CHỐT CHỒNG F , Efstratios Grivas

CHỐT CHỒNG F

Khái niệm

Chốt chồng trung tâm là hình thức phổ biến nhất của chốt chồng, vì chúng không chỉ xảy ra thường xuyên nhất mà còn có thành tích đáng kể (kiểm soát các ô trung tâm, cột nữa mở, hỗ trợ lẫn nhau giữa các chốt) trong khi mặt tiêu cực là tối thiểu và thường chỉ gặp trong cờ tàn, khi những chốt này có thể dễ bị tổn thương. Ở đây chúng ta sẽ khảo sát một số vị trí với chốt chồng f (tương tự chốt c) và cảnh báo về những ưu và khuyết điểm của chúng.

Vì vậy, những lợi ích mà chúng cung cấp là kiểm soát các ô quan trọng và cột nữa mở. Bất lợi chính là tính dễ tổn thương khi bị tấn công; khả năng này trở nên rõ ràng ( trong tất cả trường hợp liên quan đến cấu trúc chốt) trong cờ tàn.

Chúng ta sẽ bắt đầu với một số ván cờ “Phòng thủ Sicilian” loại bỏ chốt; một chủ đề không phải là hiếm.

 Topalov - Kramnik [B66]

Monte Carlo 2000

Phòng thủ Sicilian

1.e4 c5 2.¤f3 ¤c6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 d6 6.¥g5 e6 7.£d2 a6 8.0–0–0 ¥e7 9.f4 ¤xd4 10.£xd4 b5 11.¥xf6 gxf6 (H)

Đây là một thiết lập phòng thủ Sicilian điển hình. Đen có chốt chồng f và cặp tượng, trong khi trắng vua an toàn hơn, không gian và trung tâm tốt hơn.

12.¥e2 £c7 13.f5

Cuộc tấn công trực tiếp. Ô e5 không phải là quan trọng, đen không có mã đặt ở đó.

13...£c5 14.£xc5 dxc5

Việc trao đổi hậu yêu thích đen, bây giờ vua hơi an toàn

15.¦hf1

Mục đích của ý tưởng mới này là giữ 15.fxe6 trở lại, thí dụ, 15...fxe6 16.¥h5+ ¢f8 17.e5 f5 18.g4 sau khi mạnh mẽ 18...¦a7! đen có thể cân bằng: 19.gxf5 exf5 20.¤d5 ¥g5+ 21.¢b1 ¥e6 như trong KotroniasLupulescu, Kavala 2004.

15...¦a7 (H)

  

Sự tiếp tục tự nhiên trong biến thể này. 15...b4 16.¤a4²

16.a4!?

Bây giờ 16.fxe6 fxe6 17.¥h5+ ¢f8 18.e5 f5 19.g4 ¥g5+ 20.¢b1 ¢g7= dẫn đến các vị trí nổi tiếng.

16...b4 17.¤b1 ¦d7

17...¦g8 18.g3²

18.¦xd7 ¢xd7 19.¤d2

19.¥h5 ¦f8 20.¤d2 ¥d6 21.g3 ¢e7 22.¤c4 ¥c7=

19...h5!

Có vẻ như không cần thiết, nhưng nước đi này khá tốt. Sau 19...¦d8 20.¥h5 Trắng thu được một lợi thế nhỏ: 20...¢e8 (20...exf5 21.exf5 ¢e8 22.¥e2 ¥d6 23.g3²) 21.fxe6 ¥xe6 22.¥e2 ¥c8 23.g3²

20.¤c4 ¢c7

Đây là nơi an toàn cho vua đen.

21.b3 (H)

21...exf5

Một quyết định thú vị. Đen quyết định làm suy yếu cơ cấu chốt của mình hơn nữa, nhưng đồng thời mở vị trí cho cặp tượng. Thay vào đó, 21...¥b7 22.¥f3 h4= không xấu.

22.exf5 ¥d6?!

Nhưng ở đây tốt hơn là 22...h4 23.¤e3 ¥d6 24.¤d5+ ¢b8 25.h3 (25.¤xf6 ¥xh2 26.¥c4 ¥g3 27.¤e4 ¥b7 28.¤xc5 ¥xg2 29.¤xa6+ ¢a8 30.¦g1 h3–+) 25...¥b7 26.¥f3 ¥e5=

23.¤xd6 ¢xd6 24.¦f4

Bây giờ trắng có thể có điểm đầy đủ mà không có rủi ro, vì cấu trúc chốt yếu của đen không có bù đắp bởi cặp tượng nữa. 24.¥c4!? là một thay thế hợp lý: 24...¢e5 25.g3 (25.¥xf7 ¥xf5 26.¦e1+ ¥e4=) 25...¥xf5 (25...a5 26.¦d1 ¥b7 27.¦d7±) 26.¥xa6²

24...a5

24...h4 không giúp: 25.¢d2 ¥b7 26.¢e3² (26.c3 bxc3+ 27.¢xc3 h3 (27...¥xg2 28.¥xa6 ¢e5 29.¦f2 ¥e4 30.¦e2 ¢xf5 31.¢c4 ¦b8 32.¥b5 ¢e5 33.¢xc5±) 28.g3±) và nếu 24...¢e5?! sau đó 25.¦c4!±

25.g3 ¢e5 (H)

26.¦h4?

Ý tưởng sai, lãng phí lợi thế. Trắng phải lựa chọn 26.¥d3 ¦g8 (26...h4? 27.¦e4+! ¢d6 28.¦xh4 ¦xh4 29.gxh4 ¢e7 (29...¢e5 30.h5 ¥xf5 31.h6+–) 30.¢d2 ¢f8 31.¢e3 ¢g7 32.¢f4 ¢h6 33.¥c4 ¢h5 34.¢e4 ¢xh4 35.¢d5 ¥xf5 36.¢xc5 ¥xc2 37.¢b6+–) 27.¦e4+ ¢d6 28.¦h4 (28.¦e2 h4! 29.gxh4 ¦h8=) 28...¦g5 29.¥e2 ¥xf5 30.¦xh5 ¥g6 31.¦h8² Cũng xấu là 27.¦c4? ¥a6! 28.¦xc5+ ¢d4µ

26...¥xf5 27.¦xh5

Tùy chọn khác là 27.¥xh5 ¥g6 28.¥e2 ¦xh4 29.gxh4 ¥e4 30.h5 f5 31.¢d2 (31.h6?! ¢f6! (31...f4?! 32.¢d2 (32.¥d3? ¥xd3 33.cxd3 ¢f6 34.¢d2 ¢g6 35.¢e2 ¢xh6 36.¢f3 ¢g5–+) 32...¢f6 33.¥d3) 32.¢d2 ¢g6 33.¥h5+ ¢xh6 34.¥xf7 ¢g5³) 31...¢f6 32.¥c4 ¢g7 33.c3 ¥f3 34.cxb4 cxb4 35.¢e3=

27...¦xh5 28.¥xh5 ¥g6 29.¥e2

Trong cờ tàn này cả hai đối thủ nên được khá cẩn thận không để sơ suất! Thí dụ, trắng thậm chí có thể bị thua sau nước thật thà. 29.¥xg6? fxg6 30.¢d2 vì vua  đen tốt hơn: 30...¢d4 31.h4 f5 32.¢e2 ¢c3 33.¢d1 c4 34.bxc4 ¢xc4 35.¢d2 ¢d4–+ chốt chồng f có thể khá mạnh!

29...f5

Có thể là 29...¥e4 30.¢d2 f5 31.¢e3! (31.h4 f4 32.gxf4+ ¢xf4 33.h5 ¢g5 34.c3 f5 35.cxb4 cxb4 36.¥d1 f4µ) 31...¥xc2 32.¥c4 ¢f6 33.¢f4°

30.¢d2 f4! (H)

31.g4

Không xấu, nhưng có lẽ chính xác hơn là tự nhiên (và đủ nhanh) 31.gxf4+ ¢xf4 32.h4 ¥e4 33.c3 f5 34.¥d1 ¢e5 35.cxb4 cxb4 36.h5=

31...¢e4

Sau 31...f5!? 32.¥d3 (32.g5? f3 33.¥xf3 ¢f4 34.¥d5 ¢xg5 35.c3 ¢f4µ) 32...¢f6 33.gxf5 ¥xf5 34.¥xf5 ¢xf5 cờ tàn hòa: 35.¢e2 (35.¢d3 ¢g5 36.¢e2 ¢g4 37.¢f2 ¢h3 38.¢f3 (38.¢g1 ¢h4 39.¢g2 ¢g4=) 38...¢xh2 39.¢xf4 ¢g2 40.¢e3 ¢f1 41.¢d2 ¢f2 42.c3 ¢f1 43.cxb4 cxb4 44.¢d1 (44.¢d3 ¢e1 45.¢c4 ¢d2 46.¢b5 ¢c3 47.¢xa5 ¢xb3 48.¢b5 ¢c3 49.a5 b3 50.a6 b2 51.a7 b1£+–+) ) 35...¢g4 36.¢f2 ¢h3 37.¢f3 ¢xh2 38.¢xf4 ¢g2 39.¢e4 ¢f2 40.c4 ¢e2 41.¢d5 ¢d3 42.¢xc5 ¢c3 43.¢b5 ¢xb3 44.c5 ¢a3 45.c6 b3 46.c7 b2 47.c8£²

32.h4 f3 33.¥d3+ ¢f4 34.¥xg6 fxg6 35.h5 ¢g3

Đen cũng có thể chia điểm bằng cách đơn giản 35...gxh5 36.gxh5 ¢g3 37.h6 f2 38.h7 f1£ 39.h8£=

36.hxg6 f2 37.g7 f1£ 38.g8£ £f4+ 39.¢e2 ½–½

Groszpeter - Nisipeanu [B95]

Krynica 1998

Phòng thủ Sicilian

1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 a6 6.¥g5 e6 7.f4 £c7 8.¥xf6 gxf6 9.£d2 (H)

Ở đây một lần nữa chúng ta có trường hợp "Sicilian" thông thường mỗi bên có ưu và khuyết điểm, như đã đề cập ở trên

9...h5!?

Nước đi này nhằm chống lại ý tưởng của trắng ¥e2-h5 và f5. Những nước đi khác được dẫn tới lợi thế cho trắng. Một trong những cách thay thế thông thường nhất là 9...b5 10.0–0–0 ¥b7 11.¥d3 h5 12.¦he1 ¤d7 13.¢b1 £b6 14.¤b3 0–0–0 15.a4 b4 16.¤a2 a5 17.c3! ¤c5 18.cxb4± Jansa-Ermenkov, Smederevska Palanka 1979.

10.0–0–0

Có thể là 10.¥e2 b5 11.0–0–0 ¤d7 12.a3 ¤b6 13.¦he1 ¥b7 14.¢b1 Castellanos-Cabrera, La Paz 2002.

10...b5

Đây là cách hiện đại để điều trị biến thế 10...¤c6 dẫn đến lợi thế cho trắng.

11.¢b1 ¤d7 12.f5

Trắng phải đấu tranh cho thế chủ động này, ngay cả khi anh ta đưa cho đen ô e5. Nếu không đen sẽ củng cố  vị trí trở nên thích hợp hơn.

12...b4

Cách thay thế chính là 12...¤e5!? 13.£f2 (13.¤ce2?! ¤c4 14.£e1 e5 15.¤f3 ¤e3 16.¦d2 (16.¤c3? ¤xd1 17.¤d5 ¤c3+ 18.bxc3 £d8 19.c4 bxc4 20.¥xc4 ¦b8+ 21.¢a1 ¥b7µ) 16...¥h6 rất tốt cho Đen) 13...¤g4 14.£g3² hoặc 12...¤c5 13.¥d3²

13.fxe6

Trắng bắt buộc trao đổi sắp tới, như 13.¤ce2 e5 14.¤b3 a5 (14...¥b7!? 15.£xb4 ¦c8° (15...d5? 16.£a5) ) trông tốt cho đen, trắng không thể được hưởng lợi từ ô d5 yếu.

13...bxc3 14.exd7+ ¥xd7 15.£xc3

15.bxc3 cho đen chơi quá nhiều sau 15...¦b8+ 16.¢a1 ¥h6 17.£d3 ¥f4 và ... ¥e5. Điều này tượng-điều động là khá theo chủ đề cho cấu trúc chốt như vậy.

15...£xc3 16.bxc3 ¦g8 (H)

Đen đã hi sinh một chốt, không quan trọng (chồng trên cột c) nhưng vấn đề chính là cấu trúc chốt yếu của ông - tất cả các chốt đều bị cô lập và chồng!

17.g3 ¦g5!

Tích cực xe là một ý tưởng khá tốt. 17...d5? sẽ là sớm: 18.exd5 ¥a3 19.¥c4 ¦b8+ 20.¥b3 a5 21.¤c6!+–

18.¥c4 ¦c5

Hàng ngang thứ năm là hoàn hảo cho xe đen. Trên thực tế cơ cấu này là điển hình trong cấu trúc này

19.¥b3 a5!

Chơi cho thế chủ động. 19...¦xc3 không tốt vì 20.¤f5 (20.¦hf1 ¥g4 21.¦d3 ¦xd3 22.cxd3 ¥e7 23.¦f2²) 20...¥xf5 (20...¦c6 21.¦d3²) 21.exf5 ¦c5²

20.¦d3

20.¤f5 a4 21.¥d5 ¦b8+ 22.¢a1 ¦xc3; 20.a4 ¦b8 21.¢a2 ¦xc3 22.¤f5 ¥e6 là sự tiếp tục tốt đẹp cho đen.

20...a4 21.¥d5 ¦b8+ 22.¢a1 (H)

22...f5!

Đã đến lúc để thoát khỏi chốt chồng f yếu.

23.¦b1

Trắng có ít lựa chọn. Nếu 23.¦e1, thì 23...¥g7! 24.c4 (24.exf5+ ¢f8 25.f6 ¥xf6 26.¦f3 ¢g7 27.¦ef1 ¥h3! 28.¦xf6 ¥xf1 29.¦xf7+ ¢g6³) 24...¢f8 25.c3 fxe4 26.¦xe4 ¥xd4 (26...¥e5?! 27.¦h4 ¥g4 28.h3±) 27.¦dxd4 (27.cxd4 ¦xd5 28.cxd5 ¥f5=) 27...¥f5 28.¦e1 ¢g7=; 23.¤xf5 ¥xf5 24.exf5 ¥g7 25.¦e1+ ¢f8 26.¦ee3 ¦cb5 27.¦d1 ¦c5=

23...¦xb1+ 24.¢xb1 fxe4 ½–½

Và hai đối thủ đã đồng ý hòa, như sau 25.¥xe4 h4 cơ hội cân bằng.

Vì vậy, đen trong ván cờ này đã không thực sự chịu thiệt hại do chốt chồng f. Nhưng ván cờ sau đây là ấn tượng. Không rõ nguyên nhân tại sao đen lại cho phép chốt chồng, nhưng khi khái niệm sâu sắc của đen trở nên rõ ràng, đã quá muộn để trắng phản ứng ...

 Ivanchuk - Anand [B66]

Linares 1992

Phòng thủ Sicilian

1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 ¤c6 6.¥g5 e6 7.£d2 a6 8.0–0–0 h6 9.¥e3 ¤xd4 10.¥xd4 b5 11.f3 £a5 12.a3 e5 13.¥e3 ¥e6 14.¢b1 ¥e7 15.g4 ¦b8 16.¤d5 £xd2 (H)

17.¤xf6+?!

Cần phải có sự tinh tế đáng kể về vị trí để đánh giá cao sự suy yếu cánh vua của trắng ở đây như thế nào. 17.¦xd2! Là phải

17...gxf6!

Thiết lập các cuộc tấn công trắng của chốt h. Chốt chồng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ ô g5.

Tất nhiên 17...¥xf6?! 18.¦xd2 ¢e7 19.h4² là điều khó thể chấp nhận.

18.¦xd2 h5 19.¦g1

Đen sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn sau 19.¥e2?! hxg4 20.fxg4 ¦h3µ

19...hxg4 20.fxg4 ¥c4!

Chỉ cần một nước đi vị trí tuyệt vời, và đẹp như nước đi thông thường ở cờ vua, căn cứ trên sự thiếu tôn trọng đáng kinh ngạc đối với tính hợp lý được thiết lập Hoặc, chính xác hơn, là xem xét rõ ràng các yếu tố khác nhau. Vấn đề chính là đen có thể đạt được nhiều hơn từ các ô màu nhạt - mặc dù các ô này rất cụ thể. Tượng xấu của đen sẽ bảo vệ chốt trong khi anh ta trao đổi nối h và g trong tâm trí. 20...¢d7? 21.h3–+lại tiếp tục ngây thơ

21.b3

Ở đây trắng phải đưa ra quyết định khó khăn. Cách thay thế chính của ông là 21.¥xc4 bxc4 22.¦d5 ¦b5!µ (22...¦xh2 23.¦a5÷) 23.¦xb5 axb5 24.¦g2 ¦h3, đen cũng ưu thế; nó sẽ là quá tốt đẹp cho anh ta.

21...¥xf1 22.¦xf1 (H)

 

22...¦h3!

Và ở đây chúng ta có chìa khóa – ô h3 cho đen số lượng lớn của ông chơi, trong khi "tượng xấu" thực hiện một nhiệm vụ rất quan trọng phòng thủ rất dễ dàng. Các ô màu nhạt hiển nhiên d5 và f5  có thể cung cấp một số bù đắp thẩm mỹ, nhưng ít liên quan đến lợi ích thiết thực. Người ta phải lưu ý rằng ở đây trắng có ba đảo chốt so với hai của đen, nhưng quan trọng nhất là chốt của trắng đang bị tấn công.

23.¦e2

Sau 23.¥g1 ¢d7 24.¦d3 đen đạt được lợi thế rõ ràng: 24...¦h4! (24...¦xd3 25.cxd3 ¦h8 26.¦f3 d5÷) 25.¦g3 (25.h3?! ¦bh8 26.¦ff3 f5! 27.¦xf5 ¦xh3÷) 25...¦g8 26.h3 ¦gh8 27.¦ff3 f5! 28.exf5 (28.¦xf5 ¦xh3 29.¦xh3 ¦xh3 30.¥f2 (30.¦xf7? ¦h1 31.¦f1 ¥g5 32.¦e1 ¥d2–+) 30...¢e6µ vì chốt trắng e4 và g4 khá yếu)

23...¢d7 24.g5 ¢e6 25.gxf6 ¥xf6 26.¥d2 ¥e7

Tất nhiên 26...¥h4 27.¥b4 không dẫn đâu cả, nhưng có vẻ như đen cũng có thể chơi; 26...¦g8 27.¦ef2 ¥e7 28.¦xf7 ¦g4µ

27.¥e1 f6 28.¥g3 d5 29.exd5+ ¢xd5 30.¦f5!

Buộc đen để mất một thời gian.

30...¢c6

Nước đi duy nhất. Các phương án thay thế không dẫn đầu: 30...¢e6? 31.¥xe5! ¦e8 32.¦xf6+ ¥xf6 33.¥xf6+ ¢f7 34.¦f2=; 30...¦b7? 31.¥xe5 ¢e6 (31...fxe5 32.¦fxe5+ ¢d6 33.¦e6+ ¢d5 34.¦xe7) 32.¥xf6+! ¢xf5 33.¥xe7=

31.¦ef2?!  (H)

Kiên trì hơn là 31.¦f3 ¦h7 32.¦c3+ ¢b7, vì vua về e6 và do đó đen sẽ có một nhiệm vụ kỹ thuật cứng phía trước.

31...¦h6 32.¢b2 ¢d7 33.¦e2 ¥d6 34.¦f3 ¦c8!

Có thể chơi 34...¢e6 như trắng không thể chơi 35.¦c3 ¥xa3+! 36.¢a2 ¦b6

35.¥e1 ¢e6

Nhiệm vụ đã hoàn thành!

36.¦d3 ¦h7 37.¦g3 ¥c5 38.¢a2 ¦d7 39.¦c3 ¦cc7

Tất nhiên không 39...¦d1? 40.¥f2 ¥xf2 41.¦xc8 ¥d4 42.c3 ¢d7 43.¦f8 ¥xc3 44.b4 ¢e7÷

40.h4 ¦d1 41.¥f2 ¥d6 42.¦g3 e4!

Đội hình chốt Phalanx đen trung tâm bắt đầu lăn!

43.¦xe4+

43.¦g1 ¦xg1 44.¥xg1 f5–+

43...¥e5 44.¦xe5+

44.c3 ¦d2+ 45.¢b1 ¦xf2–+

44...fxe5 45.¢b2 ¦d2 0–1

Ván cờ cuối cùng để kết thúc chủ đề "Phòng thủ Sicilian" cũng khá có ích. Đen đã ngăn chặn tất cả các mối đe dọa tấn công của trắng và sau đó chuyển đổi cờ tàn chiến thắng. 

 Vouldis - Grivas [B33]

Komotini 1992

Phòng thủ Sicilian

1.e4 c5 2.¤f3 ¤c6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 £b6 5.¤b3 ¤f6 6.¤c3 e6 7.¥g5 ¥b4 8.¥d3 h6 9.¥xf6 gxf6 10.£f3 ¢e7! (H)

Vị trí an toàn nhất cho vua đen, hỗ trợ và được bao quanh bởi một số lượng chốt.

11.0–0 a6 12.£g3

Một kế hoạch liên quan đến ¤d2-c4 dường như thích hợp hơn.

12...¥d6! 13.£h4

Sau 13.£g7 £d8! và ...£g8 Trắng sẽ có một cờ tàn kém.

13...¤e5! 14.¢h1 ¤g6 15.£h5 ¤f4

Bây giờ để đẩy f4 trắng sẽ phải chơi g3, làm suy yếu đường chéo dài hl-a8 mà tượng c8 sẽ sớm chiếm. Nói chung, Trắng đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng để đưa ra một kế hoạch phù hợp.

16.£f3 h5! 17.¦ae1 ¥e5

Sự vượt trội của đen tăng lên theo từng nước đi. Trắng bây giờ giải quyết để giải phóng vị trí của mình bằng cách trao đổi.

18.¤e2!? ¤xe2

18...¤g6! có vẻ tốt hơn.

19.£xe2 £c7! 20.£e3 ¥f4 21.£h3 b5 22.¤d4 ¥b7 23.¤e2 ¥d6 (H)

Bây giờ trắng đã phải nghiêm túc xem xét kế hoạch tiếp theo và các nước tiếp theo của mình. Đây không phải là một quyết định dễ dàng để thực hiện vì có vẻ như có điều gì đó đã xảy ra với anh ta hoặc có thể đó chỉ là “Grivas Sicilian” (4....£b6)?

24.a4!?

Chơi f4 sẽ suy yếu hơn là tích cực vị trí của trắng. Nhưng sự thay đổi hướng đi này (từ cánh vua sang cánh hậu) là bằng chứng nữa cho thấy trắng thiếu một kế hoạch. Với việc đến gần thời gian, trắng quyết định làm phức tạp vị trí bằng bất kỳ phương tiện nào thay vì chờ số phận. Cách tiếp cận này có thể được khen từ quan điểm thực tế.

24...bxa4! 25.¦a1 a3! 26.bxa3 ¥c5?! 27.a4 ¥c6 28.c3 £a7 29.¤f4! (H)

29...h4

29...¥xf2? nói chung là mở đường hướng về vua đen, và cụ thể hơn, sẽ dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng sau 30.£f3!

30.¦ae1! ¥xa4 31.e5 fxe5 32.¦xe5 ¥d6 33.¦a5 ¥xf4?

Một sai lầm nghiêm trọng. Chỉ cần 33...¥c6 34.¦xa6 £b7 35.¦xa8 £xa8 Đen rõ ràng hơn.

34.¦xa4 £c7 35.¦xa6 ¦xa6 36.¥xa6 ¥e5 37.c4 ¥f6 38.¥b5 ¦b8 39.£a3+ d6 40.£e3 ¦a8

Thời gian rắc rối đã trôi qua và Đen giữ lại ưu thế. Tuy nhiên, sự hiện diện của tượng khác màu làm cho việc chuyển đổi ưu thế này thành một điểm hoàn toàn có vấn đề.

41.£e4 ¦a2 42.h3?

Trắng đã phải chơi 42.g3!. Chốt đen h sẽ gây tử vong!

42...£b6! 43.f4 £d4! (H)

Bằng cách trao đổi hậu, đen tăng lợi thế của mình, vì ông bây giờ có thể tạo ra một chốt thông trong khi đồng thời ngăn chặn  vua trắng tích cực tham gia.

44.£xd4

Trắng hầu như không thể tránh trao đổi. Sau 44.£b7+ ¢f8 Đen đang đe dọa 45...¦a1 46.¦xa1 £xa1 47.¢h2 ¥d4!

44...¥xd4 45.f5

Đen đang lên kế hoạch ... ¥f2, ..f5 và ... e5-e4 – vì thế trả lời của trắng. Trong bất kỳ trường hợp nào, đen giờ đây tiến đến chiến thắng mà không gặp khó khăn, bằng cách sử dụng chính xác chốt e!

45...¦c2! 46.fxe6 fxe6 47.¦e1 ¥f2 48.¦f1 ¥g3 49.¢g1 e5 50.¦d1 e4 51.¢f1 ¦f2+ 52.¢g1 ¦b2 53.¥a6 e3 54.c5 dxc5 55.¢f1 ¦f2+ 56.¢g1 ¦a2 0–1

Tất nhiên, chốt chồng f không chỉ xảy ra ở các vị trí như kiểu phòng thủ Sicilian, mà gần như trong nhiều khai cuộc. Ở đây chúng ta sẽ nghiên cứu một số ván cờ chốt hậu với chủ đề này:

 Najdorf - Stahlberg [D67]

Zurich 1953

Gambit Hậu không chấp nhận

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 d5 4.¥g5 ¥e7 5.e3 ¤bd7 6.¤f3 0–0 7.¦c1 c6 8.¥d3 dxc4 9.¥xc4 ¤d5 10.¥xe7 £xe7 11.¤e4 e5 12.0–0 exd4 13.£xd4 ¤7b6 14.¥b3 ¥g4 15.¤g3 ¥xf3 16.gxf3 £f6 17.£xf6 ¤xf6 18.¤f5 ¦ad8 19.¦fd1 ¤c8 20.¢f1 ¦fe8 21.¢e2 ¢f8 22.¦xd8 ¦xd8 23.¦g1 ¤e8 24.¦g4 ¤e7 25.¤xe7 ¢xe7 (H)

Đen không có điểm yếu và trắng (chốt chồng và cô lập trên cánh vua), nhưng sự hiện diện của chốt trên cả hai cánh đem lại  vị trí tốt hơn bên có tượng.

26.¦e4+ ¢f8 27.¦a4 a6 28.¦f4 f6?!

Những kiểu đi này làm tăng sức mạnh của tượng và có thể giúp cho trắng một chốt thông (f4, e4-e5) nên tránh. Thích hợp là 28...¦d7 hoặc thậm chí tốt hơn, 28...¤d6

29.¦h4 h6 30.¦h5!

Bây giờ trắng đã sẵn sàng để tiến bộ đa số trên cánh vua của ông.

30...¤c7 31.f4 ¢e7 32.¦c5 ¦d6 33.¦c1?! b6?!

Cả hai bên đều đã chơi f5 nước thứ 33.

34.f5! c5 35.f4 ¦c6 36.a4!

Khi đen có kế hoạch huy động phần lớn chốt trên cánh hậu, rất có ích để mở một cột, như trắng có thể cần nó tại một điểm nhất định.

36...b5 37.¥c2 ¤e8 38.¥e4 ¦c7 39.¥d5 c4 40.e4 ¤d6 41.axb5 axb5 (H)

Trắng đã tối đa hóa tiềm năng của tượng, điều giờ đây rõ ràng là vượt trội so với mã. Ngoài ra, tiến e5 là trong không khí (nhớ 28...f6?!)

42.¢e3 ¦a7 43.¦g1 ¢f8 44.¢d4 ¦c7 45.¦c1! ¤b7

Cần thiết, như Trắng đang đe dọa 46.b3, bây giờ có thể được trả lời bởi 46...¤c5!. Nhưng điều này cho trắng thời gian để tiếp nhận cột a

46.¦a1 ¤c5 47.¦a8+ ¢e7 48.e5! ¤b3+ 49.¢c3 ¤c1

Không có sự cứu rỗi nữa, vì hai biến thể mẫu có thể chứng minh: 49...¦c5 50.¦a7+ ¢d8 51.¥e4 fxe5 52.¦xg7 exf4 53.f6+– và 49...fxe5 50.fxe5 ¦c5 51.¦a7+ ¢e8 52.¥f7+ ¢f8 53.e6 ¦xf5 54.¥g6 ¦e5 55.e7+ ¦xe7 56.¦a8+ với chiếu hết tiếp theo.

50.¦g8 ¤e2+ 51.¢d2 ¤xf4 52.¦xg7+ ¢d8 53.exf6 ¦d7

Điểm chiến thuật sau 53...¤xd5 54.¦g8+ ¢d7 55.f7

54.¦xd7+ ¢xd7 55.¥c6+! 1–0

Vì sau 55...¢d6 (55...¢xc6 56.f7) 56.¥xb5 chốt đen ngã, Đen đầu hàng

Chúng ta kết luận chủ đề với một ván cờ khá gần đây. Mặc dù vẫn còn rất xa vời nhưng vẫn minh họa một số điểm thú vị:  

 Eljanov - Kramnik [E37]

Moscow 2010

Phòng thủ Nimzo-Ấn Độ

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 ¥b4 4.£c2 d5 5.a3 ¥xc3+ 6.£xc3 ¤e4 7.£c2 c5 8.dxc5 ¤c6 9.e3 £a5+ 10.¥d2 ¤xd2 11.£xd2 dxc4 12.¥xc4 £xc5 13.¦c1 £e7 14.¤f3 0–0 15.b4 ¦d8 16.£b2 ¥d7 17.0–0 (H)

Trắng dường như đứng tốt hơn một chút, vì quân đặt tốt hơn, đặc biệt là hậu b2 kiểm soát rất nhiều ô  quan trọng.

17...£f6!

Một ý tưởng tuyệt vời. Đen trao đổi quân trắng mạnh nhất đặt và kiểm soát ô e5. Chốt chồng f không thể bị tấn công bởi trắng và không thể coi là điểm yếu

18.£xf6 gxf6 19.¥e2!

Một nước đi mạnh, nhằm sử dụng cột c cho xe trắng

19...a5?!

Nước tiến này yếu. Không xấu là 19...¦ac8 20.¦fd1 ¤e7 21.¦xc8 ¤xc8 22.¥d3 ¤b6 23.¥e4 ¦c8 đen phản công.

20.b5

Trắng có thể giải quyết hòa với 20.bxa5 ¦xa5 21.¦c3 nhưng anh đang tìm kiếm một cái gì đó một cách chính xác.

20...¤e7 21.¦fd1

21.¦c7? sẽ là quá ngây thơ: 21...¤d5! 22.¦xb7 ¥c8–+

21...¤d5?!

Đây là quá tham vọng. Đen đã phải giải quyết cho 21...¦ac8 22.¦xc8 ¤xc8 23.¤d2 ¥e8 24.a4 b6 25.¤c4 ¦xd1+ 26.¥xd1 khi ý tưởng ¥f3-b7 không làm việc: 26...¥d7! 27.¥f3 (27.¥g4 ¢f8 28.f4 ¢e7 29.¢f2 f5 30.¥f3 ¢d8²) 27...e5 28.¥b7 ¥e6!

22.e4!

Trắng vội vàng. Cũng dự phòng 22.g3!?, Với ý tưởng e4, sẽ cho anh ta một vị trí dễ chịu: 22...f5 23.¤h4!

22...¤f4 23.¥f1 e5

Tốt hay xấu điều này buộc giải phóng tượng d7, nhưng có điểm yếu mới - ô f5.

24.¤h4!

Một sai lầm sẽ là 24.¦c7? bởi vì  24...¥xb5! 25.¦xd8+ ¦xd8 26.¥xb5 ¦d1+ 27.¥f1 ¤e2+

24...¥g4

Một chút tốt hơn có vẻ như ngay lập tức 24...¥e6 mặc dù vị trí của trắng là thích hợp hơn sau khi 25.¦xd8+ ¦xd8 26.¦c7 ¦d1 27.f3 b6 28.¦c6±

25.f3 ¥e6 (H)

26.¤f5?

Không cần điều này. Trắng có thể đã đạt được một lợi thế rõ ràng với sự đơn giản 26.¦xd8+ ¦xd8 27.¦c7 b6 28.¦c6 ¦b8 (28...¦d1 29.¦xb6 ¦a1 30.¦b8+ ¢g7 31.b6 ¦xa3 32.b7 ¦b3 33.g3±) 29.¤f5! ¥xf5 30.exf5 ¤d5 31.¥d3 ¢g7 32.¥e4 ¤e3 33.¢f2 ¤d1+ 34.¢e2 ¤b2 35.¥c2±

26...¥xf5 27.exf5 ¤d5

Bây giờ đen là tốt.

28.¦d3 ¦d7 29.¦c4?!

Trắng đã phải suy nghĩ về việc chia điểm (29.¦cd1) nhưng vẫn còn tham vọng ...

29...¦ad8 30.¦a4 b6 31.¦g4+ ¢f8 32.¦h4 ¤e7!

Từ chối hòa (32...¢g7). quân còn lại của đen sẽ hoạt động nhiều hơn

33.¦xd7 ¦xd7 34.¦xh7 ¤xf5 (H)

35.¦h5?

Thay thế là 35.¦h8+ ¢g7 36.¦b8 (tích cực) 36...¦d2! 37.¦xb6 ¤e3 38.¦a6 khi trắng dường như đang làm tốt, mặc dù cuối cùng anh ta mất tượng, nhưng đen có thể chơi 38...f5! (38...¦d1 39.¢f2 ¤xf1 40.¦xa5 ¤xh2 41.¦a4±) 39.¦xa5 f4 40.¦a4 ¦d1 41.¢f2 ¦xf1+ 42.¢e2 ¦b1 43.¦b4 ¦xb4 44.axb4 ¤d5 45.¢d3 f5 46.¢c4 ¤b6+–+. Nhưng anh ấy có thể chơi tốt hơn: 38.a4! f5 39.¦c6 ¦d1 40.¢f2 ¤xf1 41.b6 hòa không phải là khó khăn, như mãc đặt xấu.

35...¤e3 36.¢f2 ¤c2!

Đen kiểm soát đầy đủ các ô màu xậm cho anh ta lợi thế

37.f4 e4 38.¦h8+ ¢g7 39.¦c8 ¦d2+ 40.¥e2 ¤xa3

Và lợi thế của đen rất lớn.

41.¢e3 ¦b2 42.¦b8

Hoặc 42.¦c3 ¤xb5 43.¥xb5 ¦xb5 44.¢xe4 f5+ 45.¢d3 ¦b1và Đen chiến thắng.

42...f5! 43.¥f1

Vào 43.¦xb6 ¤c2+ 44.¢d2 Đen chơi 44...¤b4+! 45.¢e1 a4–+

43...¦b1 44.¥e2 ¦b3+ 45.¢f2 ¤xb5?!

45...e3+ 46.¢g3 ¤c2 đã làm chết người

46.¦xb6 e3+ 47.¢g3 ¤d4 48.¦xb3 ¤xb3 49.¢f3?!

Trắng có thể vẫn phải đấu tranh với 49.¥b5! nhưng dĩ nhiên đen vẫn thắng: 49...¤d4 50.¥d7 ¢f6 51.h3 ¢e7 52.¥a4 ¢d6

49...a4 0–1

Kết luận

Nói chung, yếu tố chiến lược của chốt chồng f là một chủ đề rất nhạy cảm và chỉ có kinh nghiệm bắt nguồn từ thực tiễn mới có thể giúp chúng ta hiểu được khi nào cần sử dụng nó và khi nào nên tránh nó. Các quyết định của chúng ta phải chịu ảnh hưởng lớn bởi việc kiểm tra phần còn lại của cấu trúc chốt tốt, cũng như sự sắp xếp hài hòa quân đội của chúng ta trong toàn bộ.

Hồ Văn Huỳnh, dịch từ " Huấn luyện phân tích vời Đại kiện tướng"

Efstratios Grivas