NHỮNG CON CHỐT ĐA DẠNG

NHỮNG CON CHỐT ĐA DẠNG

Những đặc điểm của một con Chốt cô lập (cũng gọi là Chốt lẻ) rất thay đổi: ở trung cuộc nó được dùng làm điểm tựa cho Mã và cho phép mở những cuộc tấn công dồn dập giành thắng lợi vào Vua đối phương. Ngược lại ở tàn cuộc, nó ít được đặt nhiều hi vọng vì một quân đối phương án ngữ trước mặt là nó hết đường tiến. Tuy nhiên, do trình độ kỹ thuật điêu luyện ngày nay của cờ Vua. Chốt lẻ ở tàn cuộc mặc dù không uy hiếp được đối phương nhưng nếu đối phương không có cơ hội phản công thì sự hiện diện của nó gây rất nhiều khó chiu...

Tóm lại, khi có một Chốt lẻ thì nên tránh đổi quân, mở ngay cuộc tấn công vào cánh Vua.

Ván cờ sau đây sẽ chỉ cho chúng ta cách tiến hành kiểu chiến đấu như thế.

GIPSLIS - SAVON [D42]

1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5 4.c4 ¤f6 5.¤c3 e6 6.¤f3 ¥e7 7.cxd5 ¤xd5

Một chốt lẻ vừa xuất hiện

8.¥d3 ¤c6 9.0–0 0–0 10.¦e1 ¤f6 11.¥g5 b6 12.£e2 ¥b7

Trận địa hai bên đều đựợc tạm thời bố trí các lực lượng.

13.¦ad1 ¤b4 14.¥b1 ¦c8 15.¤e5! (Hình)

Quân Mã nhảy qua làm tiền đồn: Trắng thử phóng ra một cuôc tấn công vào cánh Vua, nếu như không chiếu hết thì cũng làm cho đối phương có những điểm yếu.

15...£d6 16.£e3 ¤fd5 17.£h3! f5

Nước hăm dọa vào h7 bị ngăn cản, nhưng Đen lại tạo cho điểm e6 yếu đi và có thể bị địch tấn công ngay vào đây. Đỡ xấu hơn thì nên đi 17...g6, nhung Đen lại không rnuốn yếu những ô đen.

Cờ Vua cũng như bao nhiêu thứ khác trong hai cái dở, phải đành chọn lựa cái ít dở hơn.

18.¥d2 ¤f6 19.a3 ¤bd5 20.¤b5 £b8 21.¥a2!

Tượng đứng ở b1 không có tác dụng gì cả.

21...a6 22.¤c3 ¦ce8 23.¤f3

Mã trở về sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ để rồi đi công tác khác.

23...¥d8 24.¤g5 £c8

Tình thế đã chín muồi cho một cuộc đột kích. Xem (hình)

25.¦xe6 ¦xe6 26.¤xd5 h6 27.¤xf6+ ¢h8

Nếu như 27...¦fxf6 28.¤xe6 ¦xe6 29.£xf5. Trắng cũng thắng dễ dàng.

28.£xf5 ¦e1+ 29.¦xe1 £xf5 30.¤f7+

Đen đầu hàng.

Ván cờ giũa Najdort và Kotov (trong bài học thứ hai) cũng đã cho chúng ta một kiểu mẫu tấn công với con Chốt lẻ.

Chúng ta xem tiếp ván cờ giữa FLOHR - CAPABLANCA : (Hình)

Vị thế này xuất hiện sau một loạt đổi quân. Ở nước thứ 23,quân Trắng có một vị trí thích đáng hơn, vì quân Mã có thể di chuyển linh hoạt trong khi quân Tượng đen sụt giảm vì phải thụ động bảo vệ Chốt. Hiển nhiên là Trắng giành thắng lợi không phải là dễ dàng, nhưng có thể nói nếu Flohr đánh không thắng được là do khả năng phòng ngự siêu phàm của Capabỉanca.

23...¢e7 24.¢d2 ¢d6 25.¢c3

Khi không có gì nguy hiểm có thể bị chiếu hết thì người ta thường đưa Vua lên trung tâm.

25...b6 Quân Đen định lập một chiến lũy, các con Chốt kiểm soát các ô đen, còn quân Tượng kiểm soát các ô trắng.

26.f4 ¥d7 27.¤f3 f6 28.¢d4 a5 29.¤d2 ¥c8 30.¤b1 ¥e6 31.¤c3 ¢c6 32.a3 h6 33.g3 h5! 34.b4 axb4 35.axb4 ¢d6 36.b5 g6 37.¤a4 ¢c7 38.¤c3 ¢d6 39.f5

Hi sinh để ván cờ thêm phức tạp.

39...gxf5

Nước đi yếu là 39...¥xf5 40.¤xd5 ¥d3 41.¤xf6 ¥xb5 42.¤d5!

40.¤e2 ¥d7 41.¤f4 ¥e8!

Không nên đi 41...¥xb5 42.¤xh5 và con Chốt tự do cách xa rất nguy hiểm.

Cần chú ý những cách mà Trắng đã đưa ra gây khó khăn cho Đen.

42.¤xd5 ¥xb5 43.¤xb6!

Nếu không ăn Chốt b thì nó sẽ trở nên nguy hiểm.

43...¥c6 44.¤c4+ ¢e6 45.¤b2 ¥b5 46.¤d1 ¥e2 47.¤f2 ¥f1!

Xuống ¥f1! gây khó khăn cho Mã đang muốn phóng lên d3.

48.¤d3

Quân Trắng không muốn đổi quân nhưng còn những hi vọng trong tàn cuộc của Chốt, nếu Đen đổi quân.

48...¥xd3 49.¢xd3 ¢e5!

Đen sẽ yếu nếu trả lời một cách máy móc: 49...¢d5 50.¢d2 ¢e4 51.¢e2 ¢d5 52.¢f3 ¢e5 53.h3 ¢d5 54.¢f4 ¢e6 55.h4 v_..v...

50.¢e2 ¢e4 51.h3 ¢d5! 52.¢f3 ¢e5

Thế rồi cuộc chiến đấu cuối cùng đưa đến hòa cuộc. Đấy là do Đen phòng ngự tuyệt diệu !

Trong cuộc chiến đấu chống lại con Chốt lẻ, đặt quân Tượng Vua lên nách thường là một phương án hiệu quả, chúng ta xem ván cờ:

PETROSSIAN - TAHL [D41l

1.c4 ¤f6 2.g3 e6 3.¥g2 c5 4.¤f3 d5 5.0–0 ¤c6 6.cxd5 ¤xd5 7.d4 ¥e7 8.¤c3 0–0 9.¤xd5 exd5 10.dxc5 ¥xc5 11.a3 a5 12.¥g5!

Tạo một sự yếu kém nghiêm trọng cho Đen.

12...f6 13.¦c1 ¥a7

Không nên đi 13...¥xf2+ 14.¦xf2 fxg5 15.¤xg5! và thế cờ Đen tan rã.

14.¥f4 ¥e6 15.¤e1 ¦e816.¤d3 £e7  (Hình)

17.b4! axb4 18.¤xb4 ¤xb4 19.¦c7

Giờ đây xem lại thì thấy dường như ở nuớc 15...¦c8 thích họp hơn.

19...£d8

Nếu 19...£f8 20.axb4 £xb4 21.¥xd5 £b5 22.¥f3 và thế cờ của Đen có khá hơn một chút.

20.axb4 g5

Thế cờ Đen vẫn còn bó rọ nên không có triển vọng gì.

21.£d3 ¦e7 22.¦xe7 £xe7 23.¥e3 d4

Quá thụ động là 23...¥xe3 24. £xe3 ¦d8 25. ¦d1 tiếp là £d4.

24.¥xd4 ¦d8 25.e3 ¥xd4 26.exd4 £xb4 27.d5 £d6 28.¥e4! ¥f7

Đen sai lầm nghiêm trọng, khiến phải thua, có nhiều cơ may hòa nếu đi

28...¥xd5 29.¦d1 ¥xe4 30.£xd6 ¦xd6 31.¦xd6 ¢g7

29.¥xh7+ ¢g7 30.¥e4 £c5 31.¦b1 ¦d7 32.£f3 ¥g6 33.¥xg6 ¢xg6 34.£d3+ ¢g7 35.¦b5 £e7 36.£f5 ¦d6

Cựu vô địch thế giới Petrossian đã chơi tàn cuộc với những nước chính xác vô

cùng:

37.¢g2 £d7 38.£xd7+ ¦xd7 39.¢f3 ¦e7 40.¦b6 f5 41.d6 ¦d7 42.h4 ¢f6 43.hxg5+ ¢xg5 44.¢e3 ¢f6 45.¢f4 ¢e6 46.f3 ¢f6 47.¦b5 ¢e6 48.¦xf5 ¢xd6 49.g4 ¢e6 50.¦f8 b5

Đi xong thì Đen cũng buông cờ đầu hàng, không đợi Trắng đi.

NHỮNG CON CHỐT "TREO"]

EUWE - TESCHNER [D54]

1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¥e7 5.e3 h6 6.¥h4 0–0 7.¦c1 b6 8.cxd5 ¤xd5 9.¤xd5 exd5 10.¥xe7 £xe7 11.¥e2 ¥b7 12.¥f3 c5 13.¤e2 ¦d8 14.dxc5 bxc5 ( Hình)

Đây là những con Chốt treo của Đen c5 và d5. Quân Trắng định tấn công vào đó. Kinh nghiệm mới hiện nay, những tạy kiện tướng chỉ rõ là Đen vẫn có khả năng cân bằng.

15.0–0 ¤d7 16.¤f4 ¤e5!

Quân Trắng linh hoạt hơn nếu 16...¤f6 17.£b3 tiếp theo là £a3 và ¦fd1

17.¦e1

Không nên đi 17.¥xd5 g5 18.£b3 ¦ab8 19.¥xb7 gxf4 20.exf4 ¤d3!

17...d4!

Giải pháp tấn công do vị trí Chốt "treo" rất đặc biệt. Tùy theo vị thế ván cờ mà nó được thực hiện vào lúc thuận lợi nhất. Càng có nhiều quân trên bàn cờ thì sự điều động quân để bẻ gãy kế hoạch tấn công của đổi phương càng có lợi.

18.¥xb7 £xb7 19.exd4 ¦xd4 20.£c2 ¤f3+ 21.gxf3 ¦xf4 22.¦e4 ¦f5?

Đen không thấy nước sau khi 22...¦xf3 23.¦ce1 £c6, Đen sẽ rất mạnh.

23.¦ce1 ¦f8 24.£c3 £d5 25.¦e5 ¦xe5 26.¦xe5 £xa2 27.¦xc5 £b1+ 28.¢g2 £g6+ 29.¢h1 ¦d8

Và ván cờ hòa.

Trở lại lúc khai cuộc, thay vì ở nước 11.¥e2 người ta cũng đi 11.¤f3 với khả năng tiếp diễn: 11...¥e6 12.£a4 c5 13.£a3 ¦c8 14.¥e2 £b7!  

Phản công lại ở cột "b" là một đòn chủ lục của Đen: 15.dxc5 bxc5 16.0–0  đổi quân không lợi 16.¦xc5 ¦xc5 17.£xc5 £xb2) 16...£b6 17.¤d2 ¤d7 18.e4 £b4 với cơ may cân bằng.

. Trong ván cờ sau đây, quân Trắng đã phạm những lổi đáng ghi nhớ. Và cũng rất thú vị để thấy cái giá phải trả do những lỗi lầm đó.

SOKOLSKY - BOTVINNIK [D94]

1.c4 ¤f6 2.¤c3 d5 3.d4 g6 4.¤f3 ¥g7 5.e3 0–0 6.¥e2 e6 7.0–0 b6 8.cxd5

Trắng đi nuớc cờ này đã mở cho Đen cột "e" trong khi đó việc mở cột "c" không có lợi ích đặc biệt nào mà Trắng khai thác được.

Đáng lẽ Trắng nên đi 8.£b38 tạo căng thẳng ở trung tâm.

8...exd5 9.b3 ¥b7 10.¥b2 ¤bd7 11.£c2

Đổi với nước cờ mới đi này của Trắng đã khiến cho Botvinnik phải phê bình như sau:"Dường như Trắng chơi không có kế hoạch và chỉ lo phát triển quân một cách máy móc. Cách đây 50 năm thì người ta có thể chơi như vậy, nhưng thời đại ngày nay, các kiện tướng đều xây dựng kế hoạch cho trung cuộc ngay từ nước thứ 6 hoặc thứ 8. Còn như chi lo đi liên tục mà không tính đến kế hoạch thì sẽ dẫn đến tình trạng bị động thội.

Quân Trắng có thể chơi nước 11.¤e5 với khả năng nhiều hứa hẹn. Quân Đen đi tiếp trong vài nước nửa sẽ chiếm lấy lợi thế này".

11...a6 12.¦ac1 ¦c8 13.¦fd1 £e7 14.£b1 ¦fd8 15.¥f1 c5 (Hình)

 

Một sai lầm nghiêm trọng về thế trận một lần nữa Botvinnik đã viết: "Quân Trắng không có cách nào khai thác những điểm yếu của các Chốt trên bàn cờ. Trắng đã bỏ mất những điểm tựa ở trung tâm và đã cho phép Tượng b7 của đối phương hoạt động lại".

16.dxc5 bxc5 17.¤e2 ¥h6 18.¥a3 ¤g4 19.£d3

Chống lại mối đe dọa 19...¥xe3

19...¤de5 20.¤xe5 £xe5 21.¤g3 £f6 22.¤h1 d4! 23.£e2 ¤e5 24.exd4 cxd4

Chốt treo không còn nửa nhưng một Chốt thông được hỗ trợ mạnh tiếp tục đe dọa. Ván cờ đã kết thúc như sau:

25.¦xc8 ¥xc8! 26.¦e1 d3 27.£d1 ¥g4 28.£a1 d2 29.¦xe5 d1£ 30.¦e8+ ¦xe8 31.£xf6 ¥e2 32.¤g3 ¥g7 33.£c6 ¥b5 34.£c1 £xc1 35.¥xc1 ¦e1 36.¥e3 ¦a1 37.a4 ¥d3 38.f4 ¦b1 39.¢f2 ¥xf1 40.¤xf1 ¦xb3

Trắng đầu hàng.

Khi một quân Tượng bị che khuất sau những con Chốt treo thì phải quan tâm đến nhũng yếu tố động có thể tạo ra một tình thế để tấn công như ví dụ sau đây: (Hình)

KERES – TAIMANOV

16.d5! exd5 17.cxd5 ¤b8 18.¦d4 £d6 19.¦cd1 ¥f8 20.¤e4! ¤xe4 21.¦xe4 ¦xe4 22.£xe4 £h6 23.¤g5 ¥d6 24.h4 ¤d7 25.£f5 ¤f6 26.¥xf6 gxf6 27.¤xf7! £c1 28.£xh7+ ¢f8 29.¤xd6 £xd1+ 30.¢h2 £xd5 31.¤xb7 £e5+ 32.g3 ¦c7 33.£h8+ ¢f7 34.h5 ¦xb7 35.£h7+ ¢e6 36.£xb7 £xh5+ 37.¢g2

Đen đầu hàng.

Trong cuộc chiến đấu chống lại những con Chốt "treo", trước hết bắt buộc đối phương phải tiến một trong hai Chốt này khiến không còn là thứ lực lượng cơ động nữa.

Đây là một ví dụ cụ thể về cách phá Chốt treo: Ván cờ giữa

CAPABLANCA - ALEKHINE [E12]

Chúng ta lướt qua 27 nước đầu tiên (1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¤bd7 5.e3 ¥e7 6.¤f3 0–0 7.¦c1 a6 8.a3 b6? 9.cxd5 exd5 10.¥d3 ¥b7 11.0–0 c5 12.dxc5 bxc5 13.£e2 ¦e8 14.¥c2 £b6 15.¦fd1 ¦ad8 16.¤a4 £b5 17.£xb5 axb5 18.¤c3 ¥c6 19.¥d3 c4 20.¥f5 b4 21.axb4 ¥xb4 22.¤d4 ¥b7 23.¥xd7 ¦xd7 24.¥xf6 gxf6 25.¤de2 ¥d6 26.¦c2 ¥e5 27.¦cd2) Quân Trắng đã đạt được một vị thế mong muốn nhưng Alékhine đã đưa đến thế cân bằng bằng cách phản công vào Chốt b2. (Hình)

27...¦c7! 28.¦a1 ¢g7 29.g3 ¦c5 30.¦a7 ¦b8 31.¤d4 ¢g6 32.f4 ¥c7 33.¢f2 ¦a5 34.¦xa5 ¥xa5 35.g4 h5 36.gxh5+ ¢xh5 37.¢f3 ¦g8 38.¦g2 ¦xg2 39.¢xg2 ¢g4 40.h3+ ¢h4 41.¤f5+ ¢h5 42.¢g3 ¥b4

Cảnh giác nuớc ¤d6

43.¤d4 ¢g6 44.¢g4 f5+ Và ván cờ đã hòa sau nước 59.

Trong ví dụ sau đây, quân Đen đã làm cho những con Chốt bất động. Đối phương đã thành đạt đưa hai Chốt tự do lên khu trung tâm nhưng Đen đã thành công trong việc phong tỏa chúng. (Hình)

BONDAREVSKY - SMYSLOV

27...b5! 28.c5

Như 28.cxb5 axb5 29.¤xb5 không đi đến đâu vì 29...£d5 với hăm dọa đôi.

28...£d8 29.¦a1 b4

Smyslov đã kiên quyết sử dụng con Chốt thông của mình.

30.¤e2 ¥e4 31.£h3 ¥c2! 32.¦f1 b3 33.£c3 ¤d5

Đen dự tính mở cuộc tấn công.

34.£b2 ¤e3 35.¦fe1 £d5 36.¤f3 ¦fe8

Smyslov không vừa lòng với thắng lợi về chất: Thật thế, nếu 36...¤c4 37.£c3 b2 38.£xc2 bxa1£ 39.¦xa1 quân Trắng thở phào.

Đừng bao giờ vội vã đổi lấy một thắng lợi về thế để được một thắng lợi về chất, nếu việc đổi đó cho phép đối phương tĩnh hồn sau cơn ác mộng!

37.¦ac1 ¦c6 38.¤c3 £f5 39.¤d1 ¦ce6 40.¤xe3

Hủy diệt quân Mã nguy hiểm của đối phương nhưng những quân cờ mạnh lại tràn đến...

40...¦xe3 41.¦xe3 ¦xe3 42.¢f2 £e4 43.¦e1

Trắng hi vọng giảm bớt duợc áp lực sau khi đổi quân.

43...¦xe1 44.¤xe1 ¥d1!

Với nước đe dọa £e2+.

45.c6 £xc6 46.¤d3 £c4 47.¢e3 ¥c2 48.¤e1 ¥f5 49.¢d2 £b4+ 50.¢d1 ¥g4+ 51.¢c1 £c4+

Nước đi mạnh hơn là 51...£xe1# chiếu hết luôn nhưng đi nước này Trắng cũng buông cờ đầu hàng. 

Trích từ quyển " Con đường dẫn đến thành công" Thầy: Quách Anh Tú

LẠI VẪN NHỮNG CON CHỐT YẾU

LẠI VẪN NHỮNG CON CHỐT YẾU

Các chốt f2,f3 bị chồng, Chốt h2 bị cô lập. Một hình thế của Chốt như vậy sẽ đặc biệt nguy hiểm khi Vua nằm tiếp cận tại đó. Vi trí của Vua bị bộc lộ và sẽ bị chiếu bất ngờ.

LJUBLINSKY - LILIENTHAL [C48]

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¤c3 ¤f6 4.¥b5 ¤d4 5.¥a4 ¥c5 6.0–0 0–0 7.¤xe5

Lý thuyết cho đây là một nước đi kém ; tốt hơn thì đi 7. d3

7...d6 8.¤f3 ¥g4

Một sự ghim quân khó chịu ! Mã trắng giờ đây bất động vì nó đi thì kẹt quân Hậu ở dưới bị Tượng bắt. Lúc ở nước 8, Mã cũng không thể về c4 vì khi: 8.¤c4 ¥g4 9.£e1 ¤f3+ 10.gxf3 ¥xf3 và Đen mở cuộc tấn công, Trắng không chống đỡ nổi.

9.d3 ¤d7

Hăm nhảy Mã lên e5 tăng cường áp lực.

10.¥xd7 £xd7 11.¥e3 ¤xf3+ 12.gxf3 ¥h5

Mục tiêu đầu tiên của kế hoạch chiến lược đã đạt: nhờ sự ghim quân đã làm cho vị trí Vua trắng bị bộc lộ. Giờ đây, quân Đen cần tấn công không chậm trễ vào cánh yếu của Trắng. (Hình)

13.¢g2 f5 14.e5

Với bất cứ giá nào, quân Trắng không để cột "f" mở ra vì để mở ra Trắng sẽ nhanh chóng mất ô f3.

f4 15.¥xc5 dxc5 16.£e2 ¦ae8 17.¦ae1 ¦e6 18.h3 ¥g6

Quân Tượng đã hoàn thành nhiệm vụ trên đường chéo d1-h5 giờ đây nó phải được dùng trên một đường chéo khác để tấn công vào ô h3.

19.¢h2 ¥f5 20.¦g1 ¥xh3!

Hi sinh để lột trần quân Vua Trắng khốn khổ.

21.¦g4

Tự nhiên phải đi như vậy, chớ nếu Vua bắt Tượng đen sẽ bị Xe rút chiếu đôi thua ngay

21...¥xg4 22.fxg4

Đến đây quân Đen thắng dễ dàng.

Những con Chốt chồng bên cánh Hậu không đến nỗi phải bị hậu quả bi thảm như vậy, nhưng dù sao nó cũng trở thành mục tiêu tấn công rất đáng giá cho đối phương.

TAIMANOV - SUETINE

7.¥xc6+!

Quân Tượng đựợc đưa lên nách g2 có một nhiệm vụ phòng ngự rất quan trọng khi chơi kiểu khai cuộc này vì nó tạo một áp lực mạnh trên đuờng chéo lớn. Tuy nhiên trong trường hợp đặc biệt nó đổi quân một cách vui mừng vì làm yếu được cánh Hậu của đối phương để rồi lập tức nó có thể tấn công.

7...bxc6 8.£a4 £d7 9.¤f3 f6 10.¥e3 e5 11.¤e4

Trắng ném tất cả lực lượng để tấn công các con Chốt yếu:

11...¤e6 12.¦c1 ¦b8

Bù lại những con Chốt yếu bị uy hiếp. Đen đưa Xe chiếm lấy cột mở b.

13.£c2 ¥e7?

Quân Đen bằng lòng với áp lực lên Chốt b2 nên không thể thấy nước de dọa chiến thuật. Lẽ ra nên đi 13...¤d4 14.¥xd4 cxd4 15.£xc6 ¥b7! với một đòn phản công nào đó.

14.¤xc5 ¥xc5 15.¥xc5 ¤xc5 16.£xc5 ¦xb2 17.¤xe5! £e6

Dĩ nhiên Đen không dám 17...fxe5 18.£xe5+ và tấn công Xe b2.

18.£xc6+ £xc6 19.¤xc6

Và Trắng đã thắng.

Trong khai cuộc sau đây, tình trạng một con Chốt bị chồng diễn ra rất sớm:

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 ¥b4 4.a3 ¥xc3+ 5.bxc3

không sợ nước c7-c5 của Đen. Bây giờ Trắng có thể quyết liệt tiến chiếm vùng trung tâm với nuớc e2-e4-e5 nhằm tấn công vào cánh Vua. Ngoài ra cặp Tựợng trắng liên kết nhau trở nên rất nguy hiểm.

Còn quân Đen phải đương đầu với mối đe dọa chiến lược bởi cuộc tấn công ác liệt của Chốt chồng c4. Và chiến trận có thể phát triển theo kiểu cách như sau:

5...0–0 6.e3 c5 7.¥d3 ¤c6 8.¤e2 b6 9.e4 ¤e8 10.0–0 ¥a6

Tiếp theo là Ma5 (Xem ván SZABO - TAIMANOV . bài học 13)

Giờ đây chúng ta hãy quan sát hình

Ba con Chốt c7-c6-d6 trông có vẻ dễ thương vì có con Chốt chồng kiểm soát ô quan trọng d5 Dĩ nhiên còn tùy thuộc vào nhiều vi trí của những quân cờ khác nữa mới đánh giá đúng tình hình để giải quyết. Nhưng nói chung, ba con Chốt này phải để yên lâu chừng nào tốt chừng ấy. Vì nếu đi c6-c5 sẽ bỏ ô d5 và muốn bảo vệ nữa thì phải đi c7-c6 và rồi đi ô d6 sẽ bị bỏ. Thường thường những nước đi như thế sẽ tạo ra những điểm yếu.

Trong ván cờ sau đây, đại kiện tướng Bronstein sử dụng một cách tài tình một dạng cấu tạo Chốt như thế. Đây là một ví dụ không có sự hi sinh quân ngoạn mục nào nhưng nó rất đáng học tập từ đầu đến cuối.

NAJDORF - BRONSTEIN [A42]

1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.¤c3 ¥g7 4.e4 d6 5.g3 0–0 6.¥g2 e5 7.¤ge2

Ván cờ đã được chơi tại Budapest vào năm 1950. Vào thời nầy người ta chưa biết hết nhưng tinh tế sắc sảo của cuộc Phòng ngự Đông Ấn. Đáng lẽ khi lên Tựợng nách thì Mã nên nhảy lên f3 thay vì đi lên e2 ít linh hoạt hơn.

7...exd4 8.¤xd4 ¤c6 9.¤xc6

Bị khiêu khích, không phải làm suy yếu mà là một sự tăng cường khu trung tâm cho đối phương !

9...bxc6 10.0–0 ¤d7!

Phải ngăn chận Trắng đẩy Chốt c4-c5

11.£c2 £f6!

Nghệ thuật của bậc thầy là phải khám phá kip thời kế hoạch chiến lược của đối phương để rồi ngăn cản đối phương thực hiện. Ở đây quân Trắng dự đinh đi Chốt b3 rồi lên Tượng b2 nhằm vô hiệu hóa áp lực Tượng g7 của Đen. Vì vậy Đen lên Hậu ở f6 khiến Trắng khó điều động quân theo kế hoạch.

12.¤e2 ¦e8 13.¦b1 £e7 14.¥d2 ¤c5 15.¦be1 a5 16.b3 ¥g4 17.¤f4

Trắng đang tìm cách đổi Mã đứng ở c5 nhưng Đen đã được cung cấp một điểm tấn công mới:

17...¦eb8 18.¥e3 £e5 19.h3 ¥d7 20.¦d1 a4!

Đen tìm cách tạo cho Trắng một con Chốt chậm.

21.¤d3 axb3 22.axb3 ¤xd3 23.¦xd3 c5

 (Hình)

Đen giữ chặt con Chốt chậm ở b3 và tăng cường kiếm soát ô d4.

Điểm d5 tương đối yếu nhưng thực tế không nguy hại gì vì Trắng không còn Mã để chiếm điểm này.

24.¥f4 £e8 25.¥d2 ¥c6 26.¥c3 ¥xc3 27.£xc3

Quân Trắng đã dễ thở hơn. Cuộc chiến đấu để giành đường chéo lớn đã chấm dứt với ưu thế cho Trắng nhưng mà...

27...£e5! 28.£d2

Hậu trắng phải né tránh, vì nếu đổi Hậu thì Chốt b3 càng dễ bị tấn công.

Chúng ta cần phải hết sức chú ý, trong cuộc chiến đấu để giành giật những vị trí, ở đây không có khả năng phối hợp để chiếu hết. Nhưng chỉ có lợi thế về vị trí nhỏ thôi, đôi khi thật là nhỏ tí và rồi ngườì ta cố gắng khai thác từng bước những lợi thế nhỏ nầy để phát huy nó thêm. Đại kiện tuớng lùrig danh Nimzovitch đã nói rằng một kiện tuóng thật sự phải biết bằng lòng với những ưu thế rất nhỏ về vị trí.

28...¦e8 29.¢h2 £g7! 30.¦e1 ¦a1!

Đổi bớt quân để giảm lực lượng đôi bên, nhờ đó Đen dễ dàng khai thác những điểm yếu của đổi phương đồng thời cũng giảm thiểu khả năng phản công bất ngờ của đối phương.

31.¦de3 ¦xe1 32.¦xe1 £e5!

Đưa Hậu lên vùng trung tâm để phát huy tối đa tính linh hoạt của nó.

33.f4

Trắng không muốn để cho Đen tăng cường áp lực.

33...£d4 34.£xd4 cxd4 35.¦d1 ¦b8 36.¦xd4 ¦xb3

(xem hình)

Đến đây chúng tôi sẽ không bình luận tiếp các nước đi ví nó không minh họa gì cho chủ đề của bài học chúng ta. Tàn cuộc diễn tiến hợp lý và bắt buộc:

37.¥f1 h5 38.h4 ¦b4 39.¢g2 ¢f8 40.¢f2 ¢e7 41.¢e3 ¦b1 42.¢e2 ¦c1 43.e5 dxe5 44.fxe5 ¥d7 45.¥g2 ¦c2+ 46.¢f1 c5 47.¦f4 ¥e6 48.¥d5

Cờ tàn Xe càng khó thắng nên Trắng đổi Tượng.

48...¥xd5 49.cxd5 ¦d2 50.d6+ ¢e6 51.¦c4 ¦d5 52.¦e4 f6 53.exf6+ ¢xf6 54.g4 ¦xd6 55.gxh5 gxh5 56.¦c4 ¦d5 57.¢e2 ¢e6 58.¢e3 ¢d6 59.¦a4 ¢e6 60.¦a1 ¦d4 61.¦h1 ¢d5 62.¢e2 c4 63.¢e3 ¢c5 64.¦h2 c3 65.¦a2 ¦xh4 66.¦a8 ¦h3+ 67.¢e2 ¢c4 68.¢d1 ¦h1+ 69.¢c2 ¦h2+ 70.¢c1 h4 71.¦c8+ ¢d3 72.¦d8+ ¢e4 73.¦e8+ ¢f3 74.¦f8+ ¢g3 75.¦c8 ¦f2 76.¦xc3+ ¢g2 77.¢d1 h3 78.¦c8 h2 79.¦g8+ ¢f1 80.¦h8 ¢g1 81.¢e1 ¦g2

  Quân Trắng đầu hàng: một cuộc chiến đấu giành giật vị thế sôi nổi!

Chúng ta xem tiếp một ván cờ khác, ván cờ giữa BOLESLAVSKY - FINE . Hình: vị trí ván cờ sau nước đi thứ 10 của đôi bên.

Thật khốn khổ cho quân Đen ! Trắng có thể đưa đến cuộc tấn công ngay vào bộ ba Chốt yếu.

11.c5

Đây là một nước rất cao nhằm xé lẻ Chốt đối phương trong kiểu vi trí này.

11...¤c8

Nếu bắt Chốt thì rất yếu: 11...dxc5 12.¥e3!

12.¥e3 0–0 13.£d2 £e7 14.¦ad1 ¥e8

 Xuống Tượng khiến ¦ef8 bị loại khỏi vòng chiến. Tốt hơn nên đi ¦d8

15.f4 f5

Nước cờ ngăn chặn này làm yếu cánh Vua đen. Thích hợp hơn là 15...f6 tuy hơi thụ động. Nhưng đôi khi dễ làm sáng sủa thế cờ, thỉnh thoảng cũng cần đánh giá người ta đi những nuớc rõ ràng là thụ động, để rồi đón nhận không sớm thì muộn một cuộc phản công của đối phương.

Việc Fine không chịu nuớc 15...f6 có thể hiểu được, đó là vì Fine không muốn đóng kín đường chéo của quân Tượg (tuy nhiên Fine đã đánh giá không đúng nước thứ 20 của Trắng)

16.exf5 gxf5 17.¦fe1

Trắng kín đáo đưa hai Xe khống chế vùng trung tâm sẽ nhanh chóng tạo một ưu thể quyết định.

17…dxc5

Ăn lên để có chỗ Mã hoạt động trở lại.

18.£f2 ¤d6 19.¥xc5 £d8 20.¥d4

Nếu như'đi 20.£f3 ; Trắng sẽ thắng được một Chốt nhưng sẽ bị Đen phản công. Do đó Trắng chọn cách loại trừ quân hoạt động mạnh nhất của đối phương (có thể so sánh ván cờ Lasker - Capablanca).

20...¥xd4 21.£xd4 £f6

Với nuớc đổi quân này, Đen tránh được một tình hình tồi tệ nhất, nhưng những điểm yẽu của Đen vẫn còn đó và Den không có chút hi vọng gì để phản công. Ván cờ vì vậy đã thấy rõ là Đen sẽ phải thua.

Sau đây là phần tàn cuộc:

22.¥b3+ ¢h8 23.£xf6+ ¦xf6 24.¦e7 ¦c8 25.¦de1 ¥g6 26.¦1e6! ¦xe6 27.¥xe6 ¦e8 28.¦xe8+ ¥xe8 29.¤a4

Tàn cuộc đến đây thì Đen thua hoàn toàn: các Chốt yếu bây giờ càng lộ rõ hơn giai đoạn trứớc.

¢g7 30.¤c5 a5 31.¢f2 ¥f7 32.¥xf7 ¢xf7 33.b3 h5 34.g3 ¢e7 35.¢e3 ¤b5 36.¤b7 c5 37.¤xa5 ¢d6 38.¤c4+ ¢d5 39.¢d3 ¤d6 40.¤xd6 cxd6 41.a3  đến đây Đen đẫu hàng (Nếu như 41.¢c6 42.b4 cxb4 43.axb4 ¢b5 44.¢d4 thắng).

Có những trường hợp bộ ba Chốt nằm bên cánh Vua có thế khơi nguồn cho một

cuộc tấn công chiến thuật của đối phương.

Xem ván cờ giữa TREYSMAN - HANAUER  với những nước kết thúc

(Hình)

18.£h5! ¢h8

Đen không thể đi 18...fxe5 19.dxe5 £a5 20.£g5+

19.£xf7

Trắng không đi được 19.¤xf7+ ¢g7!

19...fxe5 20.£f6+ ¢g8 21.¦a3

Đen đầu hàng.

Một lần nữa chúng ta thấy việc thắng thua hoàn toàn tùy thuộc vào sự bố trí tổng quát của quân cờ.

Thế thì đền bù lại sự yếu kém của Chốt, những phương pháp động có giá trị đến mức độ nào ?

Về vấn đề này, phương cách chiến đấu của Trắng ở ván cờ sau đây là một câu trả lời điển hình: (Hình)

LANDAU – FLOHR

21...¥xf3?

Đen tạo cho Trắng suy yếu Chốt ở cánh Vua, nhưng điều này không có gì làm cho Trắng phải lo lắng:

22.gxf3 a6 23.¦g5 h6 24.¦g2 ¦ac8 25.¦c1 ¦cd8 26.¢h1! ¢h8 27.¦cg1 ¦g8

Áp lực của Trắng đè lên cột “g” không thể đẩy bật ra được..

28.¥b2!

Sự kết hợp giữa Tượng và cặp Xe rất đúng lúc.

28…£d6

Chống lại mỗi de dọa 29.¦xg7

29.¥h7! ¤b4 30.£f5 g6 31.¥xg8!

Không có gì đáng kinh ngạc khi một ưu thế về vị trí như vậy cho phép Trắng tiến hành một đòn phối hợp đánh bí đối phương.

31...gxf5 32.¦g7 ¤g4 33.¦7xg4+

Trắng không thấy nước bí: 33.¦h7+ ¢xg8 34.¦h8# chiếu bí.

33...f6 34.¦g7 ¦d7 35.¦xd7

Đen đầu hàng.

Hình: Vi trí loại này thường bắt gặp khi Đen chọn Phòng thủ Pháp hoặc Phòng ngự Caro-Kann. Cột "g" mở và việc kiểm soát các ô trung tâm cho phép Đen mở cuộc phản công.

BOLESLAVSKY - UFIMZEV

14...c5 15.axb6 £xb6 16.¥e3 ¥b7!

Ô g2 bị dòm ngó.

17.dxc5 ¤xc5 18.¥d1 ¦g4 19.£d2

Trắng vẫn chưa thấy chuyện gì xảy ra.

¤e4 20.£a5 ¦hg8 21.¤e1 ¦xg2+ 22.¤xg2 ¤d2!

Đúng là một quả pháo bông. Trắng vẫn không thể nào kịp bắt quân Hậu!

23.£d5 (tuyệt vọng)

23...¥xd5 24.cxd5 £xb2 25.¥xd2 £xa1 26.¥f3 ¥xh2+

trắng đầu hàng.

Một lần nữa, đây là chiến thắng do căn cứ vào đội hình của Chốt đối phương như thế nào mà người ta đã vạch kế hoạch để tấn công.

Thường thường khi vào trung cuộc, chúng ta lo tạo những điểm yếu "tĩnh" trong trận địa đối phương và phạm sai lầm về tâm lý là đánh giá thấp những phương pháp động.

Đó là trường hợp của ván cờ giữa Landau-Flohr. Sau đây là một ví dụ khác: (Hình)

BOTVINNIK – EUWE

20...¤d5 21.£xe7 ¤xe7 22.fxe4

Đen tìm cách đổi Hậu để hạ bớt mức độ tấn công gay gắt của đối phương, đồng thời tạo cho đối phương Chốt chồng.

Nhưng Trắng lại được một sự đền bù khá lớn: hai quân Tượng đều rất linh hoạt, cột dọc "f" mở và cột dọc "d" cũng được Trắng sử dụng tạo sức ép. Còn một điều quan trọng nữa là một trong hai con Chốt chồng kiểm soát ô d5.

22…b6

Nếu như 22...¥e6 23.¥xe6 fxe6 24.¦xf8+ ¢xf8 25.¦f1+ ¢g8 26.¦d1và Xe trắng xuống hàng ngang thứ 7.

23.¦d1 ¤g6 24.¦d6 ¥a6 25.¦f2 ¥b5 26.e5!

Thật kỳ lạ, chính con Chốt chồng lại đánh đòn chí tử.

26...¤e7 27.e4! c5 28.e6

Nếu Trắng đi liền nuớc 28.¦xb6  thì sẽ bị loại ngoài vòng chiến với nước cờ của Đen 28...¥c6

28...f6 29.¦xb6 ¥c6

Bây giờ thì nước đi này khác rồi.

30.¦xc6 ¤xc6 31.e7+ ¦f7 32.¥d5

Đen đầu hàng.

Trích từ quyển " Con đường dẫn đến thành công" Thầy Quách Anh Tú