III. Phá bỏ thế cân bằng, ngoài quy luật (bất quy tắc):
Chúng ta đã gọi tên như vậy, Alekhine đã khám phá giai đoạn khai cuộc của ván cờ trên cơ sở quy luật chung của thế trận. Tuy nhiên đối khi nhà vô địch thế giới đã quên đi những quy luật đó: không phát triển quân, chuyển ngay sang tấn công, để mất tempo v..v
Điều đó là gì? Tính chất không logic, từ chối những quy luật, những quy luật mà chính ông nhiều lần nhắc đến?
Câu trả lời không đơn giản. Trong quá trình khám phá khai cuộc Alekhine bất ngờ phát hiện là đối thủ không biết đến nguyên tắc cơ bản, trước tiên họ vi phạm những nguyên lý quan trọng của thế trận và chọn con đường bất quy tắc. Alekhine trong những trường hợp này tự nhủ nhất thiết ngay lập tức lợi dụng (sử dụng) điểm yếu của đối phương và chuyển gnay sang tấn công, không đợi đến khi kết thúc phát triển quân.
Chúng ta xem xét thí dụ sau: Ván Alekhine – Marshal , NewYork , năm 1927
Sau 1.d4 ¤f6 2.c4 c6 3.¤f3 . Đen bất ngờ chơi 3...¤e4 Nước đi này đã được nhà vô địch thế giới chỉ trích “Nước này chứa đầy dãy mâu thuẩn với các nguyên tắc khai cuộc – trước hết là công thức (Trong khai cuộc không đi một quân nhiều lần) như quan điểm hiện đại (Gây áp lực lên ô trung tâm, tất cả các quân tích cực hơn là đứng ỳ ra) Ngoài ra, nước đi này còn thiếu sót là sự liên hệ không cần thiết trong nghĩa vụ đã biết cho mìnhtạo ra cho Trắng nước đi tiếp theo xây dựng toàn bộ kế hoạch cuộc chiến tiếp diễn.
Nói ngắn gọn nước đi được tạo từ tính chất khai cuộc sai lầm của bản thân. Sai lầm này tôi gọi là “Sự phá vở thế cân bằng ngoài quy luật”
Chúng ta hiểu rõ sau nước đi sai lầm của Đen Alekhine ngay lập tức đi nước thứ hai duy nhất phát triển quân mình 4.¤d2! và nhanh chóng đạt được ưu thế quyết định (xem ván cờ 132) Lặp lại những nước đi bằng 1 quân trong khai cuộc, sẽ nhận được đòn chiến thuật thậm chí một cuộc tấn công trực tiếp là hoàn toàn dễ xảy ra, khi đối phương phá vở thế cân bằng ngoài quy luật .Không chỉ nhũng đợt tấn công mà còn tạo cho đối phương đạt ưu thế. Tất nhiên khi đánh giá cụ thể hành động của đối phương, tìm ra con đường đúng đắn để sử dụng những sai lầm đó cần đòi hỏi kinh nghiệm và thực tiển. Trong mọi trường hợp những thí dụ dẫn ra ở dưới đây bạn đọc có thể hiểu những điều tuyệt vời trong nguyên tắc chiến lược khai cuộc mà Alekhine sử dụng.
Tất nhiên bạn đọc sẽ chú ý tới giửa trận đấu (ván đấu) ở đó diễn ra đòn “trừng phạt” vì phá vở thế cân bằng ngoài quy luật, ở đó liên quan tới khai cuộc phức tạp mà chúng ta gọi là “khai cuộc chiến thuật cụ thể”. Tồn tại điểm chung đã biết: Ở đâu xảy ra sự rời quy chuẩn bình thường của khai cuộc, ở đó sẽ xảy ra mâu thuẫn nghiêm trọng Tuy nhiên giữa chúng có sự khác biệt gốc rễ. Trong ván cờ chúng ta xem xét phần “khai cuộc chiến thuật cụ thể”
Điều này nói về việc sử dụng đặc điểm thế trận, những điểm yếu của ô này hay ô khác, cột hoặc từng phần của “mặt trận” cờ vua. Những điểm yếu này có thể tạo nên không chỉ là kết quả của sai lầm dễ nhận ra của đối phương mà còn thể hiện trong quá trình tạo nên cấu trúc logic và chiến lược. Mỗi nước đi củng cố một phần của thế trận. Đồng thời làm yếu các phần khác của thế trận, thậm chí quy luật cuộc chiến không bổ xung những chỗ yếu của thế trận.
Tóm lại trong phần về “khai cuộc chiến thuật cụ thể” chỉ ra phương pháp sử dụng những đặc điểm thế trận những thế trận phức tạp trên bàn cờ, về những cách lợi dụng các điểm yếu của thế trận. Khi nói về sử dụng “phá vở thế cân bằng” chúng ta đề cập tới sai lầm của đấu thủ, những sai lầm này liên hệ tới sự hiểu biết chính xác thế trận. Chỉ khi có sai lầm như vậy mới có quyềy hành động nhanh chóng và quyết định.
Chúng ta xem xét chất lượng minh họa liên quan tới tình thế này ở vài thí dụ từ những ván đấu trước đây của Alekhine.
Ván 39: Alekhine - Rozanov, Mosscow, 1908, khai cuộc bất quy tắc
1.e4 b6 2.d4 ¥b7 3.¤c3 e6 4.¤f3 d5
Đen phát triển quân một cách bất thường và không dựa vào những đường hướng chiến lược chung trong khai cuộc. Đáng chú ý là: 4...¥b4 5.¥d3 d6 …¤bd7
5.¥b5+ c6 6.¥d3 ¤f6 Nước dụ e5 không đạt vì dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Cách duy nhất là 6...dxe4 7.¤xe4 ¤f6 sẽ xảy ra việc sắp xếp quân gần giống phòng thủ Pháp Đen rất thụ động và họ không kịp đẩy c5 phản công .Nhoài ra toàn bộ cánh Vua Đen không được bảo vệ cho phép Alekinhe tạo nên một đợt tấn công mạnh.
7.e5 ¤fd7
Đen cho phép mình rất nhiều lần xóa bỏ bất quy tắc thế cân bằng và họ bị trả giá ngay lập tức
8.¤g5! ¥e7 Đang đe dọa 9.¤xe6 fxe6 10.£h5+và ¥g5 còn nếu 8...h6 9.¤xe6 fxe6 10.£h5+ ¢e7 11.£h4+
9.£g4! ¤f8 Nước khác mạnh hơn là 9...¥xg5 10.¥xg5 £c7 11.£h4 g6 Nhưng để giải quyết thế cờ như thế này tất nhiêncũng rất khó.
10.¤xh7! ¦xh7 Không thể 10...¤xh7 vì 11.£xg7
11.¥xh7 ¤xh7 12.£xg7 ¤f8 Trong trường hợp 13.g3 c5 14.h4 cxd4 15.¤e2 d3! 16.cxd3 d4 và 17... ¥a6 phản công cánh Hậu nguy hiểm nhưng Alekhine đã đi:
13.h4! ¥xh4 14.¦xh4! £xh4 15.¥g5! Buộc bên Đen phải mất Hậu
15...£h1+ 16.¢d2 £xg2 17.£f6 £xg5+ 18.£xg5 Bên Đen tiếp tục chống đở nhưng cũng đầu hàng ở nước 26
18...¤g6 19.f4 ¤e7 20.¦h1 ¤d7 21.¤d1 ¤f8 22.¤e3 ¥c8 23.¤g4 ¥d7 24.¦h8 ¤eg6 25.¤f6+ ¢d8 26.£xg6 1–0 Đen đầu hàng.
Ván 40 : Alekhine – Levenfis , Peterbur , 1912
1.d4 c5 2.d5 ¤f6 3.¤c3 d6 4.e4 g6 Ở đây cần chơi 4...e5
5.f4! ¤bd7 6.¤f3 a6 7.e5 dxe5 8.fxe5 ¤g4 9.e6! ¤de5 10.¥f4 ¤xf3+ [10...¥g7 11.£e2 ¤xf3+ 12.gxf3 ¤f6 13.exf7+]
11.gxf3! [11.£xf3 fxe6]
11...¤f6 12.¥c4 fxe6
13.dxe6 £b6 14.£e2! £xb2 15.¤b5! [15.¢d2 ¤h5 16.¥e5 ¥h6+ 17.¢d3 ¥xe6 18.¥xe6 ¦d8+]
15...axb5 [15...£xa1+ 16.¢f2 £xh1 17.¤c7+ ¢d8 18.£d2+ ¥d7 19.exd7 ¤xd7 (19...e5 20.¤e6+ ¢e7 21.d8£+ ¦xd8 22.£xd8+ ¢f7 23.¤xf8+ ¢g7 24.£e7#) 20.¥e6!]
16.¥xb5+ ¢d8 17.¦d1+ ¥d7 18.¥e5 £b4+ 19.c3 1–0 Đen đầu hàng.
Ván 41: Alekhine – Kenig, Viên, 1922, Phòng thủ Ấn Độ mới.
1.d4 ¤f6 2.c4 b6 3.¤c3 Cần phải nhấn mạnh nước thứ 2 của Đen là không đạt. Trắng cũng cố trung tâm mạnh và Đen không kịp tạo áp lực cần thiết lên nó.
3...¥b7 4.£c2 Bây giờ đe dọa 5.e4 buộc Đen phải có biện pháp kịp thời.
4...d5 5.cxd5 ¤xd5 6.¤f3 cản thở khả năng e5
6...e6 7.e4 ¤xc3 8.bxc3 ¥e7 9.¥b5+! c6 10.¥d3 0–0. Kể ra thì cũng hiếm trường hợp là Đen không nên vội vàng nhập thành. Có thể kết thúc phát triển trước 10...¤d7 mà không hề bị nguy hiểm gì rồi từ từ đợi Trắng nhập thành trước đã. Còn bây giờ quân Trắng thoải mái hoành hành bên cánh Vua.
11.e5 h6 12.h4! Lập tức tạo nên 2 mối đe dọa 13. ¦h3 và 13.¤g5
12...c5 Ngăn được một mối đe dọa . Nếu 13.¤g5 cxd4 14.¥h7+ ¢h8 15.¥g8 d3.
13.¦h3¢h8 Không cứu được nếu 13...f5 14.exf6 ¥xf6 15.¤g5!
14.¥xh6! f5 15.exf6 ¥xf6 16.¥g5 cxd4 17.¤e5! ¤c6 18.£e2 g6 . Nước duy nhất tránh chiếu bí nhưng càng làm suy yếu cột “g”và cũng chỉ kéo dài số phận thêm vài nước.
19.¥xg6 ¢g7 20.¥h6+! ¢g8 21.¤xc6 ¥xc6 22.£xe6+ ¢h8 23.¥xf8 £xf8 24.£xc6 Đen đầu hàng
Ván 42: Alekhine – Grunfeld, Zemmering, 1926, Gambit Hậu chấp nhận
1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.¤f3 ¥g4
Chính Alekhine đề xuất ý tưởng tương tự, nhưng ông ta còn bao hàm chơi 3...a6 và chỉ sau đó mới đi 4.e3 phát triển quân Tượng lên g4, giằng quân Mã. Ván đấu hiện tại bác bỏ nước đi Tượng trước đây. Nước đi Tượng thường gặp trong các ván đấu của các Kiện Tướng trước đó
4.¤e5 ¥h5 5.¤c3 e6 Sau nước này thì thế của Đen hoàn toàn xấu. Đáng lẽ phải chơi 5...¤d7 6.£a4 c6 7.¤xd7 £xd7 8.£xc4 sau đó e4 Đen tuy có thế cờ khó chịu vì ¥h5 đứng không tốt nhưng còn cầm cự lâu dài chứ ở đây thì bị cuộc tấn công rất mạnh của Alekhine.
6.g4 ¥g6 7.h4 f6 Nước đi bắt buộc để cứu Tượng . Điều dễ hiểu là 7…h6 có phần kém hơn.
8.£a4+ c6 9.¤xg6 hxg6 10.£xc4 ¢f7 11.e4 ¤d7 12.¥e3 £a5 13.a3 phòng ngừa khả năng 13...£b4
13...¦e8 14.f4 Một dàn chốt của Trắng đang nhảy xổ vào Vua Đen trông thật dữ dội . Giữ nổi thế cờ này thật quả là thần kinh thép.
14...¤e7 15.0–0–0 Đen hy vọng sau nước đi 15.f5 gxf5 16.gxf5 ¤xf5 17.exf5 £xf5 Đổi Mã lấy 3 chốt , nhưng điều này Alekhine tất nhiên không cho phép
15...¤c8 16.f5 ¤d6 17.£a2 g5 17...c5? 18.dxc5 ¤xc5 19.b4
18.h5 b5
19.e5! Báo hiệu có tấn công! Vũ khí phòng thủ của Đen bị phá huỷ và đối thủ không còn kìm hãm được quân Trắng
19...fxe5 20.¥d3 e4 Cũng không tốt hơn khi chơi 20...¤c4 21.¥xc4 bxc4 22.£xc4 21.¤xe4 ¤xe4 22.¥xe4 ¤f6 23.fxe6+ ¦xe6 24.¥g6+! Nước đi này mạnh hơn nước 24. ¥f5 bởi vì dẫn tới chiếu hết nhanh chóng.
24...¢e7 25.¥xg5 b4 26.¥f5 ¦e2 27.¦he1 Đen đầu hàng .
Vua không thể trốn thoát. Nếu đi 27... £b5 thì 28.a4 £a6 29.¥d3 còn nếu đi 27...¦xe1 dẫn đến đòn chiếu hết không tránh khỏi sau nước 28.¦xe1+ ¢d8 29.£f7
Ván cờ sau được giải quyết từ khai cuộc, là một trong những sáng tạo đỉnh cao của VĐV Nga hàng đầu
Ván 43: Alekhine – Bogoliubo , Phòng thủ Slavo
Ván thứ nhất trong trận đấu ở Đức, Hà Lan, năm 1926
1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.¤c3 dxc4 5.a4 e6
“Đây là điều hạnh phúc đặc biệt của tôi, nước đi này không logic (đáng lý cần chơi 5...¥f5) Những cách này được áp dụng chống lại tôi với kết quả thê thảm không dưới 4 lần, còn cũ thể (không kể tới ván cờ hiện tại này) còn một lần nữa Bogoliubov áp dụng (tại Nottingem, 1936 ), Tiến sĩ Euwe (ván đấu thứ 19,năm 1936) và Kiện tướng người Đức Gelling chơi tại Drezden năm 1936” (A.Alekhine)
6.e4 ¥b4 7.e5 ¤d5.” Trong ba ván cờ khác được nhắc tới phần trên, cách đáp trả 7...¤e4 Cuối cùng cũng kém thế, như nước đi trong bài” (A.Alekhine)
8.¥d2 ¥xc3. Làm yếu các ô Đen. Những nước đi như thế này theo quan điểm của chúng tôi đáng bị khiển trách nặng nề hơn cả việc xem xét tính toán phương án, không có gì ngạc nhiên khi Alekhine giải quyết ván cờ với thắng lợi của mình. Tình thế của Đen không khó khăn sao được khi tất cả điều này cần phải tiếp diễn 8...b5 9.¤e4 ¥e7 10.b3 ¤d7 11.bxc4 bxc4 12.¥xc4 ¤7b6 13.¥b3 ¥a6 hoặc 13.¥e2 a5 tiếp tục là 14...¤b4
9.bxc3 b5 . Sự rược đuổi chốt của Bogoliubov còn làm suy yếu những ô Đen. Ngoài ra bên cánh Vua của Đen rất khó bảo vệ. Đó là hai điểm yếu thế trận của đối thủ mà Alekhine đã khai thác điêu luyện.
10.¤g5! . Sự di chuyển của Mã từ e4 sang d6, Đen đã bỏ lỡ điều này nên đã làm yếu hơn thế trận của mình.
10...f6.Tương đối tốt hơn là Đen có thể ăn lên c3 11. £f3 khi nhập thành lúc này cũng mắc sai lầm bởi vì 11. £b1! thắng chốt b5.
11.exf6 ¤xf6 Cũng chẳng được gì khi đi 11...£xf6 12.axb5 cxb5 13.¤e4 £d8 14.¥g5
12.¥e2 a6 Còn 12...0–0 Alekine sẽ tiến hành phương án tuyệt vời sau: 13.axb5 h6 14.b6! £xb6 15.¤f3 và chốt c4 sẽ chết
13.¥f3! Tình thế của Đen rơi vào thế tuyệt vọng, sự đe dọa 14.axb5 không cứu nổi 14...¤d5 15. £c2 g6 16. ¤xh7¦xh717. £xg6 và Trắng thắng. Cũng không làm gì được khi 14…¦a715. ¥f4 £b616. ¥d6 Đen bị sức ép toàn diện.
13...h6 14.¥h5+ ¤xh5 15.£xh5+ ¢d7 16.¤f7 £e8 17.£g6! ¦g8 18.¥f4 Vòng kim cô xung quanh vua Đen. nếu lúc này chơi 18...¦f8 thì 19.¤e5+ ¢d8 20.£e4
18...¥b7 19.¥g3 ¢e7 20.¥d6+ ¢d7 21.0–0 c5 22.dxc5 ¥d5 23.axb5 axb5 24.¦xa8 ¥xa8 25.¦a1 ¤c6 26.¤e5+ Đen đầu hàng .
Nếu đi 26. ¤xe5 thì đòn quyết định là 27.¦a7+ ¢c6 28.£e4# .
Phần kết thúc chúng ta xem xét hai ván cờ, trong những ván này chọn giải pháp mạo hiểm và “quy luật mâu thuẫn” của cuộc chiến diễn biến không chỉ nhanh chóng như những ván trước. Tuy nhiên phương pháp chiến thắng ở đây của Alekhine là bài học mẫu mực
Ván 44 : Alekhine – I.Rabinowitch , Baden , 1925
1.d4 ¤f6 2.c4 e5 3.dxe5 ¤g4 4.e4!
“Sự công bằng được xem xét bằng các phương pháp đa dạng hơn đã khám phá những điều này. Làm điều này đã có cuộc tranh luận, những phương án được đưa ra. Trắng biến đổi Gambit chốt, nhưng đã sở hữu được điểm tiền đồn mạnh d5. Tuy nhiên những nước khai cuộc tiếp theo cần phải được thực hiện chính xác theo thứ tự làm đượ cđiều này Đen có thể tấn công kịp thời trung tâm chốt của bên Trắng” (A. Alekhine)
4...¤xe5 5.f4 ¤g6 6.¤f3 ¥c5. Tốt hơn nên đi 6...¤c6 để bảo đảm cho Mã ở ô e5 trong trường hợp f4-f5
7.f5 ¤h4?. Lập tức thua cờ. Nhưng Đen đã bỏ lỡ nhiều cơ hội không chiến đấu chống lại trung tâm chốt mạnh của đối phương. Sau những nước đi tuyệt vời 7...¤e7 8.¤c3 Trắng có ưu thế .
8.¤g5!. Trắng chiến thắng. Từ hai mối đe dọa là 8. £h5 hoặc 8. ¤f7 tiếp theo 9.£d5 Bên Đen không còn cách chống đỡ .
8...£e7 9.£g4 f6 10.£h5+!. Trước tiên bắt Mã ở h4, Alekhine tạo ra thế trận yếu cho Vua Đen.
10...g6 11.£xh4 fxg5 12.¥xg5 £f7 .Phần chơi kỹ thuật ván đấu Alekhine tiến hành mạnh mẽ.
13.¥e2 0–0 14.¦f1 ¤c6 15.¤c3 ¤d4 16.fxg6 £xg6 17.¦xf8+ ¥xf8 18.¥h5 £b6 19.0–0–0 không đi 19.£f2 ¤c2+ 20.£xc2 £g1+ 19...¥g7 20.¦f1 ¤e6 21.¥f7+ ¢h8 22.¥xe6 £xe6 23.¥f6!. Đen đầu hàng.
Nếu đi 23...d6 thì 24.¥xg7+ ¢xg7 25.£g5+ £g6 26.£e7+ thắng Hậu
Ván 45 : Alekhine – Eits , 1924 , Phòng thủ An Độ cổ.
1.d4 ¤f6 2.c4 d6 3.¤c3 g6 4.e4 ¥g7 5.f4
1.d4 Xây dựng cấu trúc chốt trung tâm tương tự được coi là không có lới cho trắng, bởi vì họ không thể kịp thời phòng thủ chốt khi quân Đen tấn công. Tuy nhiên Eits lựa chọn phương pháp chơi thụ động và nhanh chóng rơi vào tình trạng tuyệt vọng.
5...0–0 6.¤f3 ¤c6 .Đây là nước đi dỡ , Đen có thể tính tới sự phàn công bằng cách c5 và £a5
7.¥e2 ¤d7 và ở đây bắt đầu đáp trả từ nước đi 7...¥g4, để đổi quân ở f3, và sau đó tạo áp lực lên ô d4.
8.¥e3 e5 9.fxe5 dxe5 10.d5 ¤cb8
11.c5! “Không cho Đen cũng cố ô c5 sau nước đi b6 và a5. Trắng chiếm được phần lớn không gian ở trung tâm và cánh Hậu. Lúc này điều đó còn quá sớm –chiến lược của ván cờ để trắng thắng. Do đó trong phương án này chỉ có sở hũu ô c5 có thể tạo cho Đen cơ hội cuộc chiến kịp thời chống lại ưu thế của đối phương ở trung tâm” (A. Alekhine)
11...a511.0–0 ¤a6 13.¤a4 £e7 14.¦c1 h6 Thua chất, nhưng kịp thời phòng thủ không còn cách khác. Đi quân Xe f8 sẽ khó khăn 15.¤g5 sau đó 14...f5 15.¥c4 ¢h8 16.d6 Trắng có cuộc tấn công vũ bảo.
15.¥xa6 ¦xa6 16.c6 bxc6 17.dxc6 ¤b8 18.¥c5 £e8 19.¥xf8 ¥xf8 20.¤c3!.Chuyển Mã tạo thế trận mạnh ở d5.
20...¦xc6 21.¤d5 ¦d6 22.¦xc7 ¤a6 23.¦c3 ¤b4 24.¤xe5!Tiến hành đơn giản hóa luôn có lợi cho bên có lực lượng ưu thế .
24...¥a6 25.¤c4 ¥xc4 26.¦xc4 £e5 27.£f3 f5 28.¤xb4 axb4 29.exf5 ¦f6 30.£e4 ¥c5+ 31.¢h1 ¦xf5 32.¦xf5 1–0 Đen đầu hàng.
Hồ văn Huỳnh biên tập bài dịch của anh Nguyễn Hữu Hùng "Di sản cờ Alekhine" Trung tâm huấn luyện quốc gia II.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét