hvh: BÀI 41 QUAN NIỆM CỔ ĐIỂN VỀ TRUNG TÂM

Bài 41 QUAN NIỆM CỔ ĐIỂN VỀ TRUNG TÂM

* Các khai cuộc trong giai đoạn cổ điển đều nhằm vào việc xây dựng cơ cấu chốt trung tâm d4, e4 ( đối với trắng ) . Kiểm soát trung tâm d4 , e 4 với quan niệm là sử dụng sức mạnh năng động của chốt trung tâm đẩy lui quân đối phương ra xa trung tâm , tạo không gian rộng lớn để các quân cơ động hơn .

Thí du 1 : Chigorin – Steinitz / Vô địch thế giới 1892 , Gambit Evans .

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥c4 ¥c5 4.b4 ¥xb4 5.c3 ¥a5 6.0–0 d6 7.d4 ¥g4 8.¥b5 exd4 9.cxd4 ¥d7²

Nhận xét :

- Các quân của bên Trắng phát triển tốt hơn.

- Trắng có một trung tâm chốt cơ động .

- Đen hơn một chốt .

- Yếu tố quyết định là tốc độ phát triển quân .

. Đánh giá thế cờ : Trắng có thế cờ tốt hơn .

10.¥b2 ¤ce7? 11.¥xd7+ £xd7 12.¤a3! ¤h6 13.¤c4 ¥b6 14.a4 c6 15.e5!? d5 16.¤d6+ ¢f8 17.¥a3 ¢g8 18.¦b1! ¤hf5 19.¤xf7!? ¢xf7 20.e6+ ¢xe6 21.¤e5! £c8 22.¦e1 ¢f6 23.£h5 g6 24.¥xe7+ ¢xe7 25.¤xg6+ ¢f6 26.¤xh8 ¥xd4 27.¦b3! £d7 28.¦f3 ¦xh8 29.g4 ¦g8 30.£h6+ ¦g6 31.¦xf5+ 1–0

Thí dụ 2 : Keres – Fine / Ostend 1937 , Gambit Hậu

1.¤f3 d5 2.d4 ¤f6 3.c4 e6 4.¤c3 c5 5.cxd5 ¤xd5 6.e4 ¤xc3 7.bxc3 cxd4 8.cxd4 ¥b4+ 9.¥d2 ¥xd2+ 10.£xd2 0–0 11.¥c4 ¤d7 12.0–0 b6 13.¦ad1 ¥b7 14.¦fe1 ¦c8 15.¥b3 ¤f6 16.£f4 £c7 17.£h4! ¦fd8 18.¦e3? b5 19.¦de1 a5 20.a4 b4?²

Nhận xét :

- Trắng có cặp chốt trung tâm cơ động

- Các quân đã phát triển sẳn sàng tấn công cánh Vua với sự hổ trợ của cặp chốt trung tâm .

- Đen có một chốt thông được bảo vệ ở cánh Hậu .

- Ở đây yếu tố quyết định là thế công ở trung tâm .

Đánh giá thế cờ : Trắng ưu thế .

21.d5! exd5 22.e5! ¤d7 23.¤g5 ¤f8 24.¤xh7! ¤xh7 25.¦h3 £c1 26.£xh7+ ¢f8 27.¦he3 d4 28.£h8+ ¢e7 29.£xg7 ¦f8 30.£f6+ ¢e8 31.e6! 1–0

Thí dụ 3 : Pachman – Vesely / Prague 1953 , Gambit Hậu .

1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤c3 ¤f6 4.e3 e6 5.¤f3 ¤bd7 6.£c2 ¥d6 7.b3 0–0 8.¥e2 £e7? 9.0–0 dxc4 10.bxc4 e5 11.¦e1! ¦e8 12.¥b2 e4 13.¤d2 ¤f8²

Nhận xét :

- Thoạt nhìn có vẽ Đen ưu thế nhờ chốt e4 đè nặng áp lực lên cánh Vua của Trắng .

- Chốt e4 không thể ở lâu dài vì Trắng co nước f3 và như thế trung tâm của Trắng rất mạnh khi chốt nầy mất đi .

Đánh giá thế cờ : Trắng có thế cờ tốt hơn .

14.f3! exf3 15.¥xf3 ¤g4 16.¤f1 £g5 17.e4 ¥f4 18.¥xg4! ¥xg4 19.e5 ¥f5 20.£f2 ¥d3 21.¤e4 £h6 22.g3 ¥xf1 23.¢xf1 £h3+ 24.¢g1 ¥h6 25.¤d6 ¦e7 26.d5! cxd5 27.cxd5 ¦c7 28.¦ad1 ¥g5 29.¦e2 h5 30.¦f1! £d7 31.h4 ¥h6 32.£f3 g6 33.£b3! ¤h7 34.¤xf7 ¥g7 35.d6 1–0

- Với cơ cấu chốt của thí dụ 1 , 2 , 3 . Euwe gọi là “Trung tâm tuyệt đối” .

- Cặp chốt trung tâm e4 , d4 rất cơ động nhưng có thể bị suy yếu nếu bị áp lực mạnh trên cột mở vì thế việc tiến chốt phải được chuẩn bị kỹ lưỡng .

* Có những ván cờ kế hoạch tiến chốt rất khó thực hiện nhưng ưu thế chốt ở trung tâm sẽ hạn chế sự cơ động của quân đối phương vì phải luôn ngăn ngừa mối đe dọa đột phá chốt . Với cơ cấu chốt trung tâm mạnh sẽ có nhiều kế hoạch chơi rất đa dạng .

Thí dụ : Kotov – Eliskases / 1952 , Gambit Hậu .

1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¤bd7 5.e3 c6 6.£c2 £a5 7.cxd5 ¤xd5 8.e4 ¤xc3 9.¥d2 e5 [9...£a4!] 10.bxc3 exd4 11.cxd4 ¥b4 12.¦b1! ¥xd2+ 13.£xd2 £xd2+ 14.¢xd2²

Nhận xét :

- Trắng có hai chốt trung tâm nhưng khó đột phá và cuộc tấn công ở cánh cũng không.

- Quân Hậu đã trao đổi , Vua Trắng sẽ nhập trung tâm , cuộc tấn công vào Vua không còn nữa.

Đánh giá thế cờ : Trắng có thế cờ tốt hơn .

¤b6 15.¥d3 ¥e6 16.a4 0–0–0 17.¤e2 ¤xa4 18.¦a1 ¤b2 19.¦xa7 ¢b8 20.¦ha1 ¥c4! 21.¥xc4 ¤xc4+ 22.¢d3 ¤b6 23.g4! ¢c7 24.f4 ¦d7 25.¦7a5 ¦hd8 26.¦g5! f6 27.¦ga5 ¤c8! 28.f5? g5! 29.h4 h6 30.hxg5 hxg5 31.¦h1 ¤d6 32.¦h6 ¦e7! 33.¤c3 ¦de8! 34.e5! fxe5 35.¤d5+! cxd5 36.¦c5+ ¢b8 37.¦xd6 exd4 38.¦cxd5! ¦e3+ 39.¢c4! ¦c8+ 40.¢xd4 ¦g3 41.f6 ¦xg4+ 42.¢e5 ¦f4 43.¦d8! ¦xd8 44.¦xd8+ ¢c7 45.¦g8 ¢d7 46.¦g7+ ¢e8 47.¦xb7! ¦f2 48.¢e6 ¦e2+ 49.¢f5 g4 50.¢g6 ¦f2 51.f7+ ¢f8 52.¦b8+ ¢e7 53.¦e8+ 1–0

* “Trung tâm tuyệt đối” ( theo Euwe ) , không phải là một lợi thế mà có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến . Ở nhiều khai cuộc hiện đại Đen nhường cho Trắng đạt được trung tâm tuyệt đối rồi đột phá , gây suy yếu trung tâm nầy với thế công từ hai cánh , phòng thủ Grunfeld dựa vào quan điểm nầy , phát huy sức mạnh của cặp Tượng nhất là Tượng g7 kết hợp với nước đột phá c5.

Thí dụ : Sliwa – Pachman / Moscow 1956 , phòng thủ Grunfeld .

1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.¤c3 d5 4.cxd5 ¤xd5 5.e4 ¤xc3 6.bxc3 ¥g7 7.¥c4 0–0 8.¤e2 ¤c6 9.0–0 b6 10.¦b1? ¥b7=

Nhận xét :

- Trắng có cơ cấu chốt trung tâm

- Đen triển khai hai Tượng nách để gây áp lực lên cơ cấu chốt nầy .

Đánh giá thế cờ : Hai bên ngang nhau .

11.¥a3? ¤a5 12.¥d3 £d7 13.f4? c5 14.dxc5 ¦fd8 15.¥c2 £c7 16.£e1 ¤c4 17.cxb6 axb6 18.¥c1 ¤a3! 19.¥xa3 ¦xa3 20.e5 ¦xa2 21.¥b3 ¦ad2 22.¦f2 e6 23.¦d1 ¦xd1 24.¥xd1 g5! 25.fxg5 £xe5 26.h4 £e3 27.£f1 ¦d2 28.¢h1 ¦xd1 0–1

* Phương pháp khác chống lại trung tâm chốt bằng cách gây áp lực bằng các quân , lôi kéo đối phương đẩy chốt sớm rồi dùng chốt của mình đổi với chốt của đối phương . Phòng thủ Alekhine dựa trên quan điểm của phương pháp nầy . Sau đây chúng ta xem việc sử dụng phương pháp trên trong phòng thủ Grunfeld.

Thí dụ : Euwe – Reshevsky / Giải Avrg , Phòng thủ Grunfeld

1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.f3 d5 4.cxd5 ¤xd5 5.e4 ¤b6 6.¤c3 ¥g7 7.¥e3 0–0=

Nhận xét :

- Trắng có cơ cấu chốt trung tâm.

- Đen đang gây áp lực lên chốt d4.

- Vua Trắng chưa vào vị trí an toàn.

Đánh giá thế cờ : Hai bên ngang nhau .

8.f4!? ¤c6! 9.d5 ¤b8 10.¤f3? c6 11.£b3 cxd5 12.¤xd5 ¤xd5 13.exd5 ¤d7 14.¥e2 £a5+! 15.¥d2 £b6! 16.¥c3 ¥xc3+ 17.bxc3 £e3 18.c4 £xf4 19.0–0 £c7 20.¢h1 ¤f6 21.£e3 ¥g4 22.£h6 ¥xf3 23.¦xf3 b5! 24.cxb5 £e5 25.¦e1 ¤xd5 26.¦h3 £g7 27.£d2 e6 28.¦d3 ¦ab8 29.a4 ¤b6 30.£b4 ¦bc8 31.a5 ¤d5 32.£b3 ¦c5 33.¥f3 ¦b8 34.¥xd5 ¦cxb5! 35.£a2 exd5 36.¦xd5 £c3 37.¦f1 ¦b2 38.£a4 ¦b1 39.¦dd1 ¦xd1 40.¦xd1 a6 41.h3 ¦b5 42.¦a1 ¢g7 43.£a2 £b2 44.£a4 ¦g5 45.¦a2 £c3 46.¦a1 h5 47.£a2 ¦f5 48.¢h2 g5 49.£a4 ¦f4 50.£a2 g4 51.hxg4 £e5 52.g3 ¦e4 53.£b1 ¦e2+ 54.¢h3 hxg4+ 55.¢h4 ¦h2+ 56.¢xg4 £e2+ 0–1

Kết luận : Các nguyên tắc cơ bản với thế cờ có trung tâm cổ điển .

- Bên có trung tâm chốt :

1. Bố trí quân để chúng bảo vệ chốt trung tâm đồng thời yểm trợ cho việc tiến chốt .

2. Ep buộc quân đối phương vào những vị trí bất lợi .

3. Tiến chốt đúng lúc , tạo các mối đe dọa chiến thuật ở hai cánh đồng thời với việc đột phá trung tâm.

- Bên chống lại chốt trung tâm

1. Bố trí các quân sao cho các chốt đối phương bị hạn chế hoạt động .

2. Gây sức ép lên các chốt , buộc quân đối phương phòng thủ thụ động .

3. Gây suy yếu trung tâm chốt của đối phương bằng cách ép một chốt phải tiến chốt để ngăn chặn chốt còn lại .

4. Loại trừ một hoặc hai chốt trung tâm với việc đột phá c5 , e5 .

Tóm lại :

Trung tâm chốt cổ điển mạnh khi được các quân bảo vệ hữu hiệu và có nhiều khả năng cơ động . Chốt trung tâm yếu nếu bị hạn chế hoạt động hoặc bị ngăn chặn.

TEST YOUR IQ MASTER