Alekhine cũng có đóng góp không nhỏ cho lý thuyết khai cuộc nữa thoáng. Ở đây những tư tưởng sáng tạo đưa ra những ý tưởng mới cho khai cuộc này. Chúng ta cũng xem xét những điểm chính trong khai cuộc này.
Phòng thủ Pháp.
Trong khai cuộc này đặc biệt chú ý tới cách chơi tích cực cho Trắng, khai cuộc này Alekhine đã chọn để chống lại hệ thống của Nimzowitch:
1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3.¥b4 Trong tình thế này Alekhine thủ một vài phương án sắc sảo,những phương án liên hệ tới việc thí chốt có khi thí vài con chốt.Rất khó khẳng định rằng tất cả các ý tưởng này đều của Alekhine,cóthể những phương án này đã gặp trong các giải đấu hoặc ở các ván cờ riêng biệt có trước đó.Nhưng không thể nghi ngờ là nhà vô địch thế giới đã áp dụng chúng trong những giải quốc tế lớn,đã chứng minh được giá trị thực hành của các phương án đó.
Phương án Alekhine 4.a2-a3
Phương án này Alekhine áp dụng trong ván thứ 3 trận đấu chống Euwe.
Ván 53: Alekhine – Euwe, Ván thứ 3 tại Hà Lan,1935, Phòng thủ Pháp.
1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¥b4 4.a3 “Theo quan điểm của tôi, Alekhine viết,điều này là một trong những biểu hiện tốt nhất cho Trắng.Sau nước đi đổi quân Trắng thu được thế trận ưu thế hai tượng và quân Đen không có khối lượng chống đỡ đầy đủ” Thực tiển điều này không được các Kiện tướng Xô Viết xác nhận.
4...¥xc3+ 5.bxc3 dxe4 6.£g4 ¤f6 Alekhine cho rằng an toàn hơn Đen nên đi 6...¢f8 7.£xe4 ¤d7 và 8...¤df6, không làm yếu những ô của Đen.
7.£xg7 ¦g8 8.£h6 c5 9.¤e2 ¤bd7 “Để làm được điều này cần giải phóng Hậu khỏi sự bảo vệ của quân Mã khác, nếu 9...¤c6 thì nước trả lời đơn giản là 10.nhưngg cũng đủ để cân bằng và 10.¥g5 như Romanovxki chống Botvinnik trong trận bán kết tranh giải vô địch Liên Xô năm 1938.Sự thật là Trắng đã thua ván cờ đó ,nhưng bởi vì họ sẽ chiến thắng ở giai đoạn tiếp theo” (A. Alekhnie)
Một nhận xét lý thú chỉ ra là Alekhine đã quan tâm tới những ván đấu của các Đại Kiện tướng Xô Viết.
10.¤g3 ¦g6? Sau sai lầm này Đen rơi vào tình thế khó khăn. Nước đi hay hơn là 10...£a5
11.£e3 ¤d5 12.£xe4 ¤xc3 13.£d3 ¤d5 Không dễ dàng cho Đen và sau nước 13...cxd4 14.£xd4 £f6 15.£xf6 ¤xf6 16.¥d3 ¦g7 17.¥d2
14.¥e2 £f6 15.c3 cxd4 16.cxd4 ¤7b6
17.¥h5!. Bắt đầu cuộc tấn công điển hình của Alekhine đồng thời trên cả hai cánh. Di chuyển Tượng có mục đích kêu gọi chốt di chuyển lên f7, làm yếu thế trận của Đen.
17...¦g7 18.¥f3 £g6 19.¥e4! f5 20.¥f3 ¢f8 21.a4! Giải phóng để Tượng lên ô a3, ngoài ra đe dọa và di chuyển chốt “a”.
21...¦c7 22.0–0 ¥d7 23.¥a3+ ¢g8 24.a5 ¦c3 Thua chốt,nhưng nước đi hay hơn 24...¤c4 sau đó 25.¥c5! ¤e5 26.dxe5 ¦xc5 27.¦fc1 ¦ac8 28.¦xc5 ¦xc5 29.£d4!(phương án Alekhine) cũng dẫn đến tổn thất cho Đen.
25.£b1! ¤a4 26.¥xd5 exd5 27.£xb7 £c6 28.a6 ¤b6 Còn kém hơn 28...£xb7 29.axb7 ¦b8 30.¦fb1 ¤b6 31.¥b4 và 32.¦xa7
29.¥c5 f4 30.¤f5! ¢h8 31.¤e7 £e6 32.¥xb6 ¥c6 33.¤xc6 ¦g8 Đe dọa bắt quân ở g2 và chiếu vĩnh viễn.
34.¤e5! ¦g7 35.£b8+? “Như đã thể hiện trong nhiều ván đấu tôi đã chơi sau đó từ cội nguồn này đã giải quyết trên thực tiển, sự giải quyết quá nhanh chóng.Đi tiếp 35.¥xa7!.Đen cần phải đầu hàng ngay lập tức” (A. Alekhine)
35...¦c8 36.¤g6+ ¦xg6 37.£xf4 £xb6 38.£e5+ ¦g7 39.£xd5 ¦d8 40.£e5 £xd4 41.£xd4 1–0 Đen đầu hàng.
Phương án vối 4.£d1-g4
Alekhine áp dụng phương án này trong ván đấu thứ 9 của giải. Tuy nhiên ông cho rằng nước đi này không mạnh bằng nước 4.a2-a3
Ván 54: Alekhine – Euwe, Ván thứ 9 tại Hà Lan,1935.Phòng thủ Pháp.
1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¥b4 4.£g4 ¤f6 5.£xg7 ¦g8 6.£h6 ¦g6 7.£e3 ¤xe4?
Nước đi chính xác ở đây là 7...c5! phương án này đặt ra sự nghi ngờ phương án với nước đi 4.£g4
8.¥d3 Khống chế sự phát triển quân của đối phương và tạo ra chỗ yếu của thế trận bên cánh Vua.Nếu đi 8...¤xc3 tiếp theo 9.¥xg6
8...f5 9.¤ge2 c5 10.¥xe4 fxe4 Không tốt hơn khi Đen đi 10...dxe4 11.dxc5 và sau đó 12.£h3 và 13.¥e3
11.£h3! ¤c6 Đen bối rối. Tiếp theo không muốn hiến dâng chốt h7,cần phải tiếp tục 11...£e7 12.¤f4 ¦g5 có cơ hội cứu chữa.
12.£xh7 £f6 13.¤f4! Lúc này Xe không có nước đi. Trong trường hợp lui về g5, g7 hoặc h6 đòn quyết định 14.¤h5! còn nếu đi 13...¦g4 nước kém bởi vì 14.£h5+
13...cxd414.¤xg6! Tốt hơn là ngay lập tức đổi Hậu.
14...dxc3 15.b3 ¤e7 Trong trường hợp 15...¤d4 16.0–0! ¤xc2 17.£g8+ ¢d7 và 18.¥g5 Trắng có cuộc tấn công vũ bão.
16.¤xe7 ¥xe7 17.h4 £f7 Cần phải như vậy vì nước đe dọa 18.¥g5
18.£h8+ £f8 19.£xf8+ ¢xf8 20.¥g5 e5 21.f3! exf3 22.gxf3? Alekhine quên nước đổi Tượng ở e7, tự làm khó mình giành chiến thắng.
22...¥a3! 23.f4! ¥f5 24.fxe5 ¥xc2 25.0–0+ ¢g8 26.¦ac1! Nước đi tuyệt vời. Nước đi lấy chất, Alekhine dễ dàng thắng cờ tàn.
26...¥xc1 27.¦xc1 ¥f5 28.¦xc3 ¦c8 29.¦f3 Đổi Xe và dẫn đến chiến thắng,nhưng Trắng đã chọn con đường đơn giản hơn.
29...¦f8 30.¥f6 ¥e4 31.¦g3+ ¢f7 32.h5 ¦c8 Tất nhiên không thể đi 32...¦g8 vì 33.e6+
33.¦g7+ ¢e6 34.h6! d4 35.h7 ¦c1+ 36.¢f2 ¦c2+ 37.¢g3 ¥xh7 38.¦xh7 ¦xa2 39.¢f4 b5 40.¢e4 ¦e2+ 41.¢xd4 1–0 Đen đầu hàng.
Phương án với 24.¥c1-d2
Alekhine đã áp dụng nước đi này chống lại Flor tại Notinggem,năm 1936 (Xem ván đấu 175) ông cho rằng nước đi này kémvà mạo hiểm.Thực tiển đã chỉ ra rằng phương án dũng cảm này hoàn toàn có thể thực hiện.Phương án này đã gặp trong ván đấu giữa Keres – Botvinnik (Giải đấu năm 1948 ) và Boleslavxki – Bronstein (Gải đấu năm 1950 )và được tiến hành trong hai trường hợptrên dẫn đến cuộc chiến gay go phức tạp.Sự tuyệt vời phương án của Alekhine về nước đi này độc giả sẽ tìm thấy trong phần bình luận được chỉ ra trong ván đấu chống lại Flor ở ván đấu trên.
Tấn công Shatara.
Sau nước đi 1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¥e7 5.e5 ¤fd7
Shatara người yêu thích phòng thủ Pháp đề xuất đi 6.h2-h4! Tuy nhiên nước đi này được minh chứng là một khai cuộc được Alekhine áp dụng trong thực tiễn ván đấu nổi tiếng chống lại Farni (xem ván đấu 169 ).
Tiếp theo còn một con đường tuyệt vời được nhà vô địch thế giới đề xuất trong trường hợp nếu Đen không ăn lên g5. Nếu đi 6...f6 Alekhine sẽ thí quân bằng cách 7.¥d3!
Những phương án khác của phòng thủ Pháp.
Cần nhìn nhận vai trò to lớn của Alekhine trong việc xây dựng sơ đồ cuộc chơi cho Đen trong phương án đổi quân sau: 1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¥b4 4.exd5 exd5 5.¥d3 ¤c6 6.¤ge2 ¤ge7 7.0–0 ¥f5
Phương án này đã gặp trong ván thứ nhất giải đấu Alekhine với Capablanca (Xem ván đáu 74). Trong ván đấu đó Alekhine đã dành phần thưởng chiến thắng tuyệt vời.
Trong giai đoạn “tuổi trẻ cờ vua” của mình Alekhine thường chọn phương án 1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¥b4 5.exd5 £xd5 6.¥xf6 gxf6 có thể chỉ ra ván đấu của Alekhine với Tarrasch trong giải đấu ở Peterburg năm 1914 (Xem ván 116).
Phương án bắt quân của Đen tại c4 cũng đã gặp trong ván đấu của nhà vô địch thế giới.
Sau nước 1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 dxe4 5.¤xe4 ¥e7 6.¥xf6 ¥xf6 7.¤f3 ¤d7 8.¥d3 Alekhine đã chơi như thế này 8...c5 9.dxc5 ¤xc5 10.¤xf6+ £xa2 và 8...b6 9.¤xf6+ gxf6 trong cả hai trường hợp đã chứng minh rằng thế trận của Đen hoàn toàn thỏa mãn .
Cuối cùng dẫn ra câu nói của Alekhine về phòng thủ Pháp:
“Trong phòng thủ Pháp tôi chọn nước 3.¤d2 mà không bỏ qua phương án 3.¤c3 ¥b4 một phương án mà Botvinnik yêu thích,phương án này dẫn tới thế trận phức tạp ở trung tâm,theo tôi tất cả phương án này đều cho Trắng cơ hội tốt.
Rõ ràng rằng nhiệm vụ của Trắng sẽ như vậy, nếu Đen đổi quân thông thường 3...c5 (đáp trả bằng nước 3.¤d2 Alekhine) có thể đi 3...¤f6 Khả năng tấn công của Trắng theo tôi được huy động rõ trong ván đấu chống lại Cabpalanca tại Amsterdam năm 1938.
Nếu Đen đi 3...c5 tôi khuyến cáo Trắng giữ áp lực ở trung tâm theo khả năng có thể được và thậm chí tính đến khả năng tạm thời thí chốt.
“Ván đấu chống lại Bartosrk (xem ván đấu 143) chỉ ra rằng Trắng bằng cách nào thực hiện phương án này, đồng thời ván cờ này là một thí dụ tuyệt vời về việc tổ chức tấn công trực diện”
Alekhine biết rõ nghệ thuật tạo ra cuộc tấn công của Trắng trong ván đấu,khi mà địch thủ chọn phòng thủ Pháp.Không phải ngẫu nhiên ,khi quan sát ván đấu giữa Alekhine – Landao (Amsterdam, 1936) ở đó Đen đã áp dụng phòng thủ Pháp,Euwe nói “Tôi cảm thấy hài lòng khi thấy còn có những VĐV cờ vua trên thế giới không biết sợ khi chơi phòng thủ Pháp chống lại Alekhine”.Rõ ràng là nhà vô địch thế giới người Hà Lan nhớ rất rõ những bài học mà Alekhine đã chơi với ông trong các ván thứ 3, 7 và 9 trong giải đấu năm 1935.
Phòng thủ Sicilian.
Ý tưởng với a7-a5.
Trong ván đấu chống lại Spilman (Marget,1938) Alekhine sau những nước đi
1.e4 c5 2.¤f3 ¤c6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 d6 6.¥e2 g6 7.¥e3 ¥g7 8.0–0 0–0 9.¤b3 đen chơi tiếp 9...a5!
Ý nghĩa của nước này là di chuyển chốt đến a3 và làm yếu ô Đen trong hậu phương của đối thủ. Điều này liên quan tới thế trận lên Tượng g7 có lợi cho Đen. Trắng tìm cách di chuyển chốt đến a5. Nhưng khi đó Đen đã đạt được ô b4 cho quân Mã của mình
Trong ván đấu tiếp tục đi 10.a4 ¥e6 (đe dọa 11...¥xb3) 11.¤d4 d5 12.exd5 ¥xd5 13.¤xd5 ¤xd5 14.¤xc6 bxc6 15.¥d4 e5 16.¥c5 ¦e8 17.¥c4 [17.c4 ¤f4] 17...£c7! 18.c3 (Nước tồi tệ khi hai lần đánh vào điểm d5 vì tiếp theo ¦ed8 và ¦ac8) 18…¦ad8 19.£c2 e4! và Đen đạt thế cân bằng, có cuộc chiến tích cực. Trong nước tiếp theo a7- a5 là yếu tố quan trọng trong kế hoạch của cuộc chiên của Đen trong phương án con rồng. Alekhine đã áp dụng khi thực hiện đòn phản công của Đen bên cánh Hậu và trong các biến thế khác của phòng thủ Sisilia .
Trongván đấu Alekhine – Foltus (Minkhen, 1942) Sau những nước
1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 g6 6.¥e2 ¤c6 7.¤b3 ¥g7 8.0–0 0–0 9.¢h1 a6 10.f4 £c7
tạo ra thế trận mà lý thuyết đã biết. Ở đây Trắng có kế hoạch chơi tốt ,gây áp lực lên các quân cờ ở trung tâm bằng cách ¥e3, ¥f3, còn trong trường hợp này là ¤d5.Tuy nhiên nhà vô địch thế giới khẳng định một phương án khác sắc sảo ,mục đích của phương án này là ngay lập tức tấn công bên cánh Vua. 11.g4 e6 12.f5 và Trắng nhận được thế trận tốt liên hệ tới nước đe dọa g4-g5 và f5-f6
Còn một phương pháp di chuyển tuyệt vời được Alekhine tiến hành trong ván đấu chống lại Botvinnik ở Nottingem (1936). Ván đấu này độc giả có thể coi ở chương trước (xem ván đấu 32)
Hệ thống với nước đi 2.c2-c3
Alekhine thường chọn sau nước 1.e4 c5 ngay lập tức đi 2.c3 (hoặc nước 2.¤f3 d6).Ông cho rằng đây là một trong những phương pháp chơi tốt nhất cho Trắng trong khai cuộc này (xem ván đấu 66).Tuy nhiên quan điểm này của Alekhine về nước 2.c2-c3 chưa được khẳng định chắc chắn trong thực tiển thi đấu hiện tại tiếp theo, hiện nay phương án này của Trắng rất ít khi được áp dụng.
Phòng thủ Caro – Cann
Trong phòng thủ Caro – Cann chúng ta chỉ dừng lại xem xét hai biến chính mà lý thuyết quan tâm tới.
Phương án với nước đi 5.¤e4-g3
Sau những nước 1.e4 c6 2.d4 d5 3.¤c3 dxe4 4.¤xe4 ¤f6 5.¤g3.
Ở đây Alekhine đề xuất nước 5...h7-h5 Ý tưởng này ông đã sử dụng ở giải Carlxbad năm 1911
Alekhine bàn luận về điều này đó là một phương án tốt có khả năng chiến đấu cho Trắng, trong trường hợp nếu Đen tiến hành đơn giản quân bằng cách 5...e5 Đối phó với điều này có thể đáp trả 6.¤f3 exd4 7.¤xd4 ¥c5 8.£e2+ ¥e7 9.¥e3.Trắng hơi ưu thế (xem ván đấu 69)
Tấn công Panov
Cuộc tấn công này của Trắng Alekhine cho rằng đó là phương pháp tốt nhất trong phòng thủ Caro- Cann.Sau những nước 1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5 4.c4 ¤f6 5.¤c3 ¤c6, nhà vô địch đưa ra bàn luận những phương án sau:
a. Gambit Alekhine 6.¥g5 dxc4 7.¥xc4 £xd4 8.£xd4 ¤xd4 9.0–0–0
b. Tấn công Alekhine 6.¤f3 ¥g4 7.cxd5 ¤xd5 8.¥b5.
Nước đi này được Alekhine sử dụng chống lại Nimzowitch ở Bled năm 1931.Tuy nhiên Nimzowitch không liên hệ tới điều này với kế hoạch đã xác định và thua cờ nhanh. Trong ván cờ sau Alekhine đã chỉ ra Trắng phải tiến hành cuộc tấn công như thế nào. Cảm tưởng rằng Alekhine tiến hành đổi quân tại d5 và trong phương án tương tự khác, trong phần này sau những nước đi 5.¤c3 e6 6.¤f3 ¥e7 7.cxd ¤xd5 8.¥b5+
Ván 55: Alekhine – Uinter, Luân Đôn, 1932, Phòng thủ Caro – Cann
1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5 4.c4 ¤f6 5.¤c3 ¤c6 6.¤f3 ¥g4 7.cxd5 ¤xd5 8.¥b5 £a5
Alekhine cũng đã chơi như vậy trong ván đấu ở trên chống lại Nimzowitch. Alekhine cho rằng nguy hiểm hơn nên chơi 8...¦c8 9.h3 ¥xf3 10.£xf3 e6.
9.£b3! ¥xf3 10.gxf3 ¤xc3
Uinter lặp lại nước đi, nước đi này được nhà vô địch thế giới đã đi chống lại Nimzowitch. Trong ván đấu dẻo dai này Nimzowitch đã không cẩn thận tiến hành phương án 11.¥xc6+ bxc6 12.£b7 nhưng sau đó đi ¤d5+ 13.¥d2 £b6! 14.£xa8+ ¢d7 15.0–0 ¤c7 16.¥a5 thế trận kém quân và thua nhanh. Khi đó phần thưởng chiến thắng dành cho Đen, Alekhine trong lần này khẳng định lại thế trận có lợi dành cho Trắng.
11.bxc3 e6 12.d5! exd5 13.0–0 0–0–0 Ở đây chỗ đứng của Vau không an toàn, còn chuyển Vua sang cánh khác thì không kịp, bởi vì trong trường hợp 13...¥e7 tiếp theo Trắng có thể đi 14.¦e1
14.¥xc6 bxc6 15.¦b1 £c7 Không dễ dàng cho Đen sau nước đi 15...¢d7 16.c4
16.£a4 ¦d7 17.¥d2!. Nước đi khó khăn được tìm ra là chuyển con Tượng lên a5, cắt đứt đường rút lui của Vua Đen.
17...¥c5 18.c4 ¢d8 Nước đi tốt nhất. Lập tức thua cờ khi đi 18...¥b6 19.c5 ¥xc5 20.£a6+ ¢d8 21.¥a5 ¥b6 22.¦xb6
19.¥a5 ¥b6 20.¥xb6 axb6 21.£a8+! .Sự di chuyển này có mục đích là giải phóng ô a4 để Xe tách Vua Đen khỏi ô e7.
21...£c8 22.£a3 £b8 23.cxd5 cxd5 hoặc 23...¦xd5 24.¦fd1 ¦e8 25.¦xd5+ cxd5 26.¦d1 ¦e5 27.f4 và Trắng phải thắng cờ .Lúc này mặc dù còn ít quân trên bàn cờ, Alekhine vẫn tổ chức đợt tấn công mãnh liệt vào Vua Đen, Vua Đen bị chôn chân tại trung tâm bàn cờ.
24.¦b4! Nước đi tạo ra đe dọa nguy hiểm 25.Ở đây cần nói đến sức mạnh di chuyển quân của Trắng ở nước thứ 21-22 đó là quân Vua không thể đi tới e7.
24...£d6 25.¦e1 ¦c7 hoặc 25...¦e7 26.¦d1
26.£b3 ¦e8 27.¦d1 ¦e5 28.¦xb6 ¦c6 29.¦xc6 ¦g5+ Ngay lập tức bắt quân tại c6 không được đi nước 30.£b8+
30.¢h1 £xc6 31.¦e1! Bắt đầu kết thúc cuộc tấn công, Nước đi 32.£b8+Bên Đen không phòng thủ được .
31...£f6 32.£b8+ ¢d7 33.f4 ¦g6 34.£e8+ ¢c7 35.¦c1+ ¢b6 36.¦b1+ ¢c5 37.£b5+ 1–0 Đen đầu hàng.
Phòng thủ Alekhine.
Tất cả nguyên tắc lý thuyết khai cuộc cơ bản này được Alekhine xây dựng. Lần đầu tiên được Alekhine sử dụng là nước 1...¤f6 trong ván đấu với Steiner (Budapet, 1921). Alekhine đưa ra khai cuộc này trong thực tiễn thi đấu quốc tế và xem là vũ khí sử dụng trong tay các Kiện tướng trong thi đấu. Bạn đọc có thể thấy rõ lời giải thích về ý tưởng cơ bản của phòng thủ Alekhine trong ván đấu của quyển sách này (xem thí dụ ván đấu 22, Znosko – Borovxki – Alekhine).
Hồ văn Huỳnh biên tập bài dịch của anh Nguyễn Hữu Hùng "Di sản cờ Alekhine" Trung tâm huấn luyện quốc gia II.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét