LỆCH HƯỚNG LỰC LƯỢNG, Efstratios Grivas

LỆCH HƯỚNG LỰC LƯỢNG

Khái niệm

Ngày nay có thể chấp nhận rằng tất cả các chủ đề đòn phối hợp có thể được phân loại và học bằng các phương pháp huấn luyện. Các chủ đề đòn phối hợp thường xuất hiện lại trong suốt ván cờ (Khai cuộc, trung cuộc và cờ tàn). Vì vậy, một kỳ thủ cờ vua muốn tìm Ithaca (một hòn đảo ở Hy Lạp ; trong truyền thuyết Homeric Odysseus) của mình nên được huấn luyện không chỉ trong các chủ đề vị trí / chiến lược, mà còn trong phân loại các đòn phối hợp có thể chuyển đổi lợi thế vị trí của mình cho một chất. Đòn phối hợp mà chúng ta xem chi tiết trong cuộc khảo sát này là một điều cơ bản để học và là một trong những vẻ đẹp và logic nổi bật. Phiên bản đơn giản nhất của nó được biểu diễn trên hình sau:

 Vị trí chính (H)

Lợi thế của trắng là hiển nhiên vì lợi thế chất của mình, nhưng chiến thắng dường như là xa. Chốt g7 sẽ sớm bị mất và mối đe dọa chiếu vĩnh viễn đang bộc lộ. Một kỳ thủ có kinh nghiệm và được đào tạo tốt có thể dễ dàng khám phá ra đòn phối hợp thay đổi nhanh chóng đánh giá vị trí. Giải pháp đơn giản và đẹp!

1.¦f8+!

Không tốt là 1.£f6? £d4+! (1...£e8? 2.£f8+ £xf8 3.gxf8£+ ¦xf8 4.¦xf8+ ¢xf8 5.¢f2+–) 2.£xd4 ¦xd4 với một cờ tàn hòa.

1...¦xf8 2.£h7+!!

Ý tưởng cơ bản. Vua đen bị buộc phải vào ô "lý tưởng"

2...¢xh7

2...¢f7 3.gxf8£ hoặc 3.g8£

3.gxf8¤+ ¢g7 4.¤xd7 1–0

Và trắng thắng đơn giản.

Rõ ràng rằng đòn phối hợp đặc biệt này có thể được phân loại theo các yếu tố nhất định. Những yếu tố này là:

1. Sự hiện diện của mã / xúc tiến mang lại cú đánh cuối cùng.

2. Hậu của đối phương nằm trên ô "lý tưởng".

3. Sự hy sinh của hậu (hoặc một quân khác) làm cho vua đối phương đến "ô lý tưởng".

Các ván cờ sau, trong đó lần đầu tiên chúng ta xem phương pháp chiến thắng nổi tiếng này:

Labone - NN

1887 (H)

Ở đây trắng "giết " đối thủ của anh ta:

1.¦f8+! ¦xf8 2.£xh7+!! ¢xh7 3.gxf8¤+ ¢g8 4.¤xd7 1–0

Nhà soạn nhạc nổi tiếng người Nga Leonid Kubbel có lẽ đã lấy cảm hứng từ thí dụ trước đó khi ông sáng tạo ra nghiên cứu sau đây (Petrogubkommuna, Chess paper 1921):

 Kubbel

1921 (H)

1.£e4+ ¢b8 2.¦b6+! ¥xb6

2...¢c8 3.£b7+ ¢d7 4.¤e5+ ¢e7 5.£xc7+ ¢e8 6.£c6+ ¢e7 7.¤g6+ fxg6 8.£e6#

3.¢a6! ¦d7 (H)

Nếu 3...¦d5 4.¤xb6 thắng. Nhưng bây giờ đi kèm với món ăn chính!

4.£a8+!! ¢xa8 5.¤xb6+ ¢b8 6.¤xd7+ ¢c8 7.¤xf8 1–0

Nhưng liệu có phải là đòn phối hợp này có thể gặp phải trong các ván cờ kiện tướng tuyệt vời? Vâng, tất nhiên câu trả lời là có. Hãy xem một thí dụ nổi tiếng:

 Petrosian - Simagin [E91]

Moscow 1956

Phòng thủ Ấn Độ cổ

1.¤f3 ¤f6 2.c4 c6 3.¤c3 d6 4.d4 g6 5.e4 ¥g7 6.¥e2 0–0 7.0–0 ¥g4 8.¥e3 ¤bd7 9.¤d2 ¥xe2 10.£xe2 e5 11.d5 c5 12.¦ab1 ¤e8 13.f3 f5 14.b4 cxb4 15.¦xb4 b6 16.a4 ¥f6 17.¢h1 ¥g5 18.¥g1 ¤c7 19.¦bb1 ¤a6 20.¤b3 ¤dc5 21.¤xc5 bxc5 22.exf5 gxf5 23.g4 fxg4 24.¤e4 ¥f4 25.¦b7 ¤c7 26.fxg4 ¤e8 27.g5 £c8 28.¦e7 £h3 29.¦f3 £g4 30.£d3 ¥xh2 31.¦xf8+ ¢xf8 32.¦xe8+ ¦xe8 33.¥xh2 ¦e7 34.¤xd6 £xg5 35.£f1+ ¢g8 36.¤e4 £h4 37.£e2 ¦g7 38.d6 £h6 39.£d1 £h4 40.£e2 £h6 41.£f1 ¦f7 42.£g2+ ¢f8 43.¤g5 £xd6 (H)

44.£a8+!

Trắng không thể thắng chất với 44.¤xf7? như đen có thể tiếp tục 44...£d1+ 45.¥g1 £h5+ 46.£h2 £f3+ hòa bằng chiếu vĩnh viễn.

44...¢g7 45.¥xe5+!!

Lái hậu đối phương đến ô "lý tưởng"!

45...£xe5 46.£h8+!! ¢xh8 47.¤xf7+ 1–0

Mười năm sau, Tigran Petrosian đã có thể lặp lại đòn phối hợp này trong trận đấu năm 1966 với Boris Spassky:

 Petrosian - Spassky [E66]

Moscow 1966

Phòng thủ Ấn Độ cổ

1.¤f3 ¤f6 2.g3 g6 3.c4 ¥g7 4.¥g2 0–0 5.0–0 ¤c6 6.¤c3 d6 7.d4 a6 8.d5 ¤a5 9.¤d2 c5 10.£c2 e5 11.b3 ¤g4 12.e4 f5 13.exf5 gxf5 14.¤d1 b5 15.f3 e4! 16.¥b2 exf3 17.¥xf3 ¥xb2 18.£xb2 ¤e5 19.¥e2 f4 20.gxf4 ¥h3 21.¤e3 ¥xf1 22.¦xf1 ¤g6 23.¥g4 ¤xf4 (H)

24.¦xf4! ¦xf4 25.¥e6+ ¦f7

Lựa chọn thay thế không gây ấn tượng: 25...¢f8 26.£h8+ ¢e7 27.£xh7+ ¢e8 (27...¢f6 28.£f7+ ¢e5 29.£g7+ £f6 30.£g3 £f8 31.¤g4+ ¢d4 32.£e3#) 28.£h5+ ¢f8 29.£h6+

26.¤e4 £h4

26...¦aa7 27.¤f5 £f8 28.£f6+–như sắp tới ¤f6+ là khó đáp.

27.¤xd6 £g5+

27...£e1+ 28.¢g2 £xe3 29.¥xf7+ ¢f8 30.£h8+ ¢e7 31.¤f5+ ¢xf7 32.£g7+ ¢e8 33.¤xe3+– hoặc 27...¦aa7 28.¤ef5 £g4+ 29.¢f2 £h4+ 30.¢f1 £d4 31.£xd4 cxd4 32.c5 là trường hợp bị thua.

28.¢h1 ¦aa7

28...£xe3 29.¥xf7+ ¢f8 30.£h8+ ¢e7 31.¤f5+ ¢xf7 32.£g7+ ¢e8 33.¤xe3

29.¥xf7+ ¦xf7 30.£h8+! 1–0

Đen đầu hàng 30...¢xh8 31.¤xf7+ ¢g7 32.¤xg5 là quá nhiều cho anh ấy!

Ngay cả kỳ thủ có tầm cỡ như Anand cũng trở thành nạn nhân của "thủ tục" này: 

 J.Polgar - Anand [B90]

Wijk aan Zee 1998

Phòng thủ Sicilian

1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 a6 6.¥e3 e5 7.¤f3 ¥e7 8.¥c4 0–0 9.0–0 ¥e6 10.£e2 b5 11.¥b3 ¥xb3 12.axb3 ¤bd7 13.¦fd1 £c7 14.¥g5 ¦fc8 15.¤e1 £b7 16.¥xf6 ¤xf6 17.¤d5 ¤xd5 18.¦xd5 ¦c5 19.¦ad1 ¦xd5 20.¦xd5 ¦c8 21.c3 b4 22.c4 g6 23.g3 ¦c5 24.¦d1 a5 25.¤c2 ¢g7 26.£d3 ¦c6 27.¤e3 £c8 28.¢g2 £e6 29.£e2 ¥d8 30.¤d5 ¦c5 31.£e3 ¥e7 32.¦d3 ¥d8 33.£d2 ¦c6 34.£d1 ¢g8 35.h4 ¢g7 36.h5 ¥g5 37.£f3 ¦c8 38.¦d1 ¦c6 39.£e2 ¦c8 40.¦h1 ¢g8 41.f3 ¦b8 42.£f2 ¦b7 43.hxg6 fxg6 44.c5 dxc5 45.£xc5 ¥d8 46.¦c1 ¢f7 47.£e3 ¢g7 48.¦c4 ¦d7 49.£c1 h5 50.¦c6 ¦d6 51.¦c8 £d7 52.£c5 ¢h6 53.¦b8 ¥f6 54.£e3+ ¥g5 (H)

Vị trí của trắng rõ ràng là tốt hơn, như là kết quả của mã D5-mạnh và  vua đen yếu. Vì vậy, không có gì lạ khi đòn phối hợp chiến thắng tồn tại.

55.f4! exf4?

Đen đã phải cố gắng 55...¥xf4 mặc dù ông không có nhiều cơ hội sống sót  sau

56.gxf4 £g4+ 57.£g3 £e2+ 58.¢h3 £f1+ 59.£g2 £xg2+ 60.¢xg2 exf4 61.¦h8+ ¢g7 62.¦a8

56.¦h8+! 1–0

Và đen đấu hàng khi ông nhìn thấy đòn phối hợp sắp tới sau khi bị buộc

56...¢g7 57.£d4+ ¥f6 (H)

58.£xf6+!! ¦xf6 59.¦h7+ ¢xh7 60.¤xf6+ ¢g7 61.¤xd7

Bên có lợi thế có thể sử dụng đòn phối hợp này để buộc một cờ tàn thắng:

 Grivas - Banikas [E69]

Korinthos

Phòng thủ Ấn Độ cổ

1.d4 ¤f6 2.¤f3 g6 3.g3 ¥g7 4.¥g2 0–0 5.0–0 d6 6.c4 ¤bd7 7.¤c3 e5 8.h3 c6 9.e4 ¦e8 10.¦b1 a5 11.b3 exd4 12.¤xd4 ¤c5 13.¦e1 a4 14.b4 ¤e6 15.¤de2 h6 16.f4 g5 17.¥e3 gxf4 18.gxf4 ¤f8 19.£d2 ¤g6 20.f5 ¤e5 21.¥xh6 ¥xh6 22.£xh6 ¤h7 23.¦ed1 ¤xc4 24.¦d4 b5 25.e5 ¤xe5 26.¦f1 f6 27.¥xc6 ¦a7 28.¥xe8 £xe8 29.¤d5 ¦g7+ 30.¢f2 ¥xf5 (H)

31.£xh7+!!

Sự hy sinh của hậu trắng là đơn giản và rõ ràng, nhưng vẫn cho nhiều niềm vui, Đen có thể chấp nhận nó với ba quân khác nhau, nhưng không có gì đảm bảo sự sống còn của mình.

31...¦xh7 32.¤xf6+ ¢f7 33.¤xe8 ¢xe8 34.¦xd6 ¥xh3 35.¦h1 ¦f7+ 36.¢e1 ¥g2 37.¦h8+ ¢e7 38.¦a6 ¤d3+ 39.¢d2 ¤xb4 40.¦a7+ ¢f6 41.¦h6+ ¢g7 42.¦xf7+ ¢xf7

42...¢xh6 43.¤c3 ¥c6 44.¦a7 ¢g5 45.¦a5 ¢f4 46.a3

43.¤c3 a3 44.¦h4! 1–0

Thí dụ tiếp theo không có  hy sinh của hậu, nhưng nó vẫn có tính giáo dục:

 Skembris - Grivas [A52]

Khania 1987

Gambit Budapest

1.d4 ¤f6 2.c4 e5 3.dxe5 ¤g4 4.¤f3 ¥c5 5.e3 ¤c6 6.¥e2 ¤gxe5 7.¤c3 0–0 8.¤xe5 ¤xe5 9.0–0 ¦e8 10.¢h1 a5 11.f4 ¤g6 12.e4 ¥b4 13.f5 ¤e5 14.¤d5 ¥f8 15.f6 g6 16.¥g5 d6 17.£d2 ¥e6 18.¥h6 ¢h8 19.¥xf8 ¦xf8 20.£h6 ¦g8 21.¤e7 b6 22.¦ac1 £f8 23.¤xg8 ¢xg8 24.£h4 a4 25.¦c3 ¦a5 26.¦fc1 ¤d7 27.¦a3 g5 28.£f2 ¦e5 29.¦xa4 ¤c5 30.¦a3 ¤xe4 31.£f3 (H)

Đen có thể thắng đơn giản bằng cách lặp lại ý tưởng chính của chúng ta; đưa hậu trắng vào ô "lý tưởng":

31...¥g4! 32.£xg4

Không có sự lựa chọn khá: 32.£e3 ¥xe2 33.£xe2 ¤g3+

32...¤f2+ 33.¢g1 ¤xg4 34.¥xg4 h5

34...£e8 mạnh hơn nhiều.

35.¥xh5 ¦e6?!

Một lần nữa Đen nên trở lại đúng hướng với 35...£e8 36.¦f1 ¦e1 37.¦af3 £e5

36.¦f1 £h6? (H)

36...d5 37.cxd5 £c5+ 38.¢h1 ¦xf6 39.¦af3 ¦xf3 40.¥xf3 £c4 vẫn thắng.

37.¦h3! £f8 38.¥g4! ¦e4 39.¥f5 ¦f4 40.¥h7+

Sau khi mạo hiễm, trắng giờ đây hài lòng với trận hòa. Anh ấy có thể thử 40.¦e3 £a8 (40...¦xf1+? 41.¢xf1 £d8 42.¦e7±) 41.¦fe1 ¦xf5 42.¦e8+ £xe8 43.¦xe8+ ¢h7 44.¦e7 ¦c5 45.¦xf7+ ¢g6 46.¦d7 ¦xc4 47.f7 ¢g7 mặc dù Đen nắm giữ trận hòa mà không có khó khăn nghiêm trọng.

40...¢h8 41.¦xf4 gxf4 42.¥e4+ ¢g8 43.¥h7+ ¢h8 44.¥f5+ ½–½

Chúng ta sẽ kết thúc khảo sát này với một thí dụ rất đẹp, nơi mà cả hai bên thực hiện chủ đề của chúng ta:

 Handzis - Ivanov,I [D55]

Burgas 1987

Gambit Hậu không chấp nhận

1.d4 d5 2.¤f3 ¤f6 3.c4 e6 4.¤c3 ¥e7 5.¥g5 0–0 6.e3 b6 7.£c2 ¥a6 8.cxd5 ¥xf1 9.¢xf1 exd5 10.¤e5 c6 11.h4 ¤fd7 12.¥xe7 £xe7 (H)

13.¤xc6!

Sự mở đầu cho đòn phối hợp chính sắp tới.

13...¤xc6 14.¤xd5 £d6 (H)

15.£xc6!

Tiếp tục đơn giản nhưng hiệu quả bắt đầu với nước đi thứ 13 của trắng. Bây giờ anh ấy có vị trí chiến thắng

15...£xc6 16.¤e7+ ¢h8 17.¤xc6 ¦fc8 18.¦c1 ¦c7 19.¢e2 ¦ac8 20.d5 g6

20...¤e5 21.¤xe5 ¦xc1 22.¦xc1 ¦xc1 23.d6+–

21.¢d2?

21.¦c4+–

21...¤f6 22.f3 ¤xd5 23.¤xa7 ¦a8 24.¦xc7 ¤xc7 25.¤c6 ¦xa2 26.¦b1± ¢g7 27.e4 ¤e6 28.¢e3 ¤c5 29.¤b4 ¦a7 30.¤d5 b5 31.¦c1 ¤e6 32.g4 ¦a2 33.¦c2 ¦a1 34.¦c3 ¦h1 35.¦b3 ¦xh4 36.¦xb5 ¦h3 37.¤f4? (H)

Một sai lầm. Trắng đã phải thử 37.¤c3±

37...¦xf3+!

Phương pháp thông thường!

38.¢xf3 ¤d4+ 39.¢e3 ¤xb5 40.e5 h6 41.¢d3 ¤c7 42.¢c4 ¢f8 43.b4 ¢e7 44.b5 ¢d7 45.¢c5 (H)

45...¤e6+?

Trả lại ưu. Đen có thể hòa bởi 45...h5 46.gxh5 gxh5 47.¢b6 (47.¤xh5 ¤xb5) 47...¤xb5 48.¢xb5 h4 49.¢c4 h3 50.¤xh3 f6!=

46.¤xe6 fxe6

46...¢xe6 47.¢c6 ¢xe5 48.b6+–

47.¢b6 h5 48.gxh5 gxh5 49.¢a7 h4 50.b6 h3 51.b7 h2 52.b8£ h1£ (H)

53.£b7+!

Đạt được cờ tàn chốt chiến thắng. Phần còn lại là đơn giản

53...£xb7+ 54.¢xb7 ¢e7 55.¢c7 ¢f7 56.¢d7 ¢f8 57.¢xe6 ¢e8 58.¢d6

1–0

Kết luận

Như trường hợp với tất cả các chủ đề đòn phối hợp, điều này có thể được dạy và học. Nó xảy ra khá thường xuyên so với đòn phối hợp tương tự và nó rất dễ dàng tạo ra và thực hiện. Nhưng vẫn phải thừa nhận rằng nó là cực kỳ đẹp!

Hồ Văn Huỳnh, dịch từ "Huấn luyện phân tích với Đại kiện tướng"

CÔ LẬP VÔ DỤNG-Efstratios Grivas

CÔ LẬP VÔ DỤNG

Khái niệm

Một chốt được coi là bị cô lập khi không có chốt cùng màu trên các cột lân cận. Vì vậy, nó đã được tách ra từ phần còn lại của cấu trúc chốt trên trận tuyến của nó và chỉ có thể được hỗ trợ bằng quân. Một vấn đề rất nhạy cảm mà cả hai bên phải quan tâm rất cẩn thận là trao đổi quân. Câu hỏi được đặt ra là: trao đổi quân là thuận lợi cho một bên, và do đó gây rắc rối cho bên kia?

Nói chung, người có chốt cô lập nên tránh trao đổi quân không cần thiết mà không đạt được bất cứ điều gì đáng kể bù lại. Nếu anh ta phải đồng ý một số trao đổi và có sự lựa chọn, thì tốt nhất là tránh trao đổi các quân nhẹ (tượng và mã) và nên trao đổi các quân nặng (hậu và xe). Trong cờ tàn với các quân nhẹ, cơ hội sống sót là đặc biệt cao, trong khi các quân nặng trong cờ tàn, cơ hội là gần như không. Cuộc khảo sát này tập trung vào những gì sẽ xảy ra khi bên có chốt cô lập đã trao đổi sai các quân nhẹ quan trọng, do đó giảm thiểu cơ hội chơi tích cực. Sau đó, chủ đề chiến lược quan trọng của cô lập vô dụng trở thành hiện thực!

Thí dụ đầu tiên của chúng ta là một bài học tuyệt vời về cách thu lợi từ những yếu tố tiêu cực như thế:

Kortschnoi - Karpov [D53]

Merano 1981

Gambit Hậu không chấp nhận

1.c4 e6 2.¤c3 d5 3.d4 ¥e7 4.¤f3 ¤f6 5.¥g5 h6 6.¥h4 0–0 7.¦c1 dxc4 8.e3 c5 9.¥xc4 cxd4 10.exd4 ¤c6 11.0–0 ¤h5 12.¥xe7 ¤xe7 13.¥b3 ¤f6 14.¤e5 ¥d7 15.£e2 ¦c8 16.¤e4 ¤xe4 17.£xe4 ¥c6 18.¤xc6 ¦xc6 19.¦c3 £d6 20.g3 ¦d8 21.¦d1 ¦b6 22.£e1 £d7 23.¦cd3 ¦d6 24.£e4 £c6 25.£f4 ¤d5 26.£d2 £b6 27.¥xd5 ¦xd5 (H)

Trắng đã không xử lý đúng yêu cầu của vị trí, vì ông đã trao đổi tất cả các quân nhẹ mà không thu lợi từ đó. Kết quả là, anh đã gánh vác một cô lập vô dụng và phòng thủ khó khăn ở một vị trí xấu hơn. Đen có một kế hoạch rõ ràng: ba quân nặng dọc theo cột d (thí dụ, ...¦8d7, ...£d8) rồi tiếp tục sau cùng ... e5, thắng chốt trắng d4.

28.¦b3 £c6 29.£c3 £d7

Vội vã với 29...e5? 30.£xc6 bxc6 31.¦c1 exd4 32.¦xc6 d3 33.¦c1 sẽ làm giảm lợi thế của đen đến mức tối thiểu

30.f4

Cách duy nhất để tránh bị mất chốt d4. Nhưng bây giờ vua trắng lại càng yếu đi. Mặc dù đen có thể tiếp tục với một kế hoạch trực tiếp liên quan đến ..f6 và ...e5 ông quyết định tập trung vào vua của đối phương.

30...b6

30...b5?! 31.¦a3! tạo ra một số phản đòn và tất nhiên phải tránh!

31.¦b4 b5!

Đe dọa 32...a5!.

32.a4 bxa4 33.£a3 (H)

Không có trợ giúp là 33.£c4 ¦a5 34.£d3 ¦c8 35.¦d2 £d6 36.¦c4 ¦xc4 37.£xc4 a3 38.bxa3 ¦xa3 Bây giờ đen thực hiện giai đoạn cuối của kế hoạch tư duy của mình:

33...a5! 34.¦xa4 £b5!

Các quân của đen trở nên cực kỳ tích cực (so sánh chúng với các quân trắng thụ động và ít hài hoà hơn) và chúng đã sẵn sàng xâm nhập vào trận tuyến của trắng.

35.¦d2 (H)

35...e5!

Đen không còn quan tâm đến cô lập d4; vua trắng là mục tiêu chính.

36.fxe5 ¦xe5

Đe dọa 37...¦e1+.

37.£a1

Các lựa chọn thay thế tương đối khó khăn cho Trắng:

(a) 37.¦f2 ¦e1+ 38.¢g2 £c6+ 39.d5! ¦xd5! (39...£xd5+ 40.£f3µ) 40.£f3 £e6 41.b4 ¦e3 42.£f4 ¦h5 43.h4 g5 44.£f6 £e4+ 45.¦f3 ¦xf3 46.£xf3 £c2+ 47.¢g1 £xa4 48.£xh5 axb4–+;

(b) 37.dxe5 ¦xd2 38.¦xa5 £e2–+

37...£e8!

Buộc trắng phải hành động, như đe doạ 38...¦e1+. tiếp tục chết người.

38.dxe5

38.¢f2 ¦f5+–+; 38.¦d1 ¦e2 39.¦a3 £e4–+

38...¦xd2 (H)

39.¦xa5

Không còn cơ hội cho trắng 39.£e1 £d7 (39...£d8 40.¦a1 £d4+ 41.¢f1 £d5–+) 40.e6 fxe6 41.¦a1 £d4+; 39.¦f4 £xe5–+

39...£c6 40.¦a8+

40.£f1 £b6+–+

40...¢h7 41.£b1+ g6

41...¦c2 là tốt như nhau: 42.£f1 ¦c1

42.£f1 £c5+

Đen đã không rơi vào bẫy "rẻ tiền" 42...£xa8?? 43.£xf7+²

43.¢h1 £d5+ 0–1

Trắng đầu hàng như  44...¦d1 sắp tới là quyết định.

Khi chốt cô lập không tiến xa, thì việc phòng thủ có thể dễ dàng hơn. Mặc dù chốt này chủ yếu có thể coi là lạc hậu và yếu, có vẻ như có nhiều khả năng cứu thua hơn. Hai thí dụ sau đây là khá có ích:

Grivas - Pekarek [E11]

Bucharest 1984

Phòng thủ Bogo-Ấn độ

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤f3 ¥b4+ 4.¥d2 £e7 5.g3 ¤c6 6.¤c3 d6 7.¥g2 e5 8.¤d5 ¥xd2+ 9.£xd2 ¤xd5 10.cxd5 ¤xd4 11.¤xd4 exd4 12.£xd4 0–0 13.e3 ¥d7 14.0–0 c5 15.dxc6 ¥xc6 16.¦fd1 ¦fd8 17.¦ac1 ¥xg2 18.¢xg2 a6  (H)

Ở vị trí đã phát sinh, yếu tố chiến lược quan trọng nhất là chốt lạc hậu d của đen, cũng bị cô lập. Thực tế chốt không phải là trên d5 (xem thí dụ trước), khi chúng ta có một thí dụ cổ điển khai thác chốt cô lập, nhưng trên d6 khiến nhiệm vụ của trắng trở nên khó khăn hơn, vì chốt này ít bị phơi ra và vua đen gần nó hơn . Trắng có lợi thế, nhưng phải tìm ra đúng kế hoạch và thực hiện nó một cách chính xác để chiến đấu giành chiến thắng.

19.£c4 ¦d7 20.¦d4 ¦ad8 21.a4 h6 (H)

Sau 21...d5?, trắng biết rõ mình phải làm gì, phù hợp với nguyên tắc tấn công một chốt cô lập.

22.a5?

Một lỗi nghiêm trọng, sau đó có vẻ như không có cách nào để trắng giành chiến thắng. Kế hoạch chính xác cho Trắng là chập ba quân nặng dọc theo cột d ( £d3 và ¦d1) và sau đó là tiến chốt b đến b6, từ đó nó sẽ tạo ra một điểm xâm lược cho xe trắng trên c7. Trắng sau đó có thể tập hợp các quân với ¦c4 và ¦c1 và sau đó ¦c7, gây áp lực khủng khiếp lên chốt b7; trong trường hợp này trắng sẽ có cơ hội chiến thắng rất tốt. Đây là một kế hoạch điển hình và thực tế duy nhất ở các vị trí đó; Trắng  rất có khả năng thắng bằng “phương tiện kỹ thuật”.

22...£e6! 23.¦c3 £xc4 24.¦dxc4 ¢f8! 25.¢f3 ¦e8 26.¦b4 ¦e5 27.¦cb3 ¦xa5 28.¦xb7 ¢e7 29.¦7b6 ¦c7 30.g4 h5!

Nước đi này bảo đảm việc hòa trong trường hợp đen mất chốt d6, với điều kiện các chốt cánh hậu được trao đổi trong quá trình này. Trong trường hợp đó, cờ tàn xe với đa số 3:2 trên cánh vua sẽ hòa. Trắng đã cố gắng một chút.

31.h3 hxg4+ 32.hxg4 ¢d7 33.¦3b4 ¦c6 34.¦b8 ¦ac5 35.¦g8 ¦g5 36.¦f8 ¢e7 37.¦a8 f5 38.gxf5 ¦xf5+ 39.¢g3 ¢f6 40.¦g4 ¦g5 ½–½

 Tal - Makarichev [A29]

Tilisi 1978

Khai cuộc Anh

1.c4 e5 2.¤c3 ¤f6 3.¤f3 ¤c6 4.g3 ¥b4 5.¤d5 ¤xd5 6.cxd5 ¤d4 7.¤xd4 exd4 8.£c2 £e7 9.¥g2 ¥a5 10.0–0 ¥b6 11.b3 d6 12.¥b2 0–0 13.e3 dxe3 14.dxe3 a5 15.a3 ¥d7 16.¦fd1 ¦ac8 17.¥d4 c5 18.dxc6 ¥xc6 19.¥xc6 ¦xc6 20.£f5 ¥c5 21.b4 axb4 22.axb4 ¥xd4 23.¦xd4 g6 (H)

Một vị trí rất giống với thí dụ trước, nhưng với sự khác biệt quan trọng: các xe đen không thụ động. Do đó đen có thể giữ cân bằng.

24.£g4

Đen có vẻ tốt sau 24.£d3 ¦fc8 25.¦d1 ¦c3=; 24.£f4 £e5=

24...£e6 25.£f3 ¦fc8 26.¦ad1 ¢g7 27.¢g2 (H)

27...¦b6!

Hoạt động là mục tiêu chính; sự thụ động dẫn đến thảm họa. Lời khuyên khôn ngoan chúng ta thường quên!

28.¦e4 £f6 29.¦f4 £e6 30.¦d5

Hoặc 30.¦dd4 ¦b5 31.£d1 ¦c6 32.£d3 ¦e5=

30...¦c1 31.¦fd4 ¦b1!

Quá nhiều hoạt động không phải lúc nào cũng tốt: 31...¦a6? 32.£f4 ¦aa1 33.¦xd6 ¦g1+ 34.¢f3±

32.e4 (H)

32...¦1xb4?

Một sai lầm. Đen phải chơi 2...¢g8 33.£c3 ¦c6 34.¦c5 £f6!=

33.¦xb4 1–0

Đen đầu hàng vì 33...¦xb4 34.£c3+

Nói chung, cờ tàn có chốt cô lập yếu là chứng nhức đầu giản dị:

Szabo - Penrose [A33]

Bath 1973

Khai cuộc Anh

1.c4 c5 2.¤f3 ¤c6 3.¤c3 ¤f6 4.d4 cxd4 5.¤xd4 e6 6.¤db5 ¥b4 7.¥f4 0–0 8.¥d6 ¥xd6 9.¤xd6 £b6 10.£d2 ¤d4 11.¦d1 £xd6 12.£xd4 £xd4 13.¦xd4 d5 14.cxd5 ¤xd5 15.¤xd5 exd5 16.e3 ¥e6 17.¢d2 ¦fd8 18.¥d3 ¦ac8 19.f4 f6 20.¦c1 ¦xc1 21.¢xc1 h6 (H)

Vị trí này rất có ích. Kế hoạch của trắng rất đơn giản và bao gồm hai giai đoạn. Trong giai đoạn đầu trắng sẽ tối đa hóa tiềm năng của các quân, đưa vua của ông đến d4 và tượng đến f3. Giai đoạn thứ hai bao gồm bước đột phá cánh vua. Đen khó có thể phản ứng với kế hoạch này, vì sự vắng mặt của số lượng đáng kể các quân tấn công và phòng thủ dẫn đến sự thụ động. Đây là một thí dụ về sách giáo khoa và là bằng chứng hoàn hảo về giá trị của "lý thuyết trung cuộc". Trắng tiếp tục ván cờ chơi hoàn toàn hợp lý.

22.¢d2 ¢f8 23.¦a4

Tạo ra them một số điểm yếu luôn luôn là thú vị!

23...a6 24.¦b4 ¦d7 25.¢c3 ¢e7

25...d4+? 26.¦xd4 ¦xd4 27.exd4 ¥xa2? 28.b3 mất một quân.

26.¢d4 ¢d8 27.¥e2!

Vua đã tìm ra chỗ thích hợp; bây giờ đến lượt tượng.

27...¢c7 28.¥f3 b6 29.¦b3

Xe sẽ cần thiết trên cánh vua, vì vậy nó sẽ trở lại.

29...¦d8 30.¦c3+ (H)

30...¢b7?

Đây là nước đi dễ dàng thua. Vua thuộc về trung tâm, hoặc gây áp lực hoặc chỉ để phòng thủ. Trắng sẽ tốt hơn sau 30...¢d6 31.h3 ¦b8 32.g4± nhưng vẫn còn xa chiến thắng.

31.g4 ¦d6

Nếu 31...g5 thì 32.¦c2 ¥f7 33.h4! ¦d7 34.¦h2 và sự xâm nhập của xe trắng vào trận tuyến Đen sẽ là quyết định

32.a3 a5 33.h4 ¥f7 34.f5!

Tạo ra một mục tiêu thực sự, chốt g7 đen!

34...¦d8 35.¦c2 ¦d7  (H)

35...g6 36.fxg6 ¥xg6 37.¦f2 ¢c6 38.¦f1 ¥f7 (38...¦d6 39.¦c1+ ¢d7 40.¥xd5) 39.¥g2 ¦d6 40.g5+–

36.g5!

Thực hiện giai đoạn thứ hai.

36...fxg5

Thay thế là 36...hxg5 37.hxg5 ¥g8 38.g6! (Tượng đen giờ đây chỉ là người quan sát) 38...¦d6 39.¥e2! ¦d8 40.¥b5 ¦d6 41.a4 ¦d8 (41...¢b8 42.¦c6) 42.¦c6+–

37.hxg5 hxg5 38.¦g2 ¦d6

38...¢c6 39.¦xg5 ¥e8 (39...¥g8 40.f6) 40.a4+–

39.¦xg5 g6 40.fxg6 ¦xg6 1–0

Đen đầu hàng do 41.¥xd5+ ¢c7 42.¦xg6 ¥xg6 43.¢e5. Cuối cùng cô lập vô dụng rơi vào tay của trắng!

 Grivas - Renet [E16]

Yerevan 1996

Phòng thủ Bogo-Ấn Độ

1.¤f3 ¤f6 2.d4 e6 3.c4 ¥b4+ 4.¤bd2 b6 5.g3 ¥b7 6.¥g2 0–0 7.0–0 d5 8.cxd5 exd5 9.¤e5 ¥d6 10.¤dc4 ¥e7 11.¤e3 £c8 12.£c2 g6 13.b3 c5 14.¥b2 ¤a6 15.¦ac1 £e6 16.¤d3 ¤b4 17.¤xb4 cxb4 18.£c7 ¦ab8 19.£e5 ¥d6 20.£xe6 fxe6 21.¦c2 ¦bc8 22.¦fc1 ¢f7 23.¦xc8 ¥xc8 24.¦c2 ¢e7 25.f3 ¥b7 26.¤d1 ¤d7 27.¥h3 a5 28.¥c1 e5 29.¥g5+ ¢e8 30.¥e3 exd4 31.¥xd4 ¥c5 32.¥xc5 ¤xc5 33.¦d2 ¢e7 34.¤e3 ¦d8 35.¤c2 ¥c6 36.¥g2 ¤e6 37.f4 ¤c5 38.¢f2 ¦d6 39.¢e1 ¤e6 40.¤d4 ¥d7 41.¢d1 ¤c5 42.¤c2 ¥e6 43.¥f3 ¥f7 44.¦d4 ¤a6 45.¦d2 ¤c5 46.e3 ¥e6 47.¤d4 ¥d7 (H)

48.g4!

Trắng đặt đúng kế hoạch chuyển động, tức là đẩy đa số trên cánh vua (3: 2).

48...¤e6?!

Đen hy vọng sẽ gây áp lực lên các chốt trên cánh hậu của trắng với tượng ô màu nhạt, nhưng kế hoạch này không thành hiện thực do đó đen nên kiềm chế không trao đổi nhiều quân.

49.g5! ¤xd4 50.¦xd4 ¥e6 (H)

Sau khi đã cố định chốt trên cánh vua của đen, trắng lập kế hoạch đẩy h4-h5, điều này sẽ dẫn đến một cột mở cho xe trắng xâm chiếm hoặc làm suy yếu thêm cấu trúc cánh vua của đen. Trong cả hai trường hợp, lợi thế của trắng sẽ quyết định. Bắt đầu quá trình phá vỡ tự nhiên là (như đã nói) của trắng trực tiếp và hiệu quả nhất (nếu không chỉ) tiếp tục

51.h4! ¦d7 52.h5 gxh5

Sau 52...¦d6 Trắng có thể tiếp tục bằng cách đưa vua đến d4 và xe đến h2, hoặc trực tiếp! 53.h6! ¦d7 54.e4 dxe4 55.¦xd7+ ¢xd7 56.¥xe4 ¥g8 57.¢d2 theo sau là ¢d3-d4 và f5, chiến thắng dễ dàng.

53.¥xh5 ¥f5 54.¥f3 ¢e6 55.¦d2 ¦d6 56.¢e1! (H)

Chi tiết cuối cùng! Trắng đưa vua đến g3, từ đó cố gắng trao đổi tượng ô màu nhạt.

56...¦d7 57.¢f2 ¦d6 58.¢g3 ¢e7 59.¥g4 ¥e4 60.f5 h6!?

Cố gắng thiết lập phòng thủ trên các ô màu xậm sau 61.g6 ¢f6!.

61.¢f4! hxg5+ 62.¢xg5 ¦f6 63.¦h2!

Trắng bây giờ thắng dễ dàng như chốt "thêm" trên f5  yên tĩnh mạnh mẽ.

63...¦f8 64.¦h6 ¥b1 65.¦xb6 ¥xa2 66.f6+ ¦xf6 67.¦xf6 ¥xb3 68.¦b6 1–0

Một chốt cô lập có thể là vấn đề ngay cả khi nó không trực tiếp tấn công, vì nó có thể dễ dàng phá vỡ các kế hoạch của bên phòng thủ. 

 Grivas - Papaitsoros [D32]

Athens 2006

Gambit Hậu không chấp nhận

1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤f3 ¤f6 4.¤c3 c5 5.cxd5 exd5 6.¥g5 ¥e6 7.e3 ¥e7 8.dxc5 0–0 9.¥e2 ¥xc5 10.0–0 ¤bd7 11.¦c1 ¦c8 12.¤d4 a6 13.£b3 £b6 14.£xb6 ¥xb6 15.¦fd1 ¥xd4 16.¦xd4 ¤e4 17.¥e7 ¤xc3 18.bxc3 ¦fe8 19.¥b4 ¤e5 20.¥d6 ¤c6 21.¦dd1 ¦ed8 22.¥c5 ¤e5 23.¥d4 f6 24.¦b1 b5 25.a4 ¥f5 26.¦b2 ¤c4 27.¥xc4 bxc4 (H)

Ở vị trí này, chúng ta nhận thấy rằng có rất nhiều chốt bị cô lập cho cả hai bên (a6, a4, c3 và d5). Yếu tố quan trọng nhất là bên nào có thể tấn công trước và đó là trắng, vì vậy anh ta nắm giữ lợi thế. Một nhân tố quan trọng nữa là tượng d4 trắng tốt hơn, đồng thời có thể tấn công và phòng thủ; đối thủ chỉ có thể phòng thủ và không có cơ sở ổn định.

28.¦b6! ¥c2!

Xấu hơn là 28...¦a8 29.a5 ¥c2 30.¦d2 ¥b3 31.f3 ¦d7 32.g4!± Kế hoạch rõ ràng của trắng (h4, g5 và ¦g2) đen khó có thể chống đôi .

29.¦a1 ¦a8

Trắng thắng một chốt sau 29...a5 30.¦b5 ¦a8 31.¥b6 ¦db8 32.¥xa5 (32.¥c7 ¦c8 33.¥xa5 ¦a7) 32...¥xa4 33.¦xd5±

30.a5 ¦dc8

Dường như đen có thể chống cự kiên cường hơn với 30...¦db8 nhưng trắng có thể tiếp tục với 31.¦a2 ¥b3 32.¦d2 ¢f7 33.¥c5 ¦xb6 34.axb6 ¢e6 35.e4!±

31.f3!

Khi trắng kiểm soát cánh hậu, anh ta phải tìm kiếm, như thường lệ, mở một mặt trận thứ hai, và đó sẽ là trên cánh vua.

31...¢f8 32.g4! ¢e8

32...¦cb8 33.¦a2 ¥b3 (33...¥d1?! 34.¢f2 ¢f7 35.¦d2 ¥b3 36.¥c5 ¦xb6 37.axb6 ¢e6 38.e4+–) 34.¦d2±

33.¦b7 ¢f8 (H)

34.¦a2!

Lợi thế của trắng tăng lên, do kết quả của các quân tích cực. Một xe trắng kiểm soát cột mở duy nhất và một ở cột thứ hai d hoặc g, tạo ra nhiều mối đe dọa.

34...¥b3 35.¦d2 ¥a4

35...¦cb8 36.¥c5+ ¢g8 37.¦b6±

36.h4 ¥c6 37.¦b6 ¥b5

37...¢f7 38.g5 fxg5 39.hxg5 ¢g6 40.¦h2±

38.g5 fxg5 39.hxg5 ¦ab8?!

Mất chốt cô lập d5. Kiên cường hơn là 39...¦c6 40.¦b7 ¦g6 41.¦g2±

40.¥c5+ ¢f7 41.¦xd5 ¦xb6 42.¥xb6

42.axb6! ¥c6 43.¦f5+ ¢g6 44.e4 a5 45.¦e5+– thậm chí còn tốt hơn

42...¥c6 43.¦f5+ ¢g6 44.e4 ¥d7 45.¦d5 ¥c6 46.¦e5 ¦e8 47.¦c5 ¥b5 48.¢f2 ¦e7 49.¢g3 ¦d7 50.¦e5 ¦d6 51.¥d4 ¦d7 52.f4 ¢f7 53.f5 ¦e7 54.¦xe7+ ¢xe7 55.¥xg7 ¢f7 56.¥d4 ¥c6 57.¢f4 ¥a4 58.e5 ¥d1 59.e6+ ¢e8 60.g6 hxg6 61.f6 1–0

Grivas - Hytos [D11]

Athens 2006

Phòng thủ Slav

1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.¤bd2 ¥f5 5.g3 ¤bd7 6.¥g2 £c7 7.0–0 e5 8.¤xe5 ¤xe5 9.dxe5 £xe5 10.cxd5 cxd5 11.¤f3 £c7 12.¤d4 ¥d7 13.¥f4 ¥d6 14.¦c1 £b6 15.¥xd6 £xd6 16.£b3 0–0 (H)

Trắng giữ một lợi thế dễ chịu bởi vì chốt d5 đen cô lập yếu và các quân đặt tốt hơn. Quan trọng cũng là việc đen không thể trở nên tích cực, do đó anh ta không thể bù đắp cho cấu trúc chốt xấu hơn của mình.

17.¦fd1

17.£xb7? chỉ có thể giúp đen:17...¦fb8 18.£c7 £xc7 19.¦xc7 ¦xb2 20.a3 ¥e6² nhưng 17.e3 b6 18.¦c2±

17...¦fe8 18.¤b5!

Mặc dù mã trắng dường như là một quân tốt hơn so với tượng đen, quân sau này có thể bảo vệ chốt cô lập, vì vậy nó không phải là một ý tưởng xấu chút nào để trao đổi nó. Khi chơi chống lại chốt cô lập, hầu hết thời gian là một ý tưởng tốt để trao đổi các quân nhẹ.

18...¥xb5 19.£xb5 ¦ad8? (H)

Mặc dù vị trí của đen là khó khăn, nhưng nước đi cuối cùng của anh ấy đã mất chất. Anh nên chọn 19...£b6 20.£xb6 axb6 21.¦c2 ¦xa2 22.¥xd5 ¤xd5 23.¦xd5; 19...a6 20.£d3 £e5 21.¦d2 ¦ad8 22.¦dc2±

20.£xb7! ¦xe2

Cách thay thế chính là 20...¦b8 21.£xa7 ¦xb2 22.¥f3 £f8! 23.¦b1! ¦c2 (23...¦a8 24.£xa8 £xa8 25.¦xb2; 23...¦xb1 24.¦xb1 ¦a8 25.£c7± ¦xa2?? 26.£b8) 24.£a4!

21.¥xd5!

Đòn phối hợp dễ dàng thắng chất, chốt cô lập vô dụng d5!

21...¦d7

Các lựa chọn thay thế cũng thua: 21...¤xd5 22.¦xd5 £xd5 (22...£f8 23.¦xd8 £xd8 24.¦c8) 23.£xd5 ¦xd5 24.¦c8+; 21...¦e7 22.¥xf7+ ¢xf7 23.¦xd6 ¦xb7 24.¦xd8; 21...¢h8 22.¥b3 ¦d2 23.¦xd2 £xd2 24.¦d1 £a5 25.¦xd8+ £xd8 26.£xa7

22.¦c8+ ¦e8

22...¤e8 23.¥xf7+ ¦xf7 24.¦xe8+ ¦xe8 25.£xf7+ ¢xf7 26.¦xd6+–

23.¦xe8+ ¤xe8 24.£c8 ¢f8

24...£e7 25.¥xf7+ £xf7 26.¦xd7

25.¥f3 1–0

Đen đầu hàng vì 25...£xd1+ 26.¥xd1 ¦xd1+ 27.¢g2 ¦d6 28.b4 a6 29.a4+–

Kết luận

Cần tránh cô lập vô dụng. Bằng chiến thuật nhỏ có nghĩa là bên "mạnh hơn" có thể khai thác những bất lợi của chốt cô lập, bởi (thường) chỉ cần bắt lấy nó!

Hồ Văn Huỳnh  dịch từ " Huấn luyện phâ tích với Đại kiện tướng" cúa Efstratios Grivas