤a6 Trong một thời gian dài nầy được xem là nước tiếp diễn hay nhất . Nó nhằm phá nước 7. £e1( nước đáp lại 6…¤bd7) với nước đe dọa . Tuy nhiên việc triển khai Mã lên a6 cũng có khuyết điểm , quân Mã không thể tham gia việc tranh chấp trung tâm và thiếu kết hợp với các quân nhẹ  khác

7.a3! ¥e7 7...¤c5 8.b4 ¤a4 9.c4 ¤c3 10.£e1 8.b4 0–0 9.¥b2 h6 10.¦e1 ¤d7?    Đen cho trắng rảnh tay ở trung tâm . Hay hơn nên đi 10...¤c7 để còn có thể góp phần vào việc tranh giành trung tâm dù ở đây quân Mã vẫn thụ động nhiều ( kiểm soát d5 ) như thế Đen mới có thể phản kích bên cánh Hậu qua a5 khi có cơ hội .

 11.e4 ¥h7 12.c4 dxc4? Bây giờ Trắng đoạt được đa số chốt ở trung tâm . Hay hơn nên đi de hay ¤c7

13.¤xc4! c5  Nếu không Trắng chơi 14. d4 đạt trung tâm kiểu mẫu . nước đi trong ván cờ , tuy nhiên lại làm suy yếu thêm cánh Hậu .

14.b5 ¤c7 15.a4

Đen thật sự tồi tệ , các quân đều bị dồn về hàng 1 , hàng 2 , lại còn rời rạc không phối hợp với nhau được .

¥f6 16.d4 cxd4 17.¥xd4 ¥xd4 18.£xd4 b6 Chốt b7 sắp sửa bị hỏi thăm với Md6 và e5 nên Đen phải tiến nó lên còn bảo đảm luôn thể ô c5 cho quân Mã. Nhưng nước đi nầy lại bỏ ngõ ô c6 cho quân Mã Trắng. 19.¦ed1 ¤c5 20.£e3 £e7 21.¤fe5 ¦fd8 22.¤c6 ¦xd1+ 23.¦xd1 £f8 24.£f4! ¤e8

 

Hiệp đồng các quân  Đen đã bị phá tan nát. Bây giờ Trắng quyết định ván cờ qua nước đột phá chiến thuật thật đẹp bên cánh Hậu . Hợp đồng các quân Trắng giúp Trắng trong việc săn đuổi quân đối phương , đặc biệt quân Xe ở a8. 25.a5! bxa5 26.b6! axb6 27.¤xb6 g5 28.£e5 ¦a6 sau 28...f6? 29.£b2 ¦a6 30.¥f1 Đen lỗ chất .

29.£b8!  Đe dọa 30. .¥f1 cũng như  30. ¦d8 Nếu Đen cứ tiếp tục với 29. …¥xe4 ¤xe4 31. ¤d7 Đen thua ngay hay chết Hậu

29...¥g6 30.¦d8 f6 31.¥f1 ¦xb6 32.£xb6 ¤xe4 33.£xa5 Dù các chốt ở trên một cánh , thế cờ với Vua Đen đóng tồi tệ và trắng hơn chất dễ dàng cho Trắng thắng lợi .

33... ¤4d6 34.£a7 ¥f7 35.¦b8 e5 36.£d7 ¢g7 37.¤e7 £h8 38.¥d3 h5 39.¤f5+ ¤xf5 40.¥xf5 ¢f8 41.¦b7 £g7 42.£e7+ ¢g8 43.¥e6 1–0

 Tài liệu từ Thầy Quách Anh Tú