BÀI 21 ĐÒN CHIẾN THUẬT CỦA XE

BÀI 21

  ĐÒN CHIẾN THUẬT CỦA XE

·      Đòn chĩa hai của Xe

Hình 1 Trắng có thể ăn một quân bằng hai cách

. Cách 1: ¦e6  tấn công hai quân cờ một lúc

. Cách 2 : ¦e8+ tấn công đồng thời hai quân mà trong đó có một quân là quân Vua.

Hình 2

Hình 3

. Ở Hình 2 trên Trắng đi 1. ¦b1tấn công hai Tượng không được bảo vệ.

. Ở Hình 3 dưới Trắng đi 1. ¦f3 tấn công quân Hậu là 1 quân cờ có cách đi tương tự nhưng có giá trị cao hơn và nếu Đen chạy Hậu sẽ mất quân Mã ở f8.

Hình 4 Trắng đi 1. ¦g3 xiên táo Vua và Hậu v à Hậu được bảo vệ sau¢f6 hoặc ¢h6 nhưng nó trao đổi với 1 quân cờ có giá trị cao hơn

Hình 5 .  Trắng đi 1.¦b3 xiên táo Vua ăn ¤b8

·      Khi tính toán các thế biến phải nghỉ đến đòn chĩa hai.

Thí dụ 1 : Najdorf – Reshevky

Đen đã sử dụng đòn chĩa hai sau:

1...¥xe4! 2.¥xe4 £xc4 3.£xc4 ¦xc4 4.¤xb6 ¦xe4 5.¤xd7 ¤xd7 µ

Thí dụ 2 : L. Schmid – Evans

Trắng đã đi 1.f4?? Một sai lầm nghiêm trọng về chiến thuật trong một thế cờ ưu thắng về chiến lược 1...exf4 2.gxf4 ¥xc3 3.bxc3 ¦xc3+µ µ

·      Các cột mở

Muốn tăng sức mạnh tối đa của quân Xe thì phải tạo ra các cột mở để khai thác .

-          Các phương tiện chiến thuật để mở cột dọc

1. Đổi chốt :

Thí dụ 1:  Dake – Fine  , năm 1933

Fine đã mở cột f và tấn công vào điểm f2

1...¤g4 2.£f3 g6! 3.¤d2 ¤xf2! 4.¦xf2 f5 5.exf5 ¥xf5 6.¥xf5 ¦xf5 7.£d5+ ¢g7 8.¤e4 ¥xf2+ 9.¢h1 ¦af8µ µ

Thí dụ 2: Reshevsky – Horowitz  , năm 1952

Trắng đã mở cột dọc bằng cách đổi chốt

1.e5! fxe5 2.¦xe5 ¦f7 3.£c3! ¢h7 4.¦e8! ¦g7 5.£e5! ¦xd5 6.£b8! g5 7.f4 [7.¦1e6? ¦d1+ 8.¢h2 £c7+] 7...gxf4 8.¦1e6 £xe6 9.¦xe6 1–0

2. Khai thác đội hình chốt bị hư hại của đối phương :

- Khi phòng thủ phải cẩn thận không tiến chốt nếu không cần thiết vì bất cứ chốt nào tiến lên đối phương dể dàng mở cột bằng cuộc trao đổi chốt.

- Mở cột dọc bằng cách khai thác đội hình chốt bị hư hại của đối phương.

Thí dụ : Pachman – Zita  , năm 1959

Trắng khai thác nước h6 để mở cột h

1.h4 c5 2.g4 cxd4 3.exd4 g6 4.g5! hxg5 5.hxg5 [5.h5! ¢g7 6.hxg6 fxg6 7.¥d3] 5...¥g7 6.£b3! ¤b8 7.¥g2 ¦e8 8.¤e5! £xg5 9.¥xd5 ¥xd5 10.¤xd5 £f5+ 11.¢a1 ¤c6 12.f4 ¤a5? [12...£e6 13.£f3 ¤e7!] 13.£a3! £e6 14.¤e3 £e7 15.£d3 ¤c6 16.¤3g4 ¤b4 17.£b3! ¦ed8 18.¤xf7 ¤c2+ 19.¢b1 £xf7 20.¦h8+!! 1–0

3. Phế chốt cản đường :

- Khi thực hiện 1 kế hoạch chơi có khi phải hy sinh con chốt đang bịt kín cột dọc

Thí dụ : Schlechter – Fanowsky , năm 1905

Trắng hy sinh chốt để mở cột 1.e6! fxe6 2.f5! exf5 3.£xf5 £e7 4.¤xd5¥xd5 5.£xd5+ £e6 [5...¢h8 6.¥xg6 hxg6 7.¦f3 ¦ad8 8.¥d6!] 6.¥e4!¦ad8 7.£xe6+ ¦xe6 8.¥d5 1–0

4. Chọc thủng phòng tuyến chốt:

Trong trường hợp chốt đối phương ở những ô nguyên thủy chúng ta có thể mở cột dọc bằng cách tiến chốt và hy sinh chốt .

Thí dụ : Jacob – Duras , năm 1907

1...g3! 2.hxg3 hxg3 3.¤xg3 £h4 4.£h3 £f6 5.£g4? [5.¤e4 £e7 6.£g3 ¤d4µ] 5...¦h4 6.£f3 ¤d4 0–1

1.      Đổi quân :

- Mở cột bằng cách đổi quân đang được chốt bảo vệ

Thí dụ 1 :

Theo lý thuyết1...¥e6 có thể được vì sau 2.¥xe6  fxe6  Đen có cột mở f hoặc 2.¥b5 0–0 3.¥xc6 bxc6  có được cột mở b Trắng cũng có thể đi 2.f5 ¥xc4 3.dxc4 cột d của Trắng được mở hay 2.¥b3 ¥xb3? 3.axb3 Trắng mở được cột a

Thí dụ 2 : Pachman – Toran

1.¥f5! ¥xf5+ 2.gxf5 ¦xf5 3.¥h6 ¢h8 4.¥xg7+ ¦xg7 5.¦xg7 ¢xg7 6.¦g1+ ¢h8 7.¤e4! £f8 8.£c3+ ¦e5 9.¤d2! £f4 10.¦f1 £d4 11.£xd4 cxd4 12.¦f8+ ¢g7 13.¦xb8 1–0

2.      Hy sinh quân :

Thí dụ : Konstantinopolsky – Kholmov

 

1.¤d5! exd5 [1...£b7 2.¤xf6+ ¥xf6 3.¥xf6 gxf6 4.b4; 1...¢f8 2.¤xe7 ¢xe7 3.e5 dxe5 4.¥a3+ ¢e8 5.£b4+-; 1...¥xd5 2.cxd5 £d7 3.¥h3±] 2.cxd5+- ±

-               Mục đích của việc kiểm soát một cột mở là xâm nhập vào trận địa của đối phương đặc biệt là hàng 7 , hàng 8 . Thông thường Xe phải nhờ sự hợp tác với các quân khác.

·      Xe hợp tác với Hậu

1.£f3! £e8 2.£f6! ¦a8 3.g4! hxg4 4.h5! £f8 5.hxg6 £g7 6.¦d8+ ¦xd8 7.£xd8+ £f8 8.gxf7+ ¢xf7 9.£f6+ ¢g8 10.£xe6+ ¢g7 11.£d7+ ¢h6 12.e6 £a8+ 13.£d5 £e8 14.£e5 £e7 15.¢g3 1–0

Thí dụ :

·      Xe hợp tác với Mã

Thí dụ : Thelen – Chodera

1.¦d1[Đen phải đi 1...¥d5! 2.£b2]1...£e7??  2.¦d7!dùng đòn chĩa hai của Mã  ăn Hậu 2...£xd7 3.¤f6+ hoaëc [2...£e8 3.¤f6+] 1–0

·      Xe hợp tác với Tượng

Thí dụ : Reti – Tartakover

1...b5! 2.¤xc5 ¦xc5 3.¥b3 a5! 4.e4 ¦fc8 5.¦ad1 a4 6.¥d5 ¥a6! 7.£e3 b4 8.¦c1 ¦c2! 9.¦xc2 ¦xc2 10.¦b1 ¦e2 11.£f3 ¥d3! 12.¦c1 ¦xb2 13.£xf6 gxf6 14.¦c8+ ¢g7 15.h3 ¥b1! 16.¦b8 a3! 17.g4 b3! 18.¦xb3 ¦xb3 19.¥xb3 ¥xe4µ

·      Xe hợp tác với Xe

Thí dụ:

1.¤gxe4 dxe4 2.¦d1 £e6 3.¦ed2 £b3 4.h3 ¤f6 5.¦d6! ¤c4 6.¥xc4 £xc4 7.f5 ¤g8 8.¦6d2 ¦a6 9.£h4 ¦f6 10.fxg6 ¦xg6 11.¤d5 ¦b8 12.¤f4 £b3 13.¤xg6 £xe3+ 14.¢h1 ¢xg6 15.¦d5 ¤f6 16.¦d6 £g5 17.¦xf6+ 1–0

·      Đặt Xe vào 1 ô được bảo vệ rồi chuẩn bị chồng Xe là một yếu tố chiến thuật rất thường xảy ra .

Thí dụ :

1...¦b6! 2.a3 [2.¦xb6 axb6 3.¦xb6 ¦xa2+–+] 2...¦ab8! 3.¦xb6 ¦xb6 4.¦xb6 axb6–+

Cờ tàn Mã hay chống Tượng dỡ

·      Chú ý :

·      Xe xâm nhập hàng 7 có nhiều tác dụng : ăn quân , làm tê liệt thế trận của đối phương , tấn công Vua

·       Hàng 7 tuyệt đối :

Là hàng 7 mà Xe nằm trên đó làm cho Vua đối phương không lên được ô nào ở hàng 7 .

·      Ở tàn cuộc Xe chiếm hàng 7 tuyệt đối ngăn cản Vua đối phương nhập trung tâm và dể đưa chốt thông xuống phong cấp .

·      Ở trung cuộc Xe chiếm hàng 7 tuyệt đối rất nguy hiểm cho Vua đối phương

Thí dụ

1.¥h6! gxh6 [1...¦g8 2.¦ee7] 2.¦ee7 dọa3.¦h7+ rồi ¦dg7# còn ¦f8 dời đi thi thì 3.¦h7

·      Xe xâm nhập hàng 8 có tác dụng tấn công Vua đối phương nó đe dọa chiếu bí hoặc cấm quân đối phương .

Thí dụ 1 :

1.¦h8+ ¢g6 2.f5+ exf5 3.£xh6+ gxh6 4.¦ag8# 1–0

Thí dụ 2 : Bronstein – Teschner

  1.£a7 ¦xg3+ 2.¢h2 ¦h3+ 3.¢g2 £e8 4.¦b1 ¤f7 5.¦b8 ¤d8 6.¢xh3 £e6+ 7.¢g3 £f6 8.£e7 £xe7 9.¤xe7+ ¢f7 10.¦xd8 1–0

Thí dụ 3 :

1.¥e4 ¥b7 2.£g6 f5 [2...fxg6 3.¦xf8+ ¢h7 4.h5] 3.exf6 ¥xf6 4.¦xf6

·      Các đòn phối hợp với hàng 8 không được bảo vệ .

Thí dụ 1 :

1...£b2!

Thí dụ 2 : Gutmayer – Swiderski

1.¦c1! £xe5? [1...£a5 2.¦c8 ¦dd8 3.e6! ¦xc8 4.exf7+ ¢h8 5.£xc8!] 2.£xf7+! ¦xf7 3.¦c8+! ¦f8 4.¦cxf8#

Thí dụ 3 :

1.¤xd6! ¥xd6 2.¦xd6 ¤cxe4 3.¤xe4 ¤xe4 4.£xe4 ¦xe4 5.¦d8+ ¢h7 6.¥xe4+ ¢h6 [6...f5 7.¦xc8 ¦xc8 8.¥xf5+±] 7.¦h8+

 TEST YOUR IQ MASTER

Trắng đi

Đen đi

Đen đi

Đen đi

                                                         

                                                                   HỔ VĂN HUỲNH