Georg Mohr:
Học từ các Kiện tướng cũ - sự ra đời của Gambit Budapest
Kỳ thủ hiện đại thường quên
bao nhiêu điều mà một người có thể học hỏi từ các kiện tướng vĩ đại. Ở Slovenia, chúng tôi
cũng có kiện tướng của riêng mình Tiến
sĩ Milan Vidmar ngày nay được coi là kỳ thủ giỏi nhất ở Slovenia, mặc dù ông
không phải là một kỳ thủ
chuyên nghiệp và ông chỉ thích chơi cờ trong thời gian rảnh. Đó là đủ để anh là
một trong năm kỳ thủ hàng đầu thế giới trong hai thập kỷ (1910 - 1930) và nghĩ
rằng anh có thể trở thành nhà vô địch thế giới nếu anh dành trọn đời mình cho
ván cờ này của các vua như các kỳ thủ khác đã làm.
Di sản cờ vua của Milan
Vidmar rất lớn. Ông mô tả sự nghiệp của mình trong những cuốn sách khác nhau.
Người Slovene đang học và sẽ học với sự giúp đỡ của cuốn sách “Pol stoletja ob
šahovnici” (50 năm tôi với cờ vua), được coi là một loại Kinh Thánh cờ vua tiếng
Sloven. Phần còn lại của thế giới đang học từ cuốn sách của ông Golden
Schachzeiten, cuốn sách nổi tiếng của Đức về (theo Vidmar) thời kỳ đẹp nhất của
ván cờ này của các vua. Ảnh hưởng của Vidmar đối với nhiều kỳ thủ cờ vua
Slovenia đã gây chết người. Ông ảnh hưởng từ các đại kiện tướng, những kỳ thủ kém chất lượng, nghiệp dư, người nhiều chuyện, về
các quan chức của các cơ quan liên bang, các trọng tài cờ vua và các kỳ
thủ chơi qua thư. Ông đã ảnh hưởng đến những kỳ thủ đã tham gia cờ vua của chúng tôi từ các
quốc gia khác và tất nhiên là những người không còn nữa. Sinh viên nổi tiếng nhất
của ông là Đại kiện tướng Stojan
Puc, một người chiến thắng Olympic từ năm 1950, Vasja Pirc cũng là người chiến
thắng Olympic, dự trữ thứ hai cho giải đấu nổi tiếng AVRO 1938, nhưng trên thế
giới, ông được biết đến với khai cuộc của mình (Phòng thủ Pirc) và Bruno Parma là người chiến thắng giải vô
địch cờ vua trẻ thế giới năm 1961.
Vidmar đang giảng dạy theo
hai cách khác nhau: với sự giúp đỡ của những cuốn sách và trực tiếp. Nhà của
ông ở Ljubljana luôn mở cửa cho tất cả các kỳ thủ cờ vua và có nơi (và cũng ở nhiều quán cà phê
ở Ljubljana) một số lượng lớn các ván cờ và các biến thế đã được chơi. Milan
Vidmar là một người vô cùng tài năng, có lẽ là một trong những người Slovenia
tài năng nhất. Anh ta là người tự học; anh ấy chơi bản giao hưởng của Wagner
trên piano theo cách mà tất cả các nhạc sĩ chuyên nghiệp đều ngạc nhiên. Ông là
một nhà khoa học vĩ đại và ông đã phát minh ra máy biến áp, mặc dù ông chưa bao
giờ nghiên cứu về ngành công nghiệp điện (ông có bằng kỹ sư cơ khí)! Anh ấy là
một kỳ thủ cờ vua hàng đầu, có thể chơi ngang bằng với nhà vô địch thế giới, mặc dù anh ấy chỉ chơi cho vui. Ông là một nhà
văn, một trong những người tài năng nhất trong số các kỳ thủ cờ vua. Cuốn sách
của ông về kỹ thuật cơ khí là bắt buộc trong một vài năm cho sinh viên trên khắp
châu Âu, sách triết học của ông đang được phát hiện ở Slovenia và trên thế giới
chỉ gần đây và sách cờ vua của ông chiếm ưu thế trong một thời gian dài.
Thân nhân của ông nói rằng
ông trên tất cả mọi người, một người đàn ông gia đình đã nuôi nấng bảy đứa con
và luôn luôn tìm thấy thời gian cho việc học của họ. Anh ấy cũng là một người bạn
tuyệt vời, luôn giúp đỡ bạn bè, cần sự giúp đỡ.
Sự ra đời của Gambit Budapest
Vidmar là một kỳ thủ có sức
mạnh thực tế tuyệt vời và không chú ý đến lý thuyết. Anh yêu Gambit Hậu và anh chơi nó với cả hai màu quân. Anh đặc biệt quan tâm đến cấu trúc của
Pillsbury - những cuộc tấn công chiếu hết của Mỹ từ lâu đã là nền tảng cho lối
chơi của anh. Sau đó, ông đã ngạc nhiên bởi Tarrasch và với các nguyên tắc vị
trí của mình. Việc thiếu thời gian để học cờ vua đã đưa anh đến những vấn đề mới
trong khai cuộc. Anh ấy rất
lo lắng trong giải đấu ở Berlin do anh ấy cầm đen chống lại Akiba Rubinstein nổi
tiếng! Giải pháp được cung cấp cho anh
ta bởi người bạn từ Budapest và sau đó anh ta đưa ra quyết định nhanh chóng.
Anh ấy đã sử dụng một khai cuộc, mà anh ấy biết chỉ trong nửa giờ và chỉ bằng lời
nói. Ông đã thành công chống lại Akiba vĩ đại và ván cờ của ông ngày nay phục vụ như là một thí dụ minh họa
về khai cuộc và nó có thể được tìm thấy trong mọi cuốn sách về Gambit nguy hiểm
này. “Trước trận đấu đầu tiên của tôi với
Rubinstein trong giải đấu ở Berlin năm 1918, tôi đã để mắt đến kiện tướng người
Hungary J. Aboni. Tôi biết anh ấy rất nhiều từ những năm tôi ở Budapest và tôi
chơi với anh ấy thường xuyên. Anh ta rất nguy hiểm và có kỹ năng trong các khai
cuộc của mình. Khi chúng tôi chào nhau, tôi hỏi anh ấy tôi nên chọn cách nào để
tránh sự
phân tích của đối thủ. Anh ấy nói “Hảy thử
Gambit Budapest”
Gambit Budapest? Tôi chưa bao giờ nghe nói về khai cuộc
này trước đây và Aboni đã nói với tôi một cách nhanh chóng, không có bàn cờ và
các quân, về sự mới lạ của kiện tướng Hungary. Tôi thấy khai cuộc nguy hiểm,
nhưng tôi đã dựa vào thực tế là Rubinstein không biết gì về khai cuộc này. Khi
tôi quyết định, ván cờ đã bắt đầu. Và đây là cách Gambit Budapest
lần đầu tiên được chơi trong đấu trường của các kiện tướng vĩ đại. ”
Akiba Rubinstein - Milan
Vidmar [A52]
Berlin 1918
Gambit Budapest
1.d4 ¤f6 2.c4 e5
Đây là những nước đi mang tính bước đầu của
Gambit Budapest. Các kiện tướng chơi vị trí trong nhiều thập kỷ cố gắng bác bỏ Gambit này,
nhưng cho đến nay không thành công. Đúng là họ đã tìm thấy một số nước đi tốt
cho trắng, nhưng vẫn còn xa mục tiêu của họ.
3.dxe5 ¤g4 4.¥f4
Trắng đang đứng trên ngã tư, nhưng Akiba
vĩ đại không biết rằng vào năm 1918. Ngày nay nó phổ biến 4.¤f3, cho phép 4...¥c5
5.e3 ¤c6, nhưng Trắng là sau
đó đẩy quân đen trong việc
phòng thủ và hy vọng cho thế chủ động này. Biến thế đặc trưng là 6.¥e2
0–0 7.0–0 ¤gxe5 8.¤xe5 ¤xe5 9.¤c3 ¦e8 10.b3 a5 11.¥b2 ¦a6 với độ sắc nét, khi cả hai kỳ thủ đều dựa vào cuộc tấn công. Đen đang trì
hoãn sự phát triển của tượng ô màu nhạt và nếu anh ta phát triển tốt, bình thường một số mối đe dọa nghiêm trọng
đang theo sau. Alexander Alekhine đã một vài năm ủng hộ nước đi 4.e4, đó là nước đi nguy hiểm nhất trong Gambit. Sau 4...¤xe5 5.f4 đen lựa chọn giữa vị trí 5...¤ec6 hoặc nhiều chiến thuật 5...¤g6, trong cả hai trường hợp nước đi đều dẫn đến các vị trí phức tạp, khó mà
đánh giá và khó chơi.
4...¤c6 5.¤f3 ¥b4+ 6.¤c3
Một ngã tư đáng kể thứ hai. Ngày nay, các
nhà lý thuyết ủng hộ nước đi 6.¤bd2, điều này tránh được phần lớn các phức tạp và điều
này đảm bảo cho trắng một lợi thế nhỏ với cặp tượng sau 6...£e7 7.a3 ¤gxe5 8.¤xe5 (8.axb4 ¤d3#) 8...¤xe5 9.e3 ¥xd2+
10.£xd2
6...£e7?!
Eboni không có thời gian để giải thích cho
Vidmar vì thiếu thời gian. Hoặc thậm chí bản thân anh cũng không biết rằng một
người cần phải ăn c3 với 6...¥xc3+ 7.bxc3 và chỉ sau đó săn lùng chốt có thể bắt đầu
với 7...£e7. Sự khác biệt đáng kể đã tìm thấy trong
thực tế vài năm sau đó, nhưng tôi chắc chắn rằng một số kiện tướng vĩ đại đã giữ
nó trong những khoảnh khắc quan trọng.
7.£d5
Sự phòng thủ của chốt với hậu là, tất
nhiên, không phải là một sai lầm, nhưng bình tĩnh nhiều hơn nữa sẽ là 7.¦c1! ¤gxe5 8.¤xe5 ¤xe5 9.a3 ¥xc3+ 10.¦xc3, khi một số vị trí tương tự sẽ xảy ra như
trong biến thể 6.¤bd2, và Trắng chắc chắn không cần phải tự bảo
vệ mình.
7...¥xc3+! 8.bxc3 £a3!?
Vidmar đánh giá quá cao chuyến đi với hậu, có lẽ dưới ảnh
hưởng của chiến thắng tuyệt vời, mà anh ta đã đạt được trong ván cờ của chúng
tôi. Ngày nay kỳ
thủ đen trong hầu hết các trường hợp sử dụng nước đi gambit
ngay lập tức 8...f6
9.exf6 ¤xf6 10.£d3 d6 và trắng được chọn giữa các kế hoạch 11.e3 hoặc 11.g3 và Đen có bù đắp tốt đẹp trong cả hai trường hợp.
9.¦c1 f6!
Nước đi đặc trưng cho biến thế. Điều quan
trọng là không thể chơi 10.e6 dxe6! 11.£h5+ g6 12.£xg4 e5 13.£h4 exf4
14.£xf4 0–0 với bù đắp
đầy đủ.
10.exf6 10...¤xf6 11.£d2 d6
Trong những năm đó, họ đã phân tích nhập thành ngay lập tức, vốn không chú
ý đến chốt c7. Vladimir Vuković chủ nhân từ Zagreb đã phân tích vị trí này rất sâu và ông
là tác giả của nhiều cuốn sách cờ vua và cũng là một biên tập viên của tạp chí
Šahovski glasnik. Sau 11...0–0
12.¥xc7? ¤e4 13.£d5+ ¢h8 14.¦c2 d6 15.e3 ¥f5 đen có
thế chủ động tốt đẹp và phân tích không có tầm quan trọng lớn, nếu trắng không
ăn trên c7. Đen cần thiết để chơi d7-d6 và chuyển sang biến thế của ván cờ.
12.¤d4
Vuković trong phân tích của ông nói rằng
trắng tốt hơn sau 12.e3, điều này không hoàn toàn đúng. Đen có thể
tiếp tục với lối chơi vị trí, mà không chú ý đến chốt 12...¤e4 13.£c2 ¤c5. Ngày nay chiếu với hậu được cho là nguy
hiểm nhất: 12.£e3+
¤e7 13.¤d4 £xa2 14.c5 hoặc thậm
chí tốt hơn 14.¤b5 với cái bẫy - 14...£xc4 15.¥xd6 ¤fd5 16.£e5 £xb5 17.¥xe7 ¥e6
18.e4 £b2 19.¥g5 và Trắng thắng.
12...0–0 13.e3
Rubinstein luôn cố gắng chơi hợp lý khi bước vào vùng đất không
rõ. Vidmar dạy chúng ta rằng sự phát triển tự nhiên ít quan trọng hơn thời gian
và thế chủ động, mà đi kèm với nó và đen đang dựa vào nước đi ¤e4, đi kèm với tempo. Do đó có lẽ sẽ tốt hơn 13.f3 và sau đó là e2-e4, khi
đen chỉ có bù
đắp vị trí và cũng không phải chiến thuật. Vidmar đã nhận thức
được cơ hội và cho chúng ta thấy anh ta đã làm Rubinstein suy sụp, điều đó hoàn
toàn bất lực và bối rối!
13...¤xd4!
Dường
như một nước đi hoàn toàn phi lý, mà trên thực tế đã gần như quyết định ván cờ!
Loại nước đi này rất khó, bởi vì chúng mâu thuẫn với mọi nguyên tắc chiến lược.
Nhưng có một chiến thuật ẩn ...
14.cxd4
Sau khi ăn chốt e, trắng quyết định giữa các biến thế rất buồn: 14.exd4 ¤e4 15.£e3 ¦e8 (Đen có thể phát triển bình tĩnh với 15...¥d7 16.f3 (16.¥e2 ¦ae8) 16...¤c5
17.£d2 ¦ae8+ 18.¢f2 ¦xf4 19.£xf4 £b2+ 20.¢g3 ¤e6 21.£e3 ¤xd4) 16.¥e2 £xa2 17.f3
¥f5!; 14.h3 ¥xh3
Với
một cuộc tấn công quyết định.;
14.h3 ¥xh3
14...¤e4 15.£c2 £a5+ 16.¢e2
Rubinstein tự nhiên nhìn thấy biến thể 16.¢d1 ¥f5 17.¥d3 ¤xf2+
18.£xf2
¥xd3, khi vua của anh ta bị đặt nặng ở trung tâm và rất
có thể anh ta cũng đã tính được hậu quả sau 17.¦g1 g5! 18.f3 ¦ae8
19.fxe4 ¥xe4 20.£d2 £xd2+ 21.¢xd2 gxf4 22.exf4 ¦xf4, khi Đen sẽ tốt hơn trong cờ tàn. Do đó anh quyết định bảo vệ lợi thế chất
của mình
16...¦xf4!!
Giống như một tia chớp từ bầu trời! Vidmar
đánh giá sự hy sinh vị trí, khi nền tảng của nó là trong thực tế chiến thuật.
Vua trắng buộc phải đi một chuyến đi dài, nơi nó sẽ bị giết bởi đen.
17.exf4 ¥f5
Với một mối đe dọa
đơn giản 18...¤g3.
18.£b2 ¦e8
Trên hình là một vị trí đặc biệt, từ đó trắng có thể tự
cứu mình, nhưng với sự trợ giúp của chương trình máy tính từ năm 2010. Nếu
chúng ta xem xét một thực tế rằng ván cờ đã được chơi một thế kỷ trước đó,
chúng ta biết rằng nó đã được quyết định thực tế. Bạn có thể tưởng tượng
Rubinstein về mặt tâm lý không ổn định (Chiến tranh thế giới thứ nhất đã ảnh hưởng
đến anh ta rất mạnh), anh ta đau khổ như thế nào vì mối đe dọa của mã. Có lẽ
anh ta không nghĩ về các giải pháp, bao gồm đứng một chỗ và anh ta đánh giá hậu
quả của hai hành động có thể xảy ra với vua. Trên d1 không
tốt, bởi vì sau 19.¢d1
¤g3! 20.hxg3? chiếu hết sẽ theo sau với xe trên e1. Vì
vậy, ông đã đi ô f3.
19.¢f3
Các giải pháp kỳ diệu đã được ẩn trong nước
đi 19.f3! Và mã của đen không có sự rút lui quyết định.
Sau 19...¤g3+20.¢f2
¤xh1+ 21.¢g1 Trắng thậm chí
còn tốt hơn và do đó việc rút lui trên cột c là duy nhất có thể. Sau 19...¤c3+ 20.¢f2 máy tính không có gì tốt hơn 20...¤a4
21.£b5 £d2+ 22.¢g3 ¦e6 23.£xf5 ¦g6+ 24.¢h3 ¦h6+ với chiếu vĩnh viễn. Ai biết được ván cờ sẽ kết
thúc như thế nào, nếu Rubinstein giữ bình tĩnh
19...¤d2+
Nước đi mà Vidmar bị chỉ trích. Ông mô tả
nó như thế này: "tự nhiên tôi thấy rằng 19...h5! nước đi có vẻ hứa hẹn
cho tôi. Nếu trắng với 20.g3 nước đi mở cho vua của mình một
nơi ẩn náu trên ô g2, cuộc
tấn công bắt đầu: 20...¤d2+
21.¢g2 ¥e4+, mà đen thắng ít
nhất một chốt và một trao đổi (22.¢g1
¤f3+ 23.¢g2 ¤xd4+ 24.¢g1 ¤f3+, vv) và nếu anh phòng thủ với 20.h3, đen đáp 20...h4! Bây giờ nó đang đe dọa 21...¤d2. Biến thế 21.¦d1 ¤g5+ 22.fxg5 ¥e4+ 23.¢e3 (23.¢g4 £f5+
24.¢xh4 £f4+ 25.¢h5 (25.g4 ¢f7 26.g6+
¢xg6) 25...g6+ 26.¢h6 £f8#) đang thua sau 23...¥c2+
24.¢f3 £f5#). Tôi cho rằng đối
thủ của tôi đã thấy tất cả những điều đó và rằng anh ta sẽ thử mọi thứ để thoát
khỏi cuộc tấn công khó chịu và anh ta sẽ mạo hiểm tìm cách trốn thoát theo cách
mà nó sẽ giúp tôi dễ dàng bắt anh ta hơn. ”
Và đúng vậy, Vidmar đã làm không có rủi ro
gì cả.
20.¢g3 ¤e4+
Bây giờ nó là rõ ràng, những gì là thông điệp của các ghi
chú trên. Nếu trắng trở lại với vua của mình trên f3, nó sẽ
theo sau 21 ...h5 với cách được biết đến để chiến thắng.
21.¢h4 ¦e6!
Với một mối đe dọa chiếu hết trên h6. Tiếp theo sau thực
hiện kết thúc.
22.¥e2 ¦h6+ 23.¥h5 ¦xh5+
24.¢xh5 ¥g6+ 25.¢g4 £h5# 0–1
Tiến sĩ Milan Vidmar là do Gambit Hậu được
biết đến như một kỳ thủ chơi vị trí có kinh nghiệm. Nhưng ván cờ được hiển thị
có thể thuyết phục chúng ta, rằng có một dòng máu chiến thuật chảy qua tĩnh mạch
của anh ấy. Dường như kiện tướng uể oải có khả năng gây ấn tượng mạnh, nếu có cơ hội đúng.
Hồ Văn Huỳnh dịch từ Những bài nghiên cứu của Ban huấn luyện FIDE
