BÀI 44 THẾ CĂNG
THẲNG Ở TRUNG TÂM
Để hiểu rỏ thế căng thẳng ở trung tâm chúng ta hãy xem một thí dụ trong
phòng thủ Pháp 1. e4 e6 2. d4 d5 Trắng
buộc phải giải quyết vấn đề ở trung tâm , Trắng có thể giải quyết bằng cách :
a.3. ed ed tạo một cơ cấu chốt đối xứng .
b.3. e5 tạo một chuỗi chốt bị chặn .
c.3. Mc3 buộc Đen phải giải quyết tình thế ở trung tâm , tương tự Đen có
thể tranh giành trung tâm với 3…Mf6 hoặc 3…Tb4 hay giải tỏa thế căng thẳng ở trung
tâm với 3…de . Theo Đại kiện Tướng Tarrasch đây là một nước sai lầm vì đã “ bỏ
rơi trung tâm” Đại Kiện tướng Nimzowitsch không đồng ý với quan niệm nầy ông
cho rằng có thể tranh chấp trung tâm với việc gây sức ép bằng quân lên chốt d4.
Để có thể đánh giá khách quan thế
đổi chốt trên chúng ta phải xem xét nét đặc thù riêng biệt của mỗi thế cờ . Thế
căng thẳng ở trung tâm là một giai đoạn chuyển tiếp vì thế muốn giải quyết cần
phải có tầm nhìn chiến lược và chiến thuật thật phong phú , thường cả hai tranh
chấp trung tâm thật quyết liệt thí dụ thế phản công Panov trong ván cờ Tây Ban
Nha
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5
a6 4.¥a4 ¤f6 5.0–0 ¥e7 6.¦e1 b5 7.¥b3 d6 8.c3 0–0 9.h3 ¤a5 10.¥c2 c5 11.d4 £c7
12.¤bd2 ¥b7 13.¤f1 cxd4 14.cxd4 ¦ac8 15.¥b1 d5
Có thể tiếp tục với hai biến :
a.16.exd5
exd4 17.¥g5 ¦cd8! 18.£d3 g6 19.£xd4 ¤xd5³
b.16.dxe5
¤xe4 17.¤g3 f5! 18.exf6 ¥xf6 19.¥xe4 dxe4 20.¤xe4÷
Chú ý : với
cơ cấu chốt trên , thông thường nên ép buộc đối phương đổi chốt giải tỏa thế
căng thẳng trung tâm.
·
Khi giải quyết ở trung tâm chúng ta chỉ tính toán ,
đánh giá kết quả đạt được trong việc giải tỏa thế căng thẳng mà hay quên tính
đến việc duy trì thêm một thời gian nữa thế căng thẳng nầy.
Thí dụ : Foltys – Zits / Ostrava 1946 ,
phòng thủ Pháp .
1.e4
e6 2.d4 d5 3.¤d2 ¤c6 4.¤gf3 e5!?
Nhận xét :
-
Đen vội tạo sự căng thẳng ở trung tâm buộc Trắng giải
quyết với ý định nếu 5.dxe5
dxe4 6.¤xe4 £xd1+ 7.¢xd1 ¥g4 8.¥f4 0–0–0+ 9.¥d3 …¤ge7µ; 5.exd5 ¤xd4! 6.¤xd4
exd4 7.¥b5+ ¥d7 8.£e2+ £e7=
-
Trắng phát triển quân tốt hơn và có thể buộc Đen giải
quyết trung tâm với nước ¥b5
Đánh giá thế
cờ : Trắng ưu thế .
5.¥b5!
exd4 6.0–0! ¥d7 7.exd5 ¤b4 8.£e2+ ¥e7 9.d6! cxd6 10.¤xd4 a6? 11.¥xd7+ £xd7
12.¤c4 ¤d5 13.¤f5! ¢f8 14.£f3 ¦c8 15.£xd5 ¦c5 16.¤xe7 ¦xd5 17.¤xd5 b5 18.¤cb6
£c6 19.¥f4 ¤e7 20.¤xe7 ¢xe7 21.¦fe1+ ¢f6 22.¦ad1 ¦e8 23.¦xe8 £xe8 24.¦xd6+ ¢f5
25.¥e3 f6 26.h3 £e7 27.¦d4 ¢g6 28.a4 £c7 29.axb5 axb5 30.c4 bxc4 31.¦xc4 £e5
32.b4 ¢f7 33.¦c5 £a1+ 34.¢h2 g5 35.b5 h5 36.¤c4 £b1 37.b6 ¢e6 38.¦c6+ ¢d5
39.¦c5+ ¢e6 40.¤a3 £b4 41.¤b5 1–0
-
Tóm tắc : Việc giải quyết chốt trung tâm sẽ có lợi cho
bên phát triển quân nhanh hơn
·
Khi phát triển quân nhanh hơn đối phương điều cần
thiết là phải mở trung tâm ra.
Thí dụ : Negyesy – Szabo / Vô địch
Hungary 1951 , Gambit Hậu
1.d4
d5 2.c4 e6 3.¤c3 c6 4.¤f3 ¤f6 5.e3 ¤bd7 6.¥d3 ¥b4 7.a3 ¥a5 8.0–0 0–0 9.£c2 ¥c7
10.¥d2 a6 11.¦ad1 e5 12.cxd5 cxd5²
Nhận xét :
-
Trắng có thể chuyển sang chống chốt cô lập với 13.dxe5 ¤xe5 14.¤xe5
¥xe5©
Đen bù đắp vì có thế tấn công bên cánh Vua .
-
Với thế cờ nầy Trắng phát triển quân tốt hơn , nếu trung tâm được mở ra
trắng sẽ ưu thế .
Đánh giá thế
cờ : Trắng ưu thế .
13.e4!
exd4 14.¤xd5 ¤xd5 15.exd5 ¤e5 16.¤xe5 ¥xe5 17.f4 ¥f6 18.¥xh7+! ¢h8 19.¥e4 ¥g4
20.¦de1 ¥h4 21.g3 f5 22.¥g2 ¥e7 23.£d3 ¥c5 24.b4 ¥a7 25.¦e5 £d7 26.h3 ¥h5 27.g4
¥g6 28.¦e6 ¦f6 29.¦e5 fxg4 30.f5 ¥b8 31.¦e6 ¥h5 32.hxg4 ¥xg4 33.£e4 ¦xe6
34.fxe6 £d6 35.¥f4 1–0
-
Hãy xem cơ cấu chốt hình
Nhận xét :
-
Thế căng thẳng ở trung tâm có thể duy trì được lâu.
-
Đen bị hạn chế không gian trong việc điều quân.
-
Trắng có không gian tốt để điều quân và sẽ mở trung
tâm đúng lúc , khai thác việc bố trí quân Đen xấu d8ể tấn công .
Thí dụ : Smyslov – Lublinsky /Vô địch
CCCP lần thứ 17-1949, ván cờ Tây Ban
Nha.
1.e4
e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 d6 5.c3 ¥d7 6.d4 ¤f6 7.¤bd2 ¥e7 8.0–0
8... 0–0 9.¦e1²
Nhận xét :
-
Đen có kế hoạch chơi chống lại trung tâm cổ điển sau :
9...exd4
10.cxd4 ¤b4 11.¥xd7 £xd7 12.¤f1 c5!©
-
Với trung tâm nầy Đen điều quân khó khăn hơn Trắng vì
Trắng có ưu thế không gian
Đánh giá thế
cờ : Trắng có thế cờ tốt hơn.
9...¥e8
10.¥b3! ¤d7 11.¤f1 ¥f6? 12.¤e3 ¤e7 13.¤g4 ¤g6 14.g3 ¥e7 15.h4! ¤f6 16.¤g5 h6
17.¤xf6+ ¥xf6 18.£h5! ¤h8 19.dxe5 dxe5 20.¥e3! £e7 21.¥d5! c6 22.¥b3 ¥d7
23.¦ad1 ¦ad8 24.¦d2 ¥c8 25.¦ed1 ¦xd2 26.¦xd2 £c7 27.¥c5! ¦d8 28.¦xd8+ ¥xd8
29.¤xf7! ¤xf7 30.¥b6! £d7 31.¥xd8 ¢h7 32.¥xf7 £xd8 33.¥g6+ 1–0
Từ ván cờ
trên ta có thể rút ra nguyên tắc sau :
-
Bên phòng thủ ( Đen ) không được duy trì thế căng
thẳng ở trung tâm quá lâu .
-
Có hai cách chống lại thế căng thẳng trung tâm nầy .
- Đổi chốt vào lúc thuận lợi rồi thanh toán trung tâm chốt đối phương .
- Ép buộc bên tấn công giải quyết thế căng thẳng ở trung tâm bằng cách gây áp lực lên chốt trung tâm .
Thí dụ 1 : Tarrasch – Alekhine / 1925 , Ván
cờ Ý
1.e4
e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥c4 ¥c5 4.c3 ¥b6 5.d4 £e7 6.0–0 ¤f6 7.¦e1 d6 8.a4 a6 9.h3 0–0
10.¥g5 h6 11.¥e3=
Nhận xét :
-
Với cơ cấu chốt trung tâm nầy Trắng có ưu thế không
gian .
-
Đen đang gây áp lực lên hai chốt trung tâm và không
thể 11...¤xe4?
12.d5 ¤a5 13.¥xb6 cxb6 14.¥a2 f5 15.b4±
. Quân Đen đứng vị trí tốt .
Đánh giá thế
cờ : Hai bên ngang nhau .
11...
£d8! 12.¥d3 ¦e8 13.¤bd2 ¥a7! 14.£c2? exd4 15.¤xd4 ¤e5 16.¥f1 d5! 17.¦ad1 c5
18.¤4b3 £c7 19.¥f4 ¤f3+! 20.¤xf3 £xf4 21.exd5! ¥f5 22.¥d3 ¥xh3! 23.gxh3 £xf3
24.¦xe8+ ¦xe8 25.¥f1 ¦e5 26.d6 ¦g5+ 27.¢h2 ¤g4+ 28.hxg4 ¦xg4 0–1
Thí dụ 2 : Pachman – Minev / Giải
khu vực 1954
, khai cuộc Tartakower.
1.e4
e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥e2 ¤f6 4.d3 d5 5.¤bd2 ¥e7 6.0–0 0–0 7.c3 a5 8.£c2 ¥g4 9.¦e1 h6?
10.b3 ¦e8 11.¥b2 ¥f8 12.a3²
Nhận xét :
-
Đen có không gian tốt hơn .
-
Quân Trắng đứng có vẻ thụ động nhưng có khả năng kiểm
soát ở trung tâm rất tốt , nếu Đen loại bỏ thế căng thẳng ở trung tâm thì sẽ
phòng thủ thụ động .
Đánh giá thế
cờ : Trắng hơi ưu
12...dxe4
13.dxe4 ¤d7 14.¦ad1 ¤b6 15.b4 £f6 16.¤b3 ¥e6 17.¤fd2 ¦ed8 18.¥b5 a4 19.¤c1 ¤e7
20.¥f1 c5 21.¤d3 ¤d7 22.c4 g5 23.b5 ¤g6 24.¤c1 ¤b6 25.¤a2 ¤f4 26.¤c3 ¦xd2?
27.¦xd2 ¥xc4 28.¥xc4 ¤xc4 29.¤d5! ¤xd5 30.£xc4 ¤f4 31.¦d7 ¥g7 32.¦ed1 g4 33.¥c1
h5 34.¥xf4 exf4 35.e5! £f5 36.£xc5 h4 37.£e7 h3 38.e6! £xe6 39.£xe6 fxe6 40.¦d8+
¦xd8 41.¦xd8+ ¢f7 42.¦d7+ ¢f6 43.¦xb7 ¥f8 44.¦a7 ¥xa3 45.¦xa4 ¥d6 46.b6 g3
47.hxg3 fxg3 48.gxh3 1–0
* Ở cấu trúc
căng thẳng trung tâm nầy , bên phòng thủ ép buộc đối phương giải quyết thế căng
thẳng ở trung tâm ngay cả ở giai đoạn khai cuộc thí dụ trong biến kín của ván
cờ Tây Ban Nha .
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5
a6 4.¥a4 ¤f6 5.0–0 ¥e7 6.¦e1 b5 7.¥b3 0–0 8.c3 d6 bây giờ đi 9.d4 thì 9...¥g4 buộc đi 10.d5 hoặc 10.¥e3 Đen thanh
toán trung tâm với 10...exd4 11.cxd4 ¤a5 12.¥c2
¤c4 13.¥c1 c5 cho nên 9.h3 và Đen giải tỏa thế căng thẳng ở
trung tâm như thế biến Chigorin . 9...¤a5 10.¥c2 c5 11.d4 £c7
12.¤bd2 ¤c6 13.d5
* Bên tích cực cố duy trì thế căng thẳng ở trung tâm , bên phòng thủ cố
giảm bớt thế căng thẳng nầy và loại trừ ưu thế .
- Hảy xem
loại cơ cấu chốt
- Khi đổi chốt sẽ cân bằng trung tâm . Chúng ta sẽ nghiên cứu kỹ hơn ở
bài “ ưu thế chốt ở cánh” .
- Khi đổi chốt sẽ cho phép đối
phương trung tâm hóa các quân và chiếm ưu thế . chúng ta xem thế cờ sau 1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 c6
4.¤f3 ¤f6 5.e3 ¤bd7 6.¥d3 ¥d6 7.0–0 0–0 8.e4 dxc4 9.¥xc4 e5 10.¥g5 [10.dxe5 ¤xe5 11.¤xe5
¥xe5³] 10...£e7 [10...exd4 11.£xd4 £e7 12.¥xf6 £xf6 13.£xf6 gxf6
14.¦ad1±] 11.¦e1! £e8 [11...exd4? 12.e5 ¤xe5 13.¤e4±]
- Với cơ cấu chốt nầy việc duy trì
thế căng thẳng ở trung tâm cực kỳ quan trọng dù thế duy trì nầy chỉ trong một
thời gian ngắn . Nếu Trắng đi d5 Đen có một ô cản rất tốt ở d6 cho Mã .
Thí dụ : Keres – Lipnitsky / Vô địch
CCCP 1951 lần 19, phòng thủ Nimzowitsch
.
1.d4
¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 ¥b4 4.e3 0–0 5.¥d3 d5 6.¤f3 ¤c6 7.0–0 h6 8.h3! dxc4 9.¥xc4
¥d6 10.e4! e5 11.¥e3!²
Nhận xét :
-
Với cơ cấu chốt nầy
Trắng có ưu thế không gian , các quân đứng ở vị trí tích cực hơn .
-
Đen không thể giải quyết trung tâm với 11...exd4 12.¤xd4 ¤xd4
13.¥xd4 ¦e8 14.£e1 ¥e5 15.¥xe5 ¦xe5 16.f4 ¦e8 17.e5± Nên phải cố gắng ép buộc Trắng giải tỏa thế
căng thẳng ở trung tâm nếu có thể được .
Đánh giá thế
cờ : Trắng có thế cờ tốt hơn.
11...a6
12.¦e1 ¥d7? 13.£c2 ¦e8? 14.a3 exd4 15.¤xd4 ¤e5 16.¥f1 ¤g6 17.¦ad1 £e7 18.g3!
¤xe4! 19.¥c1 f5 20.¥g2 ¤e5 21.¤xf5 ¥xf5 22.¤xe4 ¤f7! 23.£b3 ¦ab8 24.¥d2 £e6
25.£xe6 ¦xe6 26.¤xd6 cxd6 27.¥d5! ¦xe1+ 28.¦xe1 ¢f8 29.¦c1 ¤d8 30.¦c7 ¥e6
31.¥xe6 ¤xe6 32.¦d7 ¤g5 33.¥xg5 hxg5 34.¦xd6 ¦c8 35.¢g2 ¦c5 36.¦b6 ¦c7 37.¢f3
¦f7+ 38.¢g4 ¦xf2 39.¦xb7 ¦h2 40.a4 a5 41.¦b5 1–0
TEST YOUR IQ MASTER
 |
| Đen đi |
 |
| Trắng đi |
 |
| Trắng đi |
 |
| Trắng đi |
HỒ VĂN HUỲNH
