CÁC ĐIỂM CHIẾN LƯỢC
Trong các chương trước ta đã xem xét sức mạnh từng
quân với chốt . Ta đã thấy chỉ một quân thôi có thể quyết định tính chất cả thế
cờ . Trong thực tế rất thường xảy ra việc một yếu tố có vẻ không đáng kể lại có
thể quyết định cả một kế hoạch chiến lược ( Việc kiểm soát một hay nhiều ô trên
bàn cờ). Trong nhiều thí dụ ,giá trị riêng rẽ một ô đã rõ rệt và ta đã thấy tầm
quan trọng của việc kiểm soát các ô trung tâm. Những ô như vậy, với tầm quan
trọng đặc biệt cho việc xác định đặc tính chiến lược của thế cờ và kế hoạch rút
ra từ đó, ta gọi đó là những điểm chiến lược .
Các vấn đề trên liên hệ với các điểm chiến lược ấy sẽ
được xem xét trong những phần sau đây.
1.
Các quân nằm sâu trong lòng địch.
2. Chốt tiến xuống sâu.
3.
Các ô yếu trong cấu trúc chốt.
1.
CÁC QUÂN NẰM
SÂU TRONG LÒNG ĐỊCH .
Một trong những phương cách quan
trọng nhất để đạt ưu thế là xâm nhập quân vào trong lòng địch . Kết quả có ưu
thế là ưu thế về lực lượng hoặc chỉ là sự tê liệt khả năng các quân địch . Ta
đã biết là việc xâm nhập Xe vào hàng 7 hay hàng 8 là một mục tiêu chiến lược
quan trọng nhất trên cột mở và kết quả bao giờ cũng là một ưu thế quyết định .
Với các quân nhẹ, việc xâm nhập không phải bao giờ cũng kiến hiệu nếu chúng chỉ
tạm thời hoặc bị đối phương xua đuổi ngay khỏi các vị trí tiền tiêu đó . Nhưng
khi một quân có một căn cứ địa vững chắc, thế cờ sẽ hoàn toàn khác hẳn. Một
quân như vậy thường có thể quyết định ván cờ qua việc gây trở ngại cho quân
địch , qua việc tấn công các điểm yếu,
qua việc tăng cường áp lực thế trận hoặc qua việc thực hiện một giải pháp chiến
thuật .
Thật khó mà có thể đưa ra một nguyên
tắc cụ thể nào cho việc xây dựng căn cứ địa hay tiền đồn hoặc cho việc chiếm
lĩnh tiền đồn đó với các quân. Một vài thí dụ có lẽ làm sáng tỏ rõ hơn.
E.Richter – Paoli
/ Trencianske
Teplice 1949 / Gambit Hậu
1.d4
d5 2.c4 e6 3.¤c3 c6 4.¤f3 ¤f6 5.e3 dxc4 6.¥xc4 b5 7.¥d3 a6 8.0–0 c5 9.£e2 Ta đạt thế cờ trong Gambit Hậu tiếp nhận nhưng Đen lỡ
một nước so với thế biến bình thường 9… ¥b7
10.dxc5 £a5 10...¥xc5?
11.¥xb5+ 11.e4 ¥xc5 12.e5 ¤d5 13.¤e4 ¥e7
14.¥g5! Một nước cờ
rất đặc trưng cho những thế cờ như vậy .
Trắng loại trừ quân Tượng đang bảo vệ d6. Bây giờ Đen khó có Thể hoàn tất cuộc
khai triển quân qua việc nhập Thành vì 14...0–0
15.¥xe7 ¤xe7 16.¤fg5! Đen
gục ngay dưới thế công cánh Vua 16… £b6 15.¥xe7
¢xe7 16.¦ac1 ¤d7 17.¥b1 h6 18.¦fe1! Nước Đi nầy về sau mới thấy rõ là một khâu
quan Trọng trong việc chiếm lĩnh ô d6 18…¦ac8
19.¦xc8 ¦xc8 20.¤d6 ¦c7 21.£e4! Hình
Qua những nước đi giản dị Trắng đã có thể đạt Được ưu
thế quyết định . Quân Mã ở d6 hạn chế tầm hoạt động các quân Đen còn quân Hậu
đe dọa xâm nhập h7 hoặc h4 với nhiều hiệu lực đáng ngại.
21… £c5 vô vọng nếu Đen
đi 21...¤xe5
22.¤f5+! exf5 23.£xe5+... Nước biến nầy cho thấysự có lý của nước thứ 18 của
Trắng (¦fe1) 21...¤f8 còn thua nhanh nữa 22.£h4+ f6 23.exf6+ ¤xf6 (23...¢xd6 24.£g3+) 24.¤f5+ ¢f7 (24...¢d8 25.¤xg7) 25.¤e5+ 22.¤xb7 giản dị nhất để lời quân . Tuy nhiên nhất quán với đặc
tính của thế cờ là ø22.£h4+ f6 23.exf6+! với thế
công khó đỡ. 22...¦xb7
23.£h7 £b4 24.£xg7 £f4 25.¥e4! Đen đã để
cho Hậu lâm vào tình thế khó khăn, không thể chống đỡ cả hai mối nguy 26.g3và 26. ¥xd5 25…
h5 26.¥xd5 ¦c7 26…ed…27.g3 £g4
28.¤g5! 1–0 Bỏ cuộc
Trong ván cờ trên, Mã tiến sâu trên một cột trung
tâm.Thường không dễ như vậy nhưng dù ở xa trung tâm , một Mã sâu trong lòng địch vẫn có thể gây ảnh hưởng lớn lao . Một ván cờ sau đây của Reti cho thấy
điều đó.
Reti – Rubinstein
/ Karlsbad 1923
1.¤f3
d5 2.g3 ¤f6 3.¥g2 g6 4.c4 d4 5.d3 ¥g7 6.b4! 0–0 7.¤bd2 c5 8.¤b3 cxb4 9.¥b2! Nếu 9.¤bxd4 Đen sẽ đáp lại 9…
e5 rất mạnh.
9...¤c6 10.¤bxd4 ¤xd4 11.¥xd4 b6 12.a3 12.¤d2? £xd4 13.¥xa8 ¤g4 12...¥b7 13.¥b2 Đen đang đe dọa ¥xf3 13…bxa3
14.¦xa3 £c7 15.£a1 ¤e8 16.¥xg7 ¤xg7 17.0–0 ¤e6 18.¦b1 Bây giờ ¦xa7 trở nên một đe dọa vì không có gì phải e ngại nước ¦xa7 rồi ¦xa8 18…
¥c6 19.d4! Giai đoạn đầu kế hoạch đoạt tiền đồn
ở c6. .¥e4 20.¦d1 a5? Trong cố gắng loại trừ điểm yếu ở a7 Đen lại tạo lập
một điểm yếu mới ở b5 .Dĩ nhiên 20…£xc4? 21. ¤d2 không đở
được 21.d5 ¤c5
22.¤d4 ¥xg2 23.¢xg2 ¦fd8 24.¤c6 ¦d6
Trong ván cờ
trước Đen không có cách nào đổi Quân Mã
Trắng nằm sâu như vậy,còn ở đây , Đen có thể nếu kịp thời giờ chơi ¤b7-¤d8 để ép buộc đổi quân hay thối lui . Như vậy Trắng không thể mất thì giờ mà phải đe dọa ngay
thế Cờ đối phương một cách liên tục 25.¦e3! 25.f3 f6 26.e4 e5 kém hơn 25...¦e8
Nước thí 25...¦xc6 không cho
hy vọng cứu gỡ ván cờ; Còn đường hướng 25...e6? Cho phép
Trắng chơi 26.¤e5
exd5 27.¤g4 với những
đe dọa ¤h6+ và ¤f6+ 26.£e5 Trắng ngăn
chặn vĩnh viễn e5 nhưng ngay cả sau 26.
£b2 Đen cũng
khó có thể mạo hiểm một nước như e6 vì
dễ gây suy yếu cánh vua 26… f6 27.£b2
e5 28.£b5 ¢f7 29.¦b1 ¤d7 30.f3 ¦c8 Bây giờ Đen
đe dọa ¤b8 ép đổi Mã. 31.¦d3! Chấp nhận đổi Mã vì nếu bây giờ 31...¤b8 trắng thắng với 32.c5
. Bây giờ
xem như Đen đang kẹt nước đi ( Zugzwang ) nếu Đen tiếp tục 31...¦e8 ( đe dọa e4 ) 32.e4 ¦c8 Trắng có thể củng cố thế cờ 33.h4 34.f4 và
thắng qua nước đột phá bên cánh Vua . Nếu Đen lại cố 31...¤c5 nước đáp đơn
giản 32.¦dd1 mạnh nhất
nhưng vẫn chơi được 32.£xb6 ¤xd3 33.exd3 ¦xc6 ( nếu không cặp chốt thông còn kết thúc ván cờ nhanh
hơn nữa) 34.dxc6 .£xc6 35. .£xa5 và chốt hơn của Trắng đủ thắng 31….e4?! Một cố gắng
thoát cờ nhưng trắng có đòn phối hợp hay đẹp đợi sẵn 32.fxe4 ¤e5 33.£xb6! ¤xc6 sau 33...¤xd3 34.exd3 việc chống đỡ chốt thông thật vô vọng. 34.c5! Có lẽ đen dựa vào 34.dc ¦xd6 chỉ dẫn tới
hòa cờ . Nước trên bảo vệ chốt và đảm bảo thắng lợi.
¦d7 35.dxc6 ¦xd3 36.£xc7+ ¦xc7 37.exd3 ¦xc6
38.¦b7+ ¢e8 39.d4 ¦a6 40.¦b6! ¦a8 40...¦xb6
41.cxb6 ¢d8 42.e5 fxe5 43.dxe5 a4 44.e6 a3 45.b7 Trắng thắng dể dàng 41.¦xf6
a4 42.¦f2 a3 43.¦a2 ¢d7 44.d5 g5 45.¢f3 ¦a4 46.¢e3 h5 47.h4 gxh4 48.gxh4 ¢e7
49.¢f4 ¢d7 50.¢f5 1–0 Đen buông cờ
Không
phải chỉ có Mã mới có sức mạnh lớn lao khi nằm sâu trong lòng địch , thỉnh
thoảng quân
Tượng cũng có thể trở nên rất kiến hiệu. 
Trong Hình bên Trắng nhằm vào việc đột
Phá qua e5 nếu thành công, quân Tượng ở e6 trở nên một mối đe dọa lớn cho Vua Đen. Quân Nặng hiếm thấy chiếm lĩnh
tiền đồn nhưng thỉnh Thoảng cũng có công dụng .
Qua hình
Trắng tiếp nối hay nhất bây giờ là 31. ¦d6! ¤d7 32. £b5! ¦ad8 ( đe dọa 33…¤xe5 34. ¦xd8 ¤xf3+) 33. ¢h1 và không thể chống đỡ các mối đe dọa của Trắng như 34. ¤a5 rồi ¤c6 hoặc 34.b4 cb 35. ¤d4. Cho Xe nhập d6 trong thế cờ trên cực Mạnh vì quân xe có thể phối hợp việc chiếm lĩnh tiền đồn với việc tấn công chốt “c” của Đen. Nếu Trắng lại chọn Mã vào d6, Mã chỉ Hạn chế tầm hoạt động các quân Đen thôi Nhưng lại không đe dọa một cái gì, chính hạn Chế nầy cho thấy chuyển Mã vào d6 kém hơn.
Bây giờ ta hãy xem xét Hình nơi Mã Chiếm lĩnh ô d3 sâu trong đất Trắng.
Ta thấy Ngay sự khác biệt với các hình trước : Thông thường một quân nằm sâu
trong lòng Địch đều được Chốt yểm trợ và bảo vệ : Trong Hình nầy , chỉ có quân
yểm trợ ,và bảo vệ con Mã thế đứng như vậy .
Tài liệu từ: Thầy Quách Anh Tú
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét