MÃ KHIÊU VŨ
Khái niệm:
Có một số trường hợp đặc biệt nhưng khá
nguy hiểm khi cặp mã hoặc thậm chí một mã hoàn toàn bỏ qua các chốt của đối phương và đặt trên các ô có thể bị ăn. Nhưng, vì lý do chiến thuật, đối thủ không thể thực sự ăn được chúng; trong những trường hợp này chúng ta có hiện
tượng "mã
khiêu vũ ". Với thuật ngữ này, có nghĩa là các mã xâm nhập vào các ô quan trọng trong trận tuyền của đối phương và gây ra các mối đe doạ chết người, hoặc ít nhất là nguy hiểm.
Beliavsky - Larsen [B19]
Tilburg
1981
Phòng thủ Caro-Kann
1.e4 c6
2.d4 d5 3.¤c3 dxe4 4.¤xe4 ¥f5 5.¤g3 ¥g6 6.h4 h6 7.¤f3 ¤d7 8.h5 ¥h7 9.¥d3 ¥xd3
10.£xd3 ¤gf6 11.¥f4 e6 12.0–0–0 ¥e7 13.¤e5 a5 14.¦he1 a4 (H)
Sau trận đấu này, không
ai muốn thử nước đi lại biên bản, mà thay vào đó chơi 14...0–0
15.¤g6!
Đây
là điệu nhảy đầu tiên!
15...¤d5
Đen có thể không thực sự
chấp nhận hy sinh, như sau 15...fxg6 16.£xg6+ ¢f8 17.¦xe6 £e8 18.¤f5 ¤xh5
19.£xe8+ ¦xe8 20.¦xe7 ¦xe7 21.¥d6 sẽ chỉ là lỗ một chốt rõ ràng mà không có bất kỳ bù đắp.
16.¤f5! (H)
Và
đây là điều thứ hai!
16...¥f8
16...fxg6
17.¤xg7+ ¢f7 18.£xg6+ ¢f8 19.¤xe6# hoặc 16...exf5
17.¤xe7 ¤xe7 8.¥d6 ¤e5 19.dxe5
17.¥d6!
Một
mạng lưới chiếu
hết quanh vua đen đang được dệt.
17...¦g8
18.c4 ¤b4
18...¤e5
19.dxe5 fxg6 20.cxd5 gxf5 21.dxe6 cũng chỉ đơn giản là thua
19.£h3
fxg6 20.¦xe6+ ¢f7 21.hxg6+!
Cuộc
tấn công cuối cùng!
21...¢xe6
22.¦e1+ ¤e5
Nếu 22...¢f6
sau 23.¤h4! và trắng chiếu hết 23...¦a5 24.¦e6+ ¢g5 25.¤f3#
23.¥xe5
1–0
Và Đen dừng tay do 23...¤d3+ 24.£xd3 ¢d7 25.¤xh6!
Piret - Kasparov [E99]
Tilburg
1989
Phòng thủ Ấn Độ cổ
1.d4 ¤f6
2.¤f3 g6 3.c4 ¥g7 4.¤c3 0–0 5.e4 d6 6.¥e2 e5 7.0–0 ¤c6 8.d5 ¤e7 9.¤e1 ¤d7
10.¥e3 f5 11.f3 f4 12.¥f2 g5 13.b4 ¤f6 14.c5 ¤g6 15.cxd6 cxd6 16.¦c1 ¦f7 17.a4
¥f8 18.a5 ¥d7 19.¤b5 g4 20.¤c7 (H)
Ở vị
trí phức tạp này, mỗi tempo đều được tính.
20...g3!
21.¤xa8?!
Điệu đầu tiên (giả)
"khiêu vũ" trên ô a8, nhưng Trắng có thể đã xem xét 21.hxg3 fxg3 22.¥xg3 ¥h6 23.¤xa8 ¤h5 24.¥f2
¤gf4 25.¤d3! (25.¦c7? ¥a4! 26.£xa4
¤xe2+ 27.¢h2 ¥f4+ 28.¢h3 ¤hg3 29.¦xf7 ¢xf7 30.¤d3 £c8+ 31.¢h4 ¤xf1 32.g4 ¤d2
33.¤e1 h5!–+) 25...¦g7 (25...¤xg2
26.¢xg2 ¦g7+ 27.¢h2 ¤g3 28.¥xg3 £g5 29.¦g1 £h5+ 30.¢g2 ¥e3 31.¦h1 ¦xg3+ 32.¢xg3
£g5+ 33.¢h2 £h4+ 34.¢g2 £g5+ 35.¢h2 £h4+=) 26.¤xf4 ¥xf4 27.g4! (27.¦c7? ¤g3! 28.¦xd7 £h4 29.¦xg7+ ¢xg7
30.¥xa7 ¤xe2+ 31.£xe2 ¥h2+–+) 27...¥xc1 28.£xc1 ¤f4 29.£e3 h5!÷
21...¤h5!
21...gxf2+
22.¦xf2 £xa8÷ là một thay thế khá tốt, nhưng biên bản
mạnh mẽ hơn.
22.¢h1
Có vẻ như sau khi 22.¥xa7
£h4 23.h3 ¥xh3 24.gxh3 £xh3 25.¦f2 gxf2+ 26.¢xf2 Đen
không có nhiều hơn chiếu vĩnh viễn.Nhưng điều này
là không đúng, như sau 26...¤h4
27.¥f1 £h2+ 28.¥g2 ¦g7µ anh ấy ưu thế.
22...gxf2
23.¦xf2 ¤g3+!
Điệu
nhảy thứ hai!
24.¢g1
24.hxg3? dẫn
đến chiếu hết
24...fxg3
25.¢g1 £h4 26.¥c4 ¤f4
24...£xa8
Đen không quan tâm đến mã
a8; ông chỉ muốn sử dụng đường chéo g1-a7!
25.¥c4
25.hxg3
fxg3 26.¦f1 ¤f4! (26...£d8? 27.f4!µ) 27.¤d3
£d8! và đó là tất cả.
25...a6!
26.£d3?!
26.¤d3 là
cơ hội duy nhất của trắng để tồn tại: 26...£a7
27.¤c5 dxc5 (27...¥b5 28.¥xb5 axb5
29.hxg3 fxg3 30.¦fc2 dxc5 31.bxc5 ¥h6µ) 28.d6 cxb4 29.£d5 ¤h8 30.£xe5
¥g7 µ;
Nhân tiện,
26.hxg3 vẫn không đạt yêu cầu: 26...fxg3
27.¦fc2 £a7+ 28.¢f1 ¦f4! 29.¤d3 ¦h4 30.¢e2 ¦xe4+ 31.fxe4 ¥g4+µ
26...£a7
27.b5 axb5 28.¥xb5 (H)
28...¤h1!
0–1
Điệu nhảy thứ ba và nước đi gương thứ 21 của trắng! Trắng đầu hàng.
Khi tấn công “Mã khiêu vũ” có thể là quân
rất nguy hiểm:
Loginov - Gelfand [A41]
Sverdlovsk
1987
Phòng thủ khác thường
1.¤f3 d6
2.d4 ¥g4 3.h3 ¥h5 4.e4 ¤f6 5.¤c3 e6 6.d5 e5 7.¥e3 ¥e7 8.¥e2 ¥g6 9.¤d2 c6 10.0–0
0–0 11.a4 a5 12.¥f3 cxd5 13.exd5 ¤e8 14.¦a3 f5 15.¤c4 ¤d7 16.¦b3 ¤ef6 17.g3 £c8
18.¥e2 f4 19.gxf4 exf4 20.¥xf4 ¤c5 21.¦a3 £xh3 22.¤xd6 ¤h5 23.¤cb5 (H)
Một vị trí rất phức tạp. Trắng hơn một chốt nhưng vua đang gặp nguy hiểm.
23...¤d3!
Mã ngăn cuộc tấn công vào hậu đen và giành thời gian
quý báu.
24.¥g4
Phương án thay thế là 24.¥h2
¤hf4 25.¥xf4 ¦xf4 26.¦xd3 £d7 (26...£h4
27.¦g3 ¦d8 28.¥f3 ¥xd6 29.¤xd6 ¦xd6°) 27.¦d4 ¥xd6° trong khi tất nhiên là 24.¥xd3? là một điều khó có thể chấp nhận:
24...¤xf4 25.¥e4 £d7 26.¥xg6 hxg6 27.¤c4 ¥xa3–+
24...£h4
25.¥e3 (H)
25...¤g3!
Trắng nghĩ rằng ô d3 và g3 đã được bảo vệ đầy đủ bởi
chốt của mình, mặc dù các mã đen không hoàn toàn đồng ý với anh ta!
26.¥e6+
Ngay
lập tức 26.fxg3
cũng vô vọng:
26...£xg3+ 27.¢h1 ¦xf1+ 28.£xf1 £xg4 29.¦xd3 ¥xd6 30.¤xd6 ¥xd3 31.£xd3 £h3+
32.¢g1 £g3+–+
26...¢h8
27.fxg3
Bắt buộc. nếu
27.¢g2, sau
đó đen thắng
bởi 27...¤xf1
28.£xf1 ¤xf2! 29.¥xf2 ¥e4+ 30.¤xe4 £xe4+ 31.¢g1 ¥c5 32.¥xc5 ¦xf1+ 33.¢xf1
£c4+–+
27...£xg3+
28.¢h1 ¥h5! 29.¦xd3
Một chút tốt hơn là 29.£xd3 mặc dù sau 29...¦xf1+ 30.£xf1 ¥f3+ 31.£xf3 £xf3+ 32.¢h2
£h5+ 33.¢g2 £g6+ 34.¢h3 ¦f8 rắng cũng sẽ thua.
29...¥xd1
30.¥g1 £h4+ 31.¦h3 ¦xf1 32.¦xh4 ¥xh4 33.¤f7+ ¢g8 34.¤e5+ ¢h8
34...¢f8
35.¢g2 ¦xg1+ 36.¢xg1 ¥xc2–+
35.¤f7+
¦xf7 36.¥xf7 ¥xc2 (H)
Và đen thắng mà không có quá nhiều vấn đề, mặc dù ván cờ đã tiếp tục một lúc:
37.¥e6 ¦d8
38.¥b6 ¥e4+ 39.¢h2 ¦xd5 40.¥xd5 ¥xd5 41.¥xa5 ¥c6 42.¤c3 ¥e1 43.¥c7 g5 44.¥e5+
¢g8 45.b4 ¢f7 46.b5 ¥f3 47.a5 ¢e6 48.¥d4 h5 49.a6 bxa6 50.bxa6 h4 51.¢g1 g4
52.a7 ¥xc3 53.¥xc3 g3 0–1
Đại kiện tướng người Hà Lan Jan Timman dường như là một chuyên gia về
chủ đề này. Đây là hai kiệt tác chứng minh nó. Mặc dù đối với Nigel Short ông
không thắng, nhưng ông đã tạo ra nhiều mối đe dọa và gây ra đối thủ của mình
(trong một cách) dẫn đên sai lầm. Trong trận đấu
thứ hai, anh ấy là không thể ngăn cản được và anh
ta đã đánh bại đối thủ không may của mình!
Timman - Short [D36]
Belgrade
1987
Gambit Hậu không chấp nhận
1.d4 ¤f6
2.c4 e6 3.¤f3 d5 4.¤c3 ¥e7 5.cxd5 exd5 6.¥g5 c6 7.£c2 g6 8.e4 dxe4 9.¥xf6 ¥xf6
10.£xe4+ ¢f8 11.¥c4 ¢g7 12.0–0 ¦e8 13.£f4 ¥e6 14.¥xe6 ¦xe6 15.¦fe1 ¦xe1+
16.¦xe1 ¤d7 17.¤e4 ¥e7 18.h4 £b8 (H)
Trắng tích cực là hiển nhiên và đen cảm thấy không thoải mái.
Nhưng nếu anh ta có thể trao đổi được hậu, anh ta sẽ thở.
19.¤e5!
f6!
Đen cố gắng kiểm soát các
ô e5 và g5 quan trọng. Thay thế,19...¤xe5
20.dxe5 £c8 21.h5 £e6 22.h6+ ¢g8 23.¤f6+ ¥xf6 24.£xf6 £xf6 (24...¦e8? 25.£g7#) 25.exf6± hầu như không hấp dẫn
20.¤g5!
Các Mã bắt đầu cuộc chiến nguy hiểm của họ! Đây không phải là
điều đen đã suy ngẫm khi chơi nước cuối cùng của mình!
20...¤f8
Phòng thủ kiên cường nhất.
Thay thế, 20...¤xe5?
21.¤e6+ ¢g8 (21...¢f7 22.dxe5 f5
23.¤c7!+–; 21...¢h8 22.dxe5 fxe5 23.£f7 ¥f8 24.¦d1 £e8 25.£f6+ ¢g8 26.¤c7+–) 22.dxe5
fxe5 23.£c4! (23.¦xe5 £d6 (23...¥d6?
24.¤g5 £c7 25.£c4+ ¢h8 26.¦e3+–) 24.¤g5 ¦f8 25.£c4+ ¢h8 26.£e2²) 23...¢h8
24.¦e3! £d6 25.¦d3 £b4 26.£xb4 ¥xb4 27.¦d7 ¦e8 28.¦xb7 ¦xe6 29.¦xb4± hoặc 20...fxg5?
21.£f7 ¢h6 22.£xe7+- hoặc, cuối cùng, 20...¥d6?
21.¤xd7! (21.¤e6+ ¢g8 22.¤xd7 ¥xf4
23.¤xb8 ¥xb8 24.¤c5±) 21...¥xf4 22.¦e7+ ¢h8 23.¦xh7+ ¢g8 24.¤xf6+ ¢f8
25.¤e6# không hấp dẫn.
21.h5!
Trắng
tiếp tục cuộc tấn công vào vua đen
21...gxh5
Một lần nữa, nước đi duy nhất. Xấu là 21...¥d6? 22.h6+ ¢xh6 23.¤e6+ ¢h5
24.¤g7#; 21...fxg5? 22.£f7+ ¢h6 23.£xe7 £e8 24.¤g4+ ¢xh5 25.¤f6+ ¢h6 26.g4!! (26.¤xe8+–) 26...£xe7 27.¦xe7 ¦d8 28.¤g8#;hoặc cuối cùng, 21...h6?
22.£f3! ¥d6 (22...hxg5 23.¤xc6! bxc6
24.¦xe7+ ¢h6 25.£xf6; 22...¥d8 23.¤xg6 hxg5 24.¤xf8 ¢xf8 25.£e4+–) 23.¤g4!
(23.£b3 £c7!) 23...fxg5 24.£f6+
¢g8 25.hxg6+– Trong tất cả các biến thế, các mã trắng thực hiện cuộc khiêu
vũ chết người!
22.£f5 (H)
22.¦e3 h4
23.¦f3 £d6 24.¤e4 £xd4 25.¤xf6 (25.¤g4
¢h8) 25...£xf4 26.¤h5+ ¢g8 27.¦xf4 ¦d8 28.¦f7 ¦d1+ 29.¢h2 ¤g6 30.¦g7+
¢f8 31.¦f7+ ¢e8 32.¤g7+ ¢d8 33.¤e6+ ¢e8=
22...£c8?
Nhưng đây là một sai lầm nghiêm trọng. Sau 22...£c7? 23.¤d7 £xd7 24.£xd7 ¤xd7
25.¦xe7+ ¢g6 26.¤e6± Trắng sẽ rất vui nhưng đen có thể duy trì sự cân bằng
với
22...£e8! 23.¤e4!? (23.¤c4? fxg5
24.¤d6 ¥xd6–+; 23.¤h3 ¥b4 24.¤f4 £e7 25.¤xh5+ ¢h8 26.¦e4 fxe5 27.¦xe5 £c7 28.a3
¥d6 29.£f6+ ¢g8 30.¦g5+ ¤g6 31.£e6+ ¢h8 32.£f6+=) 23...fxe5 (23...£c8? 24.¤g3!) 24.£xe5+ ¢g8
25.¤d6 ¥xd6 26.£xe8 ¦xe8 27.¦xe8 ¥c7! 28.¦e7 ¥b6 29.¦xb7 ¥xd4= hoặc
một trong hai
22...£d8! 23.¤ef7 £c7 (23...£e8?
24.¤d6 £d8 25.¤gf7! £c7 26.£f4+–) 24.¤e6+ ¤xe6 25.£xe6 ¥b4 (25...¦f8 26.¤h6 ¢xh6 27.£xe7 £xe7 28.¦xe7
¦d8 29.¦xb7 ¦xd4 30.¦xa7 ¦d1+ 31.¢h2 ¦d2=) 26.¤h6! ¥xe1 27.¤f5+ ¢g6
28.¤e7+=
23.¤d7!
Bây giờ trắng có thể chấp nhận cờ tàn dễ chịu và thuận lợi.
23...£xd7
Gì
khác? Nếu 23...¥d8
sau 24.¤e6+ ¤xe6 25.£xe6+–
24.£xd7
¤xd7 25.¦xe7+ ¢g6 (H)
25...¢f8?!
26.¦xh7! ¦e8 27.¦f7+ ¢g8 28.¦xd7 fxg5 29.¦xb7+–
26.¤f3!
Điều
này tốt hơn 26.¤e6?!
¤f8 27.¤xf8+ ¦xf8 28.¦xb7 ¦d8±
26...¦d8
27.¢h2
Thậm
chí tốt hơn là 27.¤h4+ ¢h6 28.f4±
27...¤f8
27...b6
28.¤h4+ ¢h6 (28...¢g5 29.¢g3 ¤f8
30.¦g7+ ¤g6 31.f4+ ¢h6 32.¤f5#) 29.f4 ¤f8 30.¦xa7±
28.¦xb7
Cờ tàn tất nhiên là tốt hơn cho
trắng, nhưng
không liên quan gì đến chủ đề của chúng ta, vì vậy chúng ta sẽ chỉ kiểm tra nó với một số nhận xét nhẹ nhàng.
28...¤e6
28...¦d7
29.¦xd7 ¤xd7 30.¤h4+ ¢f7 31.¢g3 ¢e6 32.¢f4 ¢d5 33.¢e3±
29.¦xa7
¤xd4 30.¤h4+ ¢g5 31.g3
31.¢g3?
¤e2+ 32.¢f3 ¤d4+=
31...f5
32.f4+ ¢f6
32...¢h6
33.b4!+–
33.¦xh7
¢e6
33...¦b8
34.b3 ¦a8 35.a4 ¦b8 (35...¤xb3 36.¦h6+
¢f7 37.¦xc6 ¦xa4 38.¤xf5±) 36.¦h6+ ¢f7 37.¦xh5 ¢e6 38.¦h6+ ¢d5 39.¦f6
¢e4 40.¦f7 ¦xb3 41.¦e7+ ¢d3 42.¦e5±
34.¦h6+
¢d5 35.¦xh5 ¢e4 36.¦h7 (H)
36...¢d3?!
Sau khi không chính xác đen có lẽ không thể cứu
thua ván cờ
nữa. Thay vào đó anh ấy phải chọn
36...¦a8
37.a3 ¦b8 38.b4 ¦a8 39.¦e7+ ¢d3 40.¦e5 ¦xa3 41.¢h3± khi tất nhiên anh ấy xấu hơn, nhưng trắng thắng còn xa.
37.¦f7 ¦d5
38.b4 ¢c4 39.a3 ¢b3 40.¦a7 ¤c2 41.¦a5 ¦d2+
41...¤xa3
42.¦xd5 cxd5 43.¤xf5 ¢xb4 44.g4+–
42.¢h3
¤xa3 43.¦a6 ¦c2 44.¤xf5 ¤b5
44...¢xb4
45.¤d4+–
45.¤e7 ¤d4
46.¦b6 ¦c3 47.¢g4 ¢a4 48.¦b7 ¤c2
48...¤e2
49.¤f5 ¦d3 50.¦e7 ¤c3 51.¦e6+–
49.f5 ¤xb4
50.¦xb4+! ¢xb4 51.f6 ¦a3 52.f7 ¦a8 53.¤xc6+ ¢c5 54.¤e5 ¢d6 55.¤g6 1–0
Timman - van Wijgerden [E90]
Rotterdam
1977
Phòng thủ Ấn độ cổ
1.d4 ¤f6
2.c4 g6 3.¤c3 ¥g7 4.e4 d6 5.¤f3 0–0 6.h3 c5 7.d5 e6 8.¥d3 exd5 9.exd5 ¦e8+
10.¥e3 ¥h6 11.0–0 ¥xe3 12.fxe3 ¢g7 13.£d2 ¤g8 14.¤e4 £e7 15.£c3+ f6 16.¦f2 ¥f5 (H)
Đen đau khổ, vì các quân của trắng đang tích cực và trong các vị trí tấn công. Vì vậy, không phải là lạ khi có một sự tiếp tục tốt chờ đợi ở cánh
17.¤eg5!
17.¤fg5!
£e5 18.£xe5 ¦xe5 19.g4!+– cũng mạnh mẽ.
17...¥c8
Các
lựa chọn của Black bị hạn chế: 17...¥xd3 18.¤e6+ ¢h8 19.£xd3 ¤d7
20.£c3±; 17...£xe3?! 18.¦e1 £xd3 19.¦xe8 £xc3 20.bxc3 fxg5 21.¤xg5+–
18.¦af1
Quân cuối
cùng trắng tham gia tấn công.
18...h6 (H)
Trắng là rất tích cực và bây giờ
vấn đề được giải quyết bằng một đòn phối hợp
19.¥xg6!
¢xg6
Có lẽ đen có thể thử
19...hxg5
20.¥xe8 £xe8 21.¤xg5 £e5 mặc dù sau 22.¤e4!
¤d7 23.£xe5 dxe5 24.¦f3 ¢f7 25.g4 ¢g6 26.h4+–anh ta sẽ bị thua.
20.£d3+
¢g7
20...f5 thua 21.¤h4+! ¢g7 22.¦xf5!+–
21.¤e5!
Các mã trắng không quan tâm đến chốt
đen kiểm soát các ô của chúng; họ chỉ nhảy
thôi! Đen không còn phòng thủ nữa.
21...dxe5
21...hxg5
22.£g6+ ¢h8 23.¤f7+; 21...f5 22.¦xf5 ¥xf5 23.£xf5
22.£h7+
¢f8 23.¦xf6+ ¤xf6
23...£xf6
24.¦xf6+ ¤xf6 25.£f7#
24.£h8#
1–0
Kết luận
Đây là một chủ đề không
bình thường và đặc biệt mà thường khó gặp. Nhưng nó tồn tại và
huấn luyện cho nó là một nghĩa vụ của các kỳ thủ đầy tham vọng. Cặp
mã trong trung cuộc, khi họ có thể hoàn toàn bỏ qua chốt của đối phương (phòng thủ giả!) Là một vũ khí tấn công nguy hiểm.
Hồ Văn Huỳnh, dịch từ" Huấn luyện phân tích với Đại Kiện tướng"
