LẠI VẪN NHỮNG CON CHỐT YẾU

LẠI VẪN NHỮNG CON CHỐT YẾU

Các chốt f2,f3 bị chồng, Chốt h2 bị cô lập. Một hình thế của Chốt như vậy sẽ đặc biệt nguy hiểm khi Vua nằm tiếp cận tại đó. Vi trí của Vua bị bộc lộ và sẽ bị chiếu bất ngờ.

LJUBLINSKY - LILIENTHAL [C48]

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¤c3 ¤f6 4.¥b5 ¤d4 5.¥a4 ¥c5 6.0–0 0–0 7.¤xe5

Lý thuyết cho đây là một nước đi kém ; tốt hơn thì đi 7. d3

7...d6 8.¤f3 ¥g4

Một sự ghim quân khó chịu ! Mã trắng giờ đây bất động vì nó đi thì kẹt quân Hậu ở dưới bị Tượng bắt. Lúc ở nước 8, Mã cũng không thể về c4 vì khi: 8.¤c4 ¥g4 9.£e1 ¤f3+ 10.gxf3 ¥xf3 và Đen mở cuộc tấn công, Trắng không chống đỡ nổi.

9.d3 ¤d7

Hăm nhảy Mã lên e5 tăng cường áp lực.

10.¥xd7 £xd7 11.¥e3 ¤xf3+ 12.gxf3 ¥h5

Mục tiêu đầu tiên của kế hoạch chiến lược đã đạt: nhờ sự ghim quân đã làm cho vị trí Vua trắng bị bộc lộ. Giờ đây, quân Đen cần tấn công không chậm trễ vào cánh yếu của Trắng. (Hình)

13.¢g2 f5 14.e5

Với bất cứ giá nào, quân Trắng không để cột "f" mở ra vì để mở ra Trắng sẽ nhanh chóng mất ô f3.

f4 15.¥xc5 dxc5 16.£e2 ¦ae8 17.¦ae1 ¦e6 18.h3 ¥g6

Quân Tượng đã hoàn thành nhiệm vụ trên đường chéo d1-h5 giờ đây nó phải được dùng trên một đường chéo khác để tấn công vào ô h3.

19.¢h2 ¥f5 20.¦g1 ¥xh3!

Hi sinh để lột trần quân Vua Trắng khốn khổ.

21.¦g4

Tự nhiên phải đi như vậy, chớ nếu Vua bắt Tượng đen sẽ bị Xe rút chiếu đôi thua ngay

21...¥xg4 22.fxg4

Đến đây quân Đen thắng dễ dàng.

Những con Chốt chồng bên cánh Hậu không đến nỗi phải bị hậu quả bi thảm như vậy, nhưng dù sao nó cũng trở thành mục tiêu tấn công rất đáng giá cho đối phương.

TAIMANOV - SUETINE

7.¥xc6+!

Quân Tượng đựợc đưa lên nách g2 có một nhiệm vụ phòng ngự rất quan trọng khi chơi kiểu khai cuộc này vì nó tạo một áp lực mạnh trên đuờng chéo lớn. Tuy nhiên trong trường hợp đặc biệt nó đổi quân một cách vui mừng vì làm yếu được cánh Hậu của đối phương để rồi lập tức nó có thể tấn công.

7...bxc6 8.£a4 £d7 9.¤f3 f6 10.¥e3 e5 11.¤e4

Trắng ném tất cả lực lượng để tấn công các con Chốt yếu:

11...¤e6 12.¦c1 ¦b8

Bù lại những con Chốt yếu bị uy hiếp. Đen đưa Xe chiếm lấy cột mở b.

13.£c2 ¥e7?

Quân Đen bằng lòng với áp lực lên Chốt b2 nên không thể thấy nước de dọa chiến thuật. Lẽ ra nên đi 13...¤d4 14.¥xd4 cxd4 15.£xc6 ¥b7! với một đòn phản công nào đó.

14.¤xc5 ¥xc5 15.¥xc5 ¤xc5 16.£xc5 ¦xb2 17.¤xe5! £e6

Dĩ nhiên Đen không dám 17...fxe5 18.£xe5+ và tấn công Xe b2.

18.£xc6+ £xc6 19.¤xc6

Và Trắng đã thắng.

Trong khai cuộc sau đây, tình trạng một con Chốt bị chồng diễn ra rất sớm:

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 ¥b4 4.a3 ¥xc3+ 5.bxc3

không sợ nước c7-c5 của Đen. Bây giờ Trắng có thể quyết liệt tiến chiếm vùng trung tâm với nuớc e2-e4-e5 nhằm tấn công vào cánh Vua. Ngoài ra cặp Tựợng trắng liên kết nhau trở nên rất nguy hiểm.

Còn quân Đen phải đương đầu với mối đe dọa chiến lược bởi cuộc tấn công ác liệt của Chốt chồng c4. Và chiến trận có thể phát triển theo kiểu cách như sau:

5...0–0 6.e3 c5 7.¥d3 ¤c6 8.¤e2 b6 9.e4 ¤e8 10.0–0 ¥a6

Tiếp theo là Ma5 (Xem ván SZABO - TAIMANOV . bài học 13)

Giờ đây chúng ta hãy quan sát hình

Ba con Chốt c7-c6-d6 trông có vẻ dễ thương vì có con Chốt chồng kiểm soát ô quan trọng d5 Dĩ nhiên còn tùy thuộc vào nhiều vi trí của những quân cờ khác nữa mới đánh giá đúng tình hình để giải quyết. Nhưng nói chung, ba con Chốt này phải để yên lâu chừng nào tốt chừng ấy. Vì nếu đi c6-c5 sẽ bỏ ô d5 và muốn bảo vệ nữa thì phải đi c7-c6 và rồi đi ô d6 sẽ bị bỏ. Thường thường những nước đi như thế sẽ tạo ra những điểm yếu.

Trong ván cờ sau đây, đại kiện tướng Bronstein sử dụng một cách tài tình một dạng cấu tạo Chốt như thế. Đây là một ví dụ không có sự hi sinh quân ngoạn mục nào nhưng nó rất đáng học tập từ đầu đến cuối.

NAJDORF - BRONSTEIN [A42]

1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.¤c3 ¥g7 4.e4 d6 5.g3 0–0 6.¥g2 e5 7.¤ge2

Ván cờ đã được chơi tại Budapest vào năm 1950. Vào thời nầy người ta chưa biết hết nhưng tinh tế sắc sảo của cuộc Phòng ngự Đông Ấn. Đáng lẽ khi lên Tựợng nách thì Mã nên nhảy lên f3 thay vì đi lên e2 ít linh hoạt hơn.

7...exd4 8.¤xd4 ¤c6 9.¤xc6

Bị khiêu khích, không phải làm suy yếu mà là một sự tăng cường khu trung tâm cho đối phương !

9...bxc6 10.0–0 ¤d7!

Phải ngăn chận Trắng đẩy Chốt c4-c5

11.£c2 £f6!

Nghệ thuật của bậc thầy là phải khám phá kip thời kế hoạch chiến lược của đối phương để rồi ngăn cản đối phương thực hiện. Ở đây quân Trắng dự đinh đi Chốt b3 rồi lên Tượng b2 nhằm vô hiệu hóa áp lực Tượng g7 của Đen. Vì vậy Đen lên Hậu ở f6 khiến Trắng khó điều động quân theo kế hoạch.

12.¤e2 ¦e8 13.¦b1 £e7 14.¥d2 ¤c5 15.¦be1 a5 16.b3 ¥g4 17.¤f4

Trắng đang tìm cách đổi Mã đứng ở c5 nhưng Đen đã được cung cấp một điểm tấn công mới:

17...¦eb8 18.¥e3 £e5 19.h3 ¥d7 20.¦d1 a4!

Đen tìm cách tạo cho Trắng một con Chốt chậm.

21.¤d3 axb3 22.axb3 ¤xd3 23.¦xd3 c5

 (Hình)

Đen giữ chặt con Chốt chậm ở b3 và tăng cường kiếm soát ô d4.

Điểm d5 tương đối yếu nhưng thực tế không nguy hại gì vì Trắng không còn Mã để chiếm điểm này.

24.¥f4 £e8 25.¥d2 ¥c6 26.¥c3 ¥xc3 27.£xc3

Quân Trắng đã dễ thở hơn. Cuộc chiến đấu để giành đường chéo lớn đã chấm dứt với ưu thế cho Trắng nhưng mà...

27...£e5! 28.£d2

Hậu trắng phải né tránh, vì nếu đổi Hậu thì Chốt b3 càng dễ bị tấn công.

Chúng ta cần phải hết sức chú ý, trong cuộc chiến đấu để giành giật những vị trí, ở đây không có khả năng phối hợp để chiếu hết. Nhưng chỉ có lợi thế về vị trí nhỏ thôi, đôi khi thật là nhỏ tí và rồi ngườì ta cố gắng khai thác từng bước những lợi thế nhỏ nầy để phát huy nó thêm. Đại kiện tuớng lùrig danh Nimzovitch đã nói rằng một kiện tuóng thật sự phải biết bằng lòng với những ưu thế rất nhỏ về vị trí.

28...¦e8 29.¢h2 £g7! 30.¦e1 ¦a1!

Đổi bớt quân để giảm lực lượng đôi bên, nhờ đó Đen dễ dàng khai thác những điểm yếu của đổi phương đồng thời cũng giảm thiểu khả năng phản công bất ngờ của đối phương.

31.¦de3 ¦xe1 32.¦xe1 £e5!

Đưa Hậu lên vùng trung tâm để phát huy tối đa tính linh hoạt của nó.

33.f4

Trắng không muốn để cho Đen tăng cường áp lực.

33...£d4 34.£xd4 cxd4 35.¦d1 ¦b8 36.¦xd4 ¦xb3

(xem hình)

Đến đây chúng tôi sẽ không bình luận tiếp các nước đi ví nó không minh họa gì cho chủ đề của bài học chúng ta. Tàn cuộc diễn tiến hợp lý và bắt buộc:

37.¥f1 h5 38.h4 ¦b4 39.¢g2 ¢f8 40.¢f2 ¢e7 41.¢e3 ¦b1 42.¢e2 ¦c1 43.e5 dxe5 44.fxe5 ¥d7 45.¥g2 ¦c2+ 46.¢f1 c5 47.¦f4 ¥e6 48.¥d5

Cờ tàn Xe càng khó thắng nên Trắng đổi Tượng.

48...¥xd5 49.cxd5 ¦d2 50.d6+ ¢e6 51.¦c4 ¦d5 52.¦e4 f6 53.exf6+ ¢xf6 54.g4 ¦xd6 55.gxh5 gxh5 56.¦c4 ¦d5 57.¢e2 ¢e6 58.¢e3 ¢d6 59.¦a4 ¢e6 60.¦a1 ¦d4 61.¦h1 ¢d5 62.¢e2 c4 63.¢e3 ¢c5 64.¦h2 c3 65.¦a2 ¦xh4 66.¦a8 ¦h3+ 67.¢e2 ¢c4 68.¢d1 ¦h1+ 69.¢c2 ¦h2+ 70.¢c1 h4 71.¦c8+ ¢d3 72.¦d8+ ¢e4 73.¦e8+ ¢f3 74.¦f8+ ¢g3 75.¦c8 ¦f2 76.¦xc3+ ¢g2 77.¢d1 h3 78.¦c8 h2 79.¦g8+ ¢f1 80.¦h8 ¢g1 81.¢e1 ¦g2

  Quân Trắng đầu hàng: một cuộc chiến đấu giành giật vị thế sôi nổi!

Chúng ta xem tiếp một ván cờ khác, ván cờ giữa BOLESLAVSKY - FINE . Hình: vị trí ván cờ sau nước đi thứ 10 của đôi bên.

Thật khốn khổ cho quân Đen ! Trắng có thể đưa đến cuộc tấn công ngay vào bộ ba Chốt yếu.

11.c5

Đây là một nước rất cao nhằm xé lẻ Chốt đối phương trong kiểu vi trí này.

11...¤c8

Nếu bắt Chốt thì rất yếu: 11...dxc5 12.¥e3!

12.¥e3 0–0 13.£d2 £e7 14.¦ad1 ¥e8

 Xuống Tượng khiến ¦ef8 bị loại khỏi vòng chiến. Tốt hơn nên đi ¦d8

15.f4 f5

Nước cờ ngăn chặn này làm yếu cánh Vua đen. Thích hợp hơn là 15...f6 tuy hơi thụ động. Nhưng đôi khi dễ làm sáng sủa thế cờ, thỉnh thoảng cũng cần đánh giá người ta đi những nuớc rõ ràng là thụ động, để rồi đón nhận không sớm thì muộn một cuộc phản công của đối phương.

Việc Fine không chịu nuớc 15...f6 có thể hiểu được, đó là vì Fine không muốn đóng kín đường chéo của quân Tượg (tuy nhiên Fine đã đánh giá không đúng nước thứ 20 của Trắng)

16.exf5 gxf5 17.¦fe1

Trắng kín đáo đưa hai Xe khống chế vùng trung tâm sẽ nhanh chóng tạo một ưu thể quyết định.

17…dxc5

Ăn lên để có chỗ Mã hoạt động trở lại.

18.£f2 ¤d6 19.¥xc5 £d8 20.¥d4

Nếu như'đi 20.£f3 ; Trắng sẽ thắng được một Chốt nhưng sẽ bị Đen phản công. Do đó Trắng chọn cách loại trừ quân hoạt động mạnh nhất của đối phương (có thể so sánh ván cờ Lasker - Capablanca).

20...¥xd4 21.£xd4 £f6

Với nuớc đổi quân này, Đen tránh được một tình hình tồi tệ nhất, nhưng những điểm yẽu của Đen vẫn còn đó và Den không có chút hi vọng gì để phản công. Ván cờ vì vậy đã thấy rõ là Đen sẽ phải thua.

Sau đây là phần tàn cuộc:

22.¥b3+ ¢h8 23.£xf6+ ¦xf6 24.¦e7 ¦c8 25.¦de1 ¥g6 26.¦1e6! ¦xe6 27.¥xe6 ¦e8 28.¦xe8+ ¥xe8 29.¤a4

Tàn cuộc đến đây thì Đen thua hoàn toàn: các Chốt yếu bây giờ càng lộ rõ hơn giai đoạn trứớc.

¢g7 30.¤c5 a5 31.¢f2 ¥f7 32.¥xf7 ¢xf7 33.b3 h5 34.g3 ¢e7 35.¢e3 ¤b5 36.¤b7 c5 37.¤xa5 ¢d6 38.¤c4+ ¢d5 39.¢d3 ¤d6 40.¤xd6 cxd6 41.a3  đến đây Đen đẫu hàng (Nếu như 41.¢c6 42.b4 cxb4 43.axb4 ¢b5 44.¢d4 thắng).

Có những trường hợp bộ ba Chốt nằm bên cánh Vua có thế khơi nguồn cho một

cuộc tấn công chiến thuật của đối phương.

Xem ván cờ giữa TREYSMAN - HANAUER  với những nước kết thúc

(Hình)

18.£h5! ¢h8

Đen không thể đi 18...fxe5 19.dxe5 £a5 20.£g5+

19.£xf7

Trắng không đi được 19.¤xf7+ ¢g7!

19...fxe5 20.£f6+ ¢g8 21.¦a3

Đen đầu hàng.

Một lần nữa chúng ta thấy việc thắng thua hoàn toàn tùy thuộc vào sự bố trí tổng quát của quân cờ.

Thế thì đền bù lại sự yếu kém của Chốt, những phương pháp động có giá trị đến mức độ nào ?

Về vấn đề này, phương cách chiến đấu của Trắng ở ván cờ sau đây là một câu trả lời điển hình: (Hình)

LANDAU – FLOHR

21...¥xf3?

Đen tạo cho Trắng suy yếu Chốt ở cánh Vua, nhưng điều này không có gì làm cho Trắng phải lo lắng:

22.gxf3 a6 23.¦g5 h6 24.¦g2 ¦ac8 25.¦c1 ¦cd8 26.¢h1! ¢h8 27.¦cg1 ¦g8

Áp lực của Trắng đè lên cột “g” không thể đẩy bật ra được..

28.¥b2!

Sự kết hợp giữa Tượng và cặp Xe rất đúng lúc.

28…£d6

Chống lại mỗi de dọa 29.¦xg7

29.¥h7! ¤b4 30.£f5 g6 31.¥xg8!

Không có gì đáng kinh ngạc khi một ưu thế về vị trí như vậy cho phép Trắng tiến hành một đòn phối hợp đánh bí đối phương.

31...gxf5 32.¦g7 ¤g4 33.¦7xg4+

Trắng không thấy nước bí: 33.¦h7+ ¢xg8 34.¦h8# chiếu bí.

33...f6 34.¦g7 ¦d7 35.¦xd7

Đen đầu hàng.

Hình: Vi trí loại này thường bắt gặp khi Đen chọn Phòng thủ Pháp hoặc Phòng ngự Caro-Kann. Cột "g" mở và việc kiểm soát các ô trung tâm cho phép Đen mở cuộc phản công.

BOLESLAVSKY - UFIMZEV

14...c5 15.axb6 £xb6 16.¥e3 ¥b7!

Ô g2 bị dòm ngó.

17.dxc5 ¤xc5 18.¥d1 ¦g4 19.£d2

Trắng vẫn chưa thấy chuyện gì xảy ra.

¤e4 20.£a5 ¦hg8 21.¤e1 ¦xg2+ 22.¤xg2 ¤d2!

Đúng là một quả pháo bông. Trắng vẫn không thể nào kịp bắt quân Hậu!

23.£d5 (tuyệt vọng)

23...¥xd5 24.cxd5 £xb2 25.¥xd2 £xa1 26.¥f3 ¥xh2+

trắng đầu hàng.

Một lần nữa, đây là chiến thắng do căn cứ vào đội hình của Chốt đối phương như thế nào mà người ta đã vạch kế hoạch để tấn công.

Thường thường khi vào trung cuộc, chúng ta lo tạo những điểm yếu "tĩnh" trong trận địa đối phương và phạm sai lầm về tâm lý là đánh giá thấp những phương pháp động.

Đó là trường hợp của ván cờ giữa Landau-Flohr. Sau đây là một ví dụ khác: (Hình)

BOTVINNIK – EUWE

20...¤d5 21.£xe7 ¤xe7 22.fxe4

Đen tìm cách đổi Hậu để hạ bớt mức độ tấn công gay gắt của đối phương, đồng thời tạo cho đối phương Chốt chồng.

Nhưng Trắng lại được một sự đền bù khá lớn: hai quân Tượng đều rất linh hoạt, cột dọc "f" mở và cột dọc "d" cũng được Trắng sử dụng tạo sức ép. Còn một điều quan trọng nữa là một trong hai con Chốt chồng kiểm soát ô d5.

22…b6

Nếu như 22...¥e6 23.¥xe6 fxe6 24.¦xf8+ ¢xf8 25.¦f1+ ¢g8 26.¦d1và Xe trắng xuống hàng ngang thứ 7.

23.¦d1 ¤g6 24.¦d6 ¥a6 25.¦f2 ¥b5 26.e5!

Thật kỳ lạ, chính con Chốt chồng lại đánh đòn chí tử.

26...¤e7 27.e4! c5 28.e6

Nếu Trắng đi liền nuớc 28.¦xb6  thì sẽ bị loại ngoài vòng chiến với nước cờ của Đen 28...¥c6

28...f6 29.¦xb6 ¥c6

Bây giờ thì nước đi này khác rồi.

30.¦xc6 ¤xc6 31.e7+ ¦f7 32.¥d5

Đen đầu hàng.

Trích từ quyển " Con đường dẫn đến thành công" Thầy Quách Anh Tú