NƯỚC THÍ THẾ TRẬN (CÁC YẾU TỐ NĂNG ĐỘNG Tiếp theo)

NƯỚC THÍ THẾ TRẬN.

Nói riêng về thẩm mỹ , nước thí quân là một yếu tố đáng kể nhất trong một ván cờ. Nhiều đòn phối hợp tuyệt diệu đã trường tồn hàng thế kỷ và lưu lại mãi mãi trong lịch sử cờ Vua. Vậy nét thẩm mỹ, giá trị nằm ở đâu ? Câu trả lời là vào một lúc nào đó, giá trị các quân và ý nghĩa ưu thế về lực lượng đã có một sự thay đổi khác hẵn. Gía trị thông thường không còn có thể áp dụng được nữa .

Nước thí quân có thể có nhiều nguyên do. Thường có ý đưa tới nước chiếu nhanh hơn hoặc một thế biến mà cuối cùng bên tích cực thu hồi lại quân đã thí còn có khi thêm cả tiền lời nữa. Đó là nước thí chiến thuật và cả kiểu cách chơi đó được gọi là đòn phối hợp. Trong những trường hợp khác, không có vấn đề tính toán chính xác. Nước thí có nguyên do chiến lược. Bên thí quân hy vọng hướng qua đó vài bù trừ dưới hình thức như : đoạt cặp tượng, gây suy yếu các ô đối phương, lợi thời gian, kết hợp sự hiệp đồng các quân … Nước thí kiểu đó được gọi là nước thí thế trận ( hay chiến lược 0 . Có khi nước thí quân nằm giữa nước thí chiến thuật và chiến lược. Điều nầy xảy ra khi một tay cờ thí quân khi không thể tính toán chính xác hậu quả nước thí đó, thế nhưng về sau, phần nghiên cứu cho thấy những đường hướng ép buộc dẫn tới những kết luận có tính thuyết phục hoặc những đường hướng dẫn tới phá tan nước thí theo cảm tính  đó .

Thí dụ đầu tiên của chúng ta là một nước thí thế trận chủ ý yểm trợ thế công lên cánh Vua đối phương .

Reti – Snosko-Borowski / London 1922 

 

Trắng có quân hướng về tấn công. Bây giờ Trắng bỏ một chốt gây suy yếu phòng thủ của Đen và mài sắc thế công của mình . 16¤e5! ¥xc3 17bxc3 g5 Nước suy yếu nầy vì sợ mối đe dọa ¤g418. ¥g3 ¦xc3 19.h4! Thấy trước 20.hxg5 hxg5 21£d2. sẽ bị Hậu hỏi thăm hai quân một lúc ( Xe và chốt Mã ), Đen phải giải quyết ngay . Nếu 19... ¤bd5? 20.hxg5 hxg5 21. £d2; Đen không thể giữ chốt được . Không hơn gì là 19... ¦c8 20.f4! vì thế cờ cánh Vua , Vua rất yếu. 19... ¤fd5 Nước đi nầy để cho Hậu Trắng xâm nhập cánh Vua . 20.£h5 ¢g7 21.¥xd5! exd5

            Đen không thể ăn lại với Mã vì  21... ¤xd5  22. ¤xd7 £xd7   Hậu Đen không còn có thể bảo vệ g5 nưã . Bây giờ Trắng có thể lợi dụng vị trí Vua yếu kém để kết thúc rất đẹp với đòn phối hợp . Điểm cao đòn nầy được thấy rõ nơi nước thứ 27 sau nầy. 22.¤xf7! ¦xf723.¥e5+ ¦f6 Nước phòng thủ có vẻ chính xác nhất 24.hxg5 hxg5

 25.£xg5+ ¢f7 26.£h5+ ¢g8 27.¦b1!  Nước đi hay qua đó Trắng chuyển Xe sang cánh vua . Nước đe dọa tức thì 28.  Nếu Đen có ù27.. ...¥b5 sẽ thua ngay với đòn phối hợp thật hay 28.¦xb5 axb5 29.¥xf6 £xf6  30.¦e8+

27... ¦cc6  28. ¦b3 ¥e8 29. ¦g3+ ¥g6 30. ¦xg6+! ¦xg6 31. £h8+ ¤f7 32. £xd8 ¦c8 33. £h4 1–0

Trong vài năm lại đây , nước thí bỏ chất thường xảy ra rất nhiều , đặc biệt trong các ván cờ của các đấu thủ Liên Xô . Ta đã biết quân Xe cần cốt mở để có thể phát huy tối đa sức mạnh, nếu không một quân nhẹ có thể đáng gia 1hơn một Xe, đó là lý do giải thích việc bỏ Xe lỗ chất nầy. Trong thí dụ sau, Trắng thí chất mở cờ vào Vua địch.

Smyslov – Trifunovic / Agram 1955

24.¦xf6! Nước thí chất rất có lý. Thật ra Trắng không có nước chiếu hết tức khắc dù có quân tượng đe dọa ở f6. Nhưng Đen sẽ phải bận tâm đỡ gạt các mối đe dọa nên việc điều quân sẽ gặp rất nhiều khó khăn .

24...gxf6 25.¥xf6 £h5  Đen bị ép buộc dùng quân mạnh nhất vào việc phòng thủ. Thay vì nước nầ , nếu Đen cố gắng 25...£c6  Trắng có thể chơi ( smyslov )

26.£b2! ¦fe8 27.¦c1 b5 28.¥h8 ¢f8 29.¥g7+ ¢g8 26.£e3 h6 27.h3 £f5 28.¥c3 ¢h7 29.g4! £g5 Hậu đi nước khác sẽ bị 30. ¥d2

30.f4 £h4 31.¢g2! Tấn ngay chốt chỉ hòa cờ 31.f5 ¦ae8 32.fxg6+ (32.£f2 £xh3 33.¦xe8 (33.fxg6+ fxg6 34.¦xe8 £xg4+) 33...£xg4+ 34.¢f1 £h3+ Trắng không còn có thể thắng được ) 32...fxg6 33.¥e5 ¦xe5 34.£xe5 £f2+ Đen chiếu liên tục 31...¦g8 32.£e7!  Đường hướng hay nhất , giản dị nhất để thắng cờ. Sau khi đổi Hậu Đen không thể tránh lỗ quân vì ngoài việc phải trông chừng chốt, Đen còn phải chú ý con tượng nữa.

32...£xe7 33.¦xe7 ¦ae8 34.¦xe8 ¦xe8 35.f5 a6 36.¢f3 ¦c8 37.¥d4 b5 38.¥d3 ¦c1 39.fxg6+ fxg6 40.h4 ¦d1 41.¢e2 ¦h1 42.h5 ¦h2+ 43.¥f2 ¢g7 44.hxg6 h5 45.gxh5 ¦xh5 46.¥d4+ ¢g8 47.¥e4 a5 48.¢f3 1–0

         Tài liệu từ Thầy Quách Anh Tú