PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ THẾ TRẬN

 PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ THẾ TRẬN

Trong toán học tồn tại định luật về chất lượng, nó rất cần thiết nhưng chưa đủ để đạt được mục tiêu đề ra. Đó là nghệ thuật tính toán và mối quan hệ mật thiết với sự phát triển nhãn quan đòn phối hợp.Đây là phẩm chất cần thiết, nhưng chưa đủ để hình thành trình độ hoàn thiện tốt nhất cho VĐV Cờ vua.

Trong thực tiễn thi đấu không phải lúc nào cũng phân tích tìm được những phương án cụ thể. Khi về nhà phân tích lại đánh giá quá trình của cuộc chiến và tìm ra những kế hoạch chơi hợp lý luôn luôn là cần thiết.

Đánh giá thế trận được tiến hành từ những yếu tố tĩnh bên ngoài (quan hệ giữa các lực lượng vật chất, yếu tố thế trận: vị trí Vua, cấu trúc chốt ở trung tâm, điểm mạnh và điểm yếu, các Chốt, cột mở, đường chéo mở…)

 Đánh giá năng động thế trận không thay đổi khi tiến hành tính toán phương án cụ thể, khi khả năng kết hợp cân nhắc sự lợi hại cho tương lai.Chỉ có đánh giá năng động thế trận mới đưa ra khả năng khám phá đặc điểm của thế trận.

Thường trong sách giáo khoa Cờ Vua về trung cuộc có thể gặp cách trình bày tương tự về phương pháp lôgic hợp lý (hoặc theo tầng lớp) đánh giá thế trận.

Ví dụ trong cuốn sách “Trung cuộc” của P.Romanovsky đã chỉ ra những bước đánh giá thế trận như sau:

1.Kiểm kê (thống kê) lực lượng, vật chất.

2.Thống kê yếu tố thế trận.

3.Thống kê hành động trong bối cảnh đã cho của nguyên lý cơ bản về chiến lược và chiến thuật.

4.Nghiên cứu chủ đề đòn phối hợp.

Tất nhiên khi chia quá trình đánh giá theo những từng bước như vậy chỉ mang tính tương đối. Đúng như vậy khi đánh giá thế trận theo phương pháp xác định cần phải tính đến những yếu tố vật chất và những yếu thế trận nào, cũng như phải tính tới những khả năng của các kiểu đòn phối hợp.

Có những thế trận dễ đánh giá. Một trong số đó dễ dàng “đong đếm” là tính chất chung mà thế trận phản ánh còn những thế trận khác thì ngược lại, những phương pháp phân tích mọi mặt (lấy ví dư phân tích bất kỳ thế cờ nào). Nhưng tất cả thế trận trên bàn cờ không thể toàn diện và tính toán cụ thể, không thể đánh giá chung. Trong hoàn cảnh phức tạp như vậy bỏ qua những yếu tố bền vững đóng vai trò to lớn của cuộc chiến và những yếu tố năng động, những yếu tố rất linh hoạt, ví dụ sự phối hợp giữa các lực lượng vị trí đứng của chúng trong thời điểm đó vv… Vai trò ở mức độ một để đánh giá thế trận này đóng vai trò đặc điểm cá nhân, đặc điểm này xuất hiện trong mỗi thế trận (điểm này có thể thấy trong ván đấu giữa Kureichik -Tal, xem trang 6).

Nào chúng ta cùng xem xét thế trận từ trích đoạn ván đấu của

 L.Sabo – Siguriossen

(Reikaivich, năm 1968).

       

 Chúng ta bắt đầu từ đánh giá tĩnh. Lực lượng đôi bên cân bằng. Sự đổi quân hầu như không xuất hiện. Cấu trúc chốt quan sát thấy Trắng ưu thế. Chuỗi chốt của Trắng trên cánh Vua rất năng động, về điều này thể hiện tiềm năng của Trắng là hơn một chốt ở trung tân. Trái lại trong hậu phương của Đen nổi bật là những chốt yếu. Hai chốt Trắng là a3 và b4 là niềm hy vọng ngăn chặn ba chốt Đen. Sự nguy hiểm đặt vào chốt c6, như là bị cố định ở đó.

Vị trí quân của hai bên ra sao? Nếu chỉ tính tương đối về sự mất tempo, thì Đen có một vài ưu thế phát triển: quân Trắng có 12 tempo, quân Đen 14 tempo. Nhưng ưu thế mang tính chất tiềm ẩn, và điều đó đóng vai trò gì trong hoàn  này.

Xem xét tính chất đáng chú ý của vị trí quân, vấn đề đầu tiên là an toàn của Vua.Mặc dù thế trận cả hai Vua đều ở vị trí an toàn, Vua Trắng bị áp lực của quân Đen, Vua Đen thì không thì không có áp lực nào. Quân Đen có rõ ràng chăm sóc thế trận của đối phương.

Không để ý tới đánh giá thế trận có thể cảm giác tình thế của Trắng không đến nỗi nào. Tượng ô Trắng của Đen không thể chuyển động, và Trắng chỉ còn đi 22.¤c5  như vậy sự tích cực có thể Đen bị tê liệt.

Nhưng đến lượt Đen đi, nước đi của Đen rất sâu sắc, năng động nghiên cứu thế trận và chỉ ra rằng sự việc hoàn toàn không có lợi cho Trắng. Điều lớn hơn là vị trí quân Đen có khả năng tăng cường đòn phối hợp sử dụng ưu thế năng động thế trận của mình.

Chúng tôi muốn độc gia lưu ý đến điều này, quân Trắng có vị trí quân không hài hòa, cản trở lẫn nhau khi chúng di chuyển. Tất cả điều này gây ấn tượng mạnh khi Đen đi nước bất ngờ

21...c5!!, liên quan tới sự thí quân tuyệt, thật sung sướng khi quân Tượng ô Trắng sống lại.

Sự kiện phát triển mạnh mẽ.

22.¤xc5 ¦xc5 23.bxc5 ¤f3+!

Một giải thưởng mới. Nước đi 24.gxf3 và nước quyết định 24...£h3!

24.¥xf3 ¥xf3 25. e2

Sự phòng thủ duy nhất tránh sự thất bại nhanh chóng trong trường hợp 25.gxf3 sẽ thắng bằng nước 25...£h3! 26.f4 ¤g4. Điều chú ý là vai trò làm sống lại tượng b7.

25...¤e4 26.¤g3 Nước đi 26.¥c1  có thể trả lời tiếp 26...¤g5 và làm thế nào cắt đứt sự đe dọa bằng nước 27...£h3!!

26...¤xd2 27.gxf3 ¤xf3+ 28.¢g2 £c6 29.e4 ¤xe1+ 30.¦xe1 ¥xg3 31.hxg3 ¦e5 32.¦d1 ¦xc5 .Bão táp đã qua đi. Thế trận đã thay đổi mạnh nhưng tình thế của Trắng vẫn chưa tốt hơn. Tàn cuộc quân nặng Đen dễ dàng chiến thắng, Đen lời một chốt và có ưu thế lớn về thế trận.

33.¦d8+ ¢h7 34.£e2 f5 35.¦d4 ¦c4! Cách giải quyết thật huyền diệu. Cuộc chơi chuyển sang tàn cuộc Tốt.

36.¦xc4 £xc4 37.£xc4 bxc4 38.¢f3 g5! 39.exf5 h5 40.¢e4 c3

Trắng đầu hàng.

Như vậy điều rất quan trọng là có cảm giác linh cảm về thế trận chính xác và thực hiện chúng. Bảo đảm cho điều này là phải biết sử dụng các yếu tố chiến lược
Phòng thí nghiệm Cờ Vua ĐKT Suetin