CHƯƠNG BA
CHỐT CÔ LẬP “D”CÓ THỂ SỬ DỤNG NHƯ MỘT
PHƯƠNG TIỆN TẤN CÔNG Ở TRUNG CUỘC
Có
ưu thế mới khởi sự cuộc tấn công ( Nguyên tắc của Steinitz) vì thế Nimzowitch đề
nghị củng cố vững chắc Chốt d, tập hợp quân tạo những suy yếu trong trận tuyến
đối phương để khai thác. Đây là tư tưởng chính để thực hiện khi có Chốt cô lập
“d”,có nhiều phương án tập hợp, điều động quân khác nhau:
-Theo
Nimzowitch: Khi có Chốt cô lập d4, Trắng cũng cố d4 bằng ¥e3,
¦d1 khai thác cột c và e bằng
¦e1, £e2 kiểm soát đường chéo
b1-h7 bằng ¥b1,
¥d3
-Theo
Alekhine: Khi có Chốt cô lập d4 khai triển các quân như sau £d3, ¥a2, ¥g5, ¦e1, ¦d1
Sau
đây chúng ta xem các ván cờ minh họa cho chủ đề trên:
Minh họa 1:
BATUEV
– TAL
Moskva,
năm 1979 phòng thủ Sicilia
1.e4 c5 2.c3 d5 3.exd5 £xd5 4.d4 ¤f6 5.¤f3 e6 6.¥d3
¥e7 7.0–0 0–0 8.£e2 cxd4 9.cxd4 ¤c6 10.¥e3 b6 11.¤c3 £d6! 12.a3 ¥b7 13.¦ad1
¦fd8 14.¥g5 g6?! 15.¥b1 ¦ac8 16.¦fe1 ¤d5 17.¤e4 £c7 18.¥a2 ( Nên đi h4!) 18...¥xg5 19.¤exg5 £e7 20.£d2 £f6 21.¦e4 (Hình)
Bào
vệ d4 và khởi sự tấn công cánh Vua
21...¦c7 Nếu 21...h6!? 22.¤xe6 fxe6 23.£xh6
tấn công quyết định
22.¦h4 h5 23.¤e4 £g7 24.£g5 f6 25.¤xf6+?! Nên
đi 25.£g3 ¦cd7 26.¤c3
25...£xf6? Sau 25...¤xf6! 26.¥xe6+ ¢h8 27.d5 ¤h7 28.£f4 ¥c8!
26.¥xd5 £xg5 27.¥xe6+ ¢g7 28.¤xg5 ¤xd4 29.¥b3! ¦e7
30.f3 ¤f5 31.¤e6+ ¦xe6 32.¦xd8 ¦e2 33.¥d1 ¦xb2 34.¦b4! ¦xb4 35.axb4 ¥c6 36.¦c8
¤e7 37.¦c7 ¢f6 38.h4 ¢e6 39.¦xa7
Đen đầu hàng 1-0
Minh họa 2: CHRISTIANSEN
– GHEORGHIU
Năm
1977 Gambit Hậu
1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¤f3 c5 5.cxd5 ¤xd5 6.e3
¤c6 7.¥d3 cxd4 8.exd4 ¥e7 9.0–0 0–0 10.¦e1 ¤f6 11.a3 b6 12.¥c2 ¥b7 13.£d3 g6 (Hình)
Đi g6 là đúng nếu đi nước tự nhiên 13...¦e8
thì 14.d5!
14.¥h6 ¦e8 15.¦ad1 ¦c8 16.¥b3
Chuyển sang tấn công đường
chéo a2-g8
16...¤a5 17.¥a2 ¤d5 18.¤e4 ¦c7 19.¤e5 ¥f8 20.¥g5 ¥e7
21.¥xe7 ¦exe7 22.¥xd5!
Không nên đổi quân là nguyên tắc chung nhưng ở đây đổi
quân để khai thác các điểm yếu của Đen là đúng
22...exd5 23.¤f6+ ¢g7 24.£h3! h5 Nếu như 24...¢xf6 25.¤g4+ ¢f5 26.£f3+ ¢g5 27.h4+ ¢h5 28.£f4!
¦xe1+ 29.¦xe1 f5 30.¤f6+! £xf6 31.g4+ ¢xh4 32.g5+ Bắt
Hậu Đen
25.¤xh5+
gxh5 26.¦d3 £h8! 27.¦g3+ ¢f8 28.¦g5 ¦e6 29.£xe6 fxe6 30.¤g6+ ¢g7 31.¤xh8+ ¢xh8
32.¦xh5+ ¢g7 33.h4 ¤c6 34.¦xe6 ¤xd4 35.¦g5+ ¢h7 36.¦d6 ¦f7 37.f3 ¤f5? 38.¦xf5!
¦xf5 39.¦d7+ ¢g6 40.¦xb7 ¦f4 41.¦xa7
Đen đầu hàng 1-0
-
Khi
Chốt d bị khóa chặt, việc tấn công vào cánh Vua đối phương
Đôi khi cần sự hỗ trợ của Chốt
f tiến lên để bứt đi bớt việc kiểm soát ô cản d đồng thời mở cốt f cho Xe tấn
công. Việc tiến chốt f chỉ thực hiện được khi củng cố ( bảo đảm) chặt chẽ Chốt
d.
Sau đây là ván cờ minh họa cho kế hoạch tiến Chốt f
Minh họa 3:
BOTVINNIK – VIDMAR
Nottingham, Năm 1936, Gambit Hậu
1.c4 e6 2.¤f3 d5 3.d4 ¤f6 4.¤c3 ¥e7 5.¥g5 0–0 6.e3 ¤bd7 7.¥d3 c5! 8.0–0
cxd4 9.exd4 Nếu 9.¤xd4 ¤e5
9...dxc4 10.¥xc4 ¤b6 Theo
Botvinnik 10...a6 rồi b5 và ¥b7
11.¥b3 ¥d7 12.£d3 ¤bd5? Nên
đơn giản cờ bằng 12...¤fd5 13.¥c2 thì 13...g6 còn 13.¥e3 ¤xc3 14.bxc3 ¥a4; 13.¤e4 ¥a4!
13.¤e5 ¥c6 14.¦ad1 (Hình)
Tượng c6 của Đen đáng lẽ đặt ở b7 giờ đây nó bịt đường
c, đường nầy là một yếu tố quan trọng cho việc phản công.
14...¤b4? 15.£h3! ¥d5 16.¤xd5 ¤bxd5?
Nên đi 16...¤fxd5! 17.¥c1 ¦e8
17.f4!
Thông thường nước nầy gây suy yếu vị trí Vua nhưng ở
đây nó đe dọa f5 rất khó đỡ.
17...¦c8 Không thể đi 17...g6 18.¥h6 ¦e8 19.¥a4 hơn chất; Còn 17...¤e4 18.¤xf7!!
¦xf7 19.£xe6
hoặc 18...¢xf7 19.¦de1! lấy lại quân thắng.
18.f5 exf5 19.¦xf5 £d6 20.¤xf7! ¦xf7
nếu 20...¢xf7
21.¥xd5+thắng
21.¥xf6 ¥xf6 22.¦xd5 £c6 Bẫy cuối cùng 23.¦c5? ¥xd4+
23.¦d6 £e8 24.¦d7
Đen
đầu hàng 1- 0
Ngoài việc bảo vệ, củng
cố Chốt d4 trực tiếp, bên có Chốt cô lập còn một phương pháp bảo vệ gián tiếp bằng
cách sử dụng các đòn chiến thuật rút chiếu, giằng quân và tấn công Vua đối
phương.
Minh họa 4: HỒ VĂN HUỲNH – ĐẶNG VŨ DŨNG
Giải các đấu thủ mạnh
toàn quốc năm 1986, Gambit Hậu.
1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤c3 ¤f6 4.¤f3 e6 5.¥g5 ¤bd7 6.cxd5 cxd5?! Thông
thường 6...exd5.
Giờ đây với chốt đối xứng Mã đặt ở d7 rất dở, thường ở c6 rồi điều quân như
sau: ¥d7,
¦ac8, ¦fd8,
¥e8
7.e3 £a5
8.¥d3 ¤e4 9.£c2 ¤xg5 10.¤xg5 h6 11.¤f3 ¥d6? 12.0–0 a6 13.e4! dxe4 14.¤xe4 ¥e7 ( Hình)
Đen mất quá nhiều thời gian nên vị trí quân rất thụ động
còn Trắng việc sắp xếp giữa Tượng và Hậu cần hoán đổi cho nhau để làm suy yếu
cánh Vua bên Đen.
15.¦fe1 0–0
16.a3 ¤f6 17.¤e5?! Nên
đi 17.¤g3
17...£b6
18.¦ad1 ¦d8 19.£d2 Bảo vệ Chốt gián
tiếp nếu
19...¦xd4
20.¤xf6+ gxf6 21.£xh6 f5 22.¥xf5 exf5 23.£xb6 còn 20...¥xf6
thì 21.¥h7+ ¢xh7 22.£xd4 lợi
Chốt
19...¥d720.£f4
¥a4 Nếu 20...£xb2
21.¤xf6+ ¥xf6 22.£e4 g6 (22...¥xe5 23.£h7+ ¢f8 24.dxe5 ¥c6 25.£h8+ ¢e7
26.£xg7 ¦g8 27.£f6+ ¢e8 28.¥e4 ¥xe4 29.¦xe4 £xa3 30.¦ed4 £e7 31.£xe7+ ¢xe7
32.¦d7+ ¢e8 33.¦xb7(
chiếm hàng 7 thắng)) 23.¦b1 £xa3
24.¤xf7 ¢xf7 25.£xg6+ ¢e7 26.d5 £d6 27.dxe6 ¥xe6 28.¥c4 thắng
21.¦d2 ¥c6
22.h4 ¦f8 23.¤g3 ¤d5 24.£g4 ¤f6 25.£d1 ¦ad8 26.¥b1 ¥b5 27.¦e3! ¦c8 28.¢h2 ¦fd8
29.¤h5 £d6 30.¦g3 ¤e8 31.¤xg7 ¤xg7 Nếu 31...¥xh4 32.¦g4 ¥g5 33.¤xe8 ¥xe8
34.¦xg5+ hxg5 35.£h5 thắng
32.£h5 £xe5
33.dxe5 f5 34.exf6 ¥xf6 35.£xh6 ¢f7 36.¦g6 ¥e5+ 37.f4 ¦h8 38.£g5 ¦h5 39.¦xg7+
Đen đầu hàng 1- 0
Khi quân phòng thủ của đối phương rời khỏi cánh Vua
thì bên có Chốt cô lập d mới bắt đầu tấn công, có thể hy sinh Chốt d nếu cần
Minh họa :
KLIMOVA – KOVACS
Phòng thủ Sicilia
1.e4 c5 2.c3
d5 3.exd5 £xd5 4.d4 e6 5.¤f3 ¤c6 6.¥d3 cxd4 7.cxd4 ¤f6 8.¤c3 £d6 9.0–0 ¥e7
10.a3 0–0 11.¥e3 ¦d8 12.¦c1 a6 13.£e2 b5
Cuộc điều quân giống như Nimzowitch đề nghị
14.¤e4
Thông thường trao đổi Mã là sai nhưng ở đây trao đổi để
tăng áp lực tấn công trên đường chéo h1- a8 đồng thời làm mất đi quân bảo vệ
cánh Vua của Đen
14...¤xe4
15.¥xe4 ¥b7 ( Hình)
16.¤e5!
Bắt đầu một cuộc tấn công bên cánh Vua. Nếu bây giờ 16...¤xe5
17.¥xb7 Đen lỗ Chốt; còn 16...¦ac8 thì 17.£f3 ¤xe5 18.dxe5 ¥xe4 19.exd6 ¥xf3 20.dxe7 thắng
16...¤xd417.¥xh7+
¢xh7 18.£h5+ ¢g8 19.£xf7+ ¢h7 20.¥xd4 £xd4 21.¦c3 ¥xg2 Không còn cách gì hay cả nếu 21...¥h4 thì 22.¦h3
22.£g6+ ¢h8
23.¦e1 ¥f6 24.£h5+ ¢g8 25.£f7+ ¢h7 26.¢xg2 ¦h8 27.¦h3+ ¥h4 28.£h5+ ¢g8
29.£xh8+! ¢xh8 30.¦xh4+
Đen đầu hàng 1- 0 vì 30...£xh4 31.¤g6+
Bắt Hậu
Hồ Văn Huỳnh biên soạn
