Chương V Thế trận đơn giản
Khi tác giả cuốn sách này còn là đấu thủ cờ cấp I, đã nghe một câu chuyện, anh ta chơi thế trận phức tạp rất tốt. Đại Kiện tướng G.I.A Levenfish nói về một Kiện tướng nào đó. Nhưng anh ấy hoàn toàn không biết chơi thế trận đơn giản.
Tôi suy nghĩ. Tôi đã phân tích rất nhiều các ván cờ, mất không ít thời gian vào công việc thi đấu “Nhưng thế trận đơn giản là gì? Đại kiện tướng kinh nghiệm biết cái gì?” Những câu hỏi này đã nung nấu tôi đến bây giờ, hiện tại với sự giúp đỡ của các bạn tôi vẫn còn chưa nắm được.
Thế trận đơn giản là tên gọi quy ước trong mọi trường hợp chẳng lâu nữa sẽ hoàn toàn rõ ràng và đơn giản, cũng như “thể dục dũng cụ” không có nghĩa là loại hình thể thao nhẹ, vậy thì gọi là “đơn giản” cũng không có nghĩa là thế trận đó đơn giản để hiểu và chơi.
Thế trận đơn giản chúng ta sẽ quy ước như ván thế trận được tạo ra sau khi đổi Hậu, trên bàn cờ còn lại nhiều quân cờ và chốt. Sau khi đổi Hậu trên bàn cờ xuất hiện thể loại hai chiều: hướng thứ nhất đổi Hậu nghĩa là làm giảm sự tranh đấu gay gắt ,còn hướng khác là số quân lớn khác nhau dẫn đến thế trận có đặc tính phức tạp , ít có khả năng thực hiện đòn chiến thuật chiếu hết , những đòn phối hợp trực diện.Đồng thời thế trận đổi Hậu nghĩa là làm giảm sự tranh đấu gay gắt, còn hướng khác là 4 quân lớn khác nhau dẫn đến thế trận có đặc tính phức tạp, ít có khả năng thực hiện đòn chiến thuật chiếu hết , những đòn phối hợp trực diện.Đồng thời thế trận này mang trong mình mầm mống tàn cuộc tương lai, nhưng cũng trong thời gian đó nó chưa giải quyết những vấn đề của trung cuộc.
Từ đó diễn ra cuộc chơi khó khăn tùy từng loại vị trí. Ở đây đòi hỏi người chơi tính toán chính xác các khả năng, ý tưởng uyển chuyển, bước ngoặc sáng tạo.
Cần phải biết thu thập, đánh giá từng bộ phận của thế trận đóng vai trò hàng đầu, chọn phương án cần thiết. Vua của mình cần di chuyển vào góc bàn cờ hay ngược lại đây, cần phải so sánh chính xác, không hoảng sợ trước đòn chiến thuật. Có cần di chuyển chốt tiến lên tạo ra chốt thông, không sợ làm yếu thế trận của mình hay là giữa chúng ở vị trí đó, bảo đảm sự yên ổn của vua. Giải quyết vấn đề này cần có đầu óc, kinh nghiệm và sự hiểu biết sâu sắc thế trận. Biết chơi thế trận đơn giản là thành quả sáng tạo và thành tích thể thao. Nhớ lại đầy đủ rằng nhiều chiến thắng được giữ trong những tình thế ở đó có sự đổi Hậu.
M.Lasker là danh thủ lỗi lạc chơi thế trận đơn giản.
Sáng tạo của Alekhine không ít những thí dụ như vậy. Một nhà vô địch thế giới dũng cảm đi vua vào trung tâm với mục đích tiến chốt của mình. Điều đó có nghĩa là trên bàn cờ có những yếu tố tàn cuộc và chẳng phải lo sợ cho vua. Trong các ván cờ khác thì ngược lại, Alekhine di chuyển Vua của mình lên tấn công, không giảm sự sắc sảo khi đổi Hậu. Chúng ta lựa chọn cả hai dạng, để cho rõ chúng ta chia chúng làm hai dạng
1. Những ván cờ có bộ phận tàn cuộc ta gọi quy ước là “thế trận tàn cuộc”
2. Những ván cờ đóng vai trò chính, dạng trung cuộc ta gọi quy ước là “thế trận trung cuộc” Thế trận dạng tàn cuộc
Đặc tính chính của thế trận đơn giản dạng tàn cuộc là vai trò Vua tích cực, dũng cảm tiến vào trung tâm bàn cờ và không sợ khả năng bị tấn công. Không gian đặc tính cho vị trí tranh đấu tương tự tạo thành chốt thông. Sự chuyển động khối lượng chốt với mục đích ép đối phương vào khoảng hẹp tạo ra sức mạnh của con chốt từ đó tạo cho mình chốt thông
Ván 83: Alekhine – Treibal , Baden, 1925, Gambit Hậu
1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¤bd7 5.e3 ¥e7 6.¤f3 0–0 7.¦c1 c6 8.¥d3 dxc4 9.¥xc4 ¤d5 10.¥xe7 £xe7 11.¤e4 ¤7f6 thường thường đi ¤5f6 tiếp theo chiếu nước b4. Điều đó cho phép quân đen có thế cân bằng, trong lúc đó quân Trắng ưu thế hơn một chút.
12.¤g3 £b4+ 13.£d2 £xd2+ 14.¢xd2 ¦d8
Dẫn tới đổi Hậu, mặc dù trên bàn cờ còn khá đủ quân. Lúc đó Vua Đen hy vọng đi vào góc, Vua Trắng tự do đi vào trung tâm bàn cờ, Alekhine không chủ định rời Vua khỏi chỗ đó thực tế đó nói rằng quân Mã Đen lên f6 chẳng còn gì cả, làm khó khăn cho họ khi tiến hành tự do công phá đường c5 và e5 Thể hiện không gian ưu thế của quân Trắng mà Alekhine phát triển tiếp – Xác định đúng trong thế trận này tấn công Vua trong kế hoạch thứ hai, nhà vô địch thế giới tổ chức tấn công trên diện rộng, giữ những ưu thế của Vua 15.¦hd1 ¥d7 16.¤e5 ¥e8 17.¢e2 ¢f8. Vua Đen tiếp tục noi gương đồng nghiệp trắng của mình.
18.f4 Bắt đầu tấn công chốt ở trung tâm và phía cánh Vua.
18...g6 19.¢f3 ¦ac8 20.¥b3 ¦c7 21.¤e2 ¤e7 22.g4 ¦dc8 23.¤g3 Sau đó quân Đen chuẩn bị nước 23...c5 chẳng lợi gì, bởi gì sự duy chuyển này dẫn tới sự nguy hiểm, 24.g5 thí dụ:
I. 24...¤fd5 25.dxc5 ¦xc5 26.¦xc5 ¦xc5 27.¤e4 ¦c7 28.¤d6 thế trận dồn ép bên Trắng ưu thế .
II. 24...¤d7 25.¤xd7+ ¥xd7 26.¦xc5 ¦xc5 27.dxc5 ¢e8 28.¢f2 quân Trắng hơn chốt (A.Alekhine)
23...¤fd5 Alekhine tiến hành đột kích Mã làm yếu cánh Vua của đới thủ.
24.¤e4 ¦d8 24...f6 Alekhine dự định 25.¤c5 fxe5 26.¤xe6+ ¢g8 27.¤xc7 e4+ 28.¢xe4 ¦xc7 29.¢f3 và chốt trắng tấn công về phía trước.
25.¤c5 b6 chạy không được bởi vì quân Đen không có nước đi có lợi 26.¤a6 ¦cc8 27.e4 f6 Với đòn chiến thuật cho phép Alekhine giải quyết ván cờ của mình . Tiến hành tranh đấu logic theo kiểu “bóp cổ” địch thủ 27...¤f6 28.g5 ¤d7 29.¤g4 ¢g7 30.h4 và quân Đen hầu như không thể đi được
28.exd5 fxe5 29.d6! trường hợp 29...e4+ 30.¢xe4 ¦xd6 31.¢e5! ¦cd8 32.¤c7.
29...¦xd6 30.fxe5 ¦d5 đồng ý cho chất, bởi vì cảm thấy mất tốt e6.
31.¥xd5 ¤xd5 32.a3 g5 33.¤b4 Alekhin chơi không dể dàng tàn cuộc với sự đơn giản và chính xác quyến rũ. Hơn nữa ông ta đã đổi bắt buộc vị trí mã đối phương.
33...¤e7 34.¤d3 ¤d5 35.h4! gxh4 hoàn toàn dở 35...h6 36.hxg5 hxg5 37.¤f2 tấn công bắt buộc lên e4 và bắt tốt g5.
36.¤f4 ¤xf4 37.¢xf4 ¦d8 38.¢g5 bắt đầu giai đoạn 2 điều chỉnh ưu thế: vua bắt tốt h4 và trở lại trung tâm để bảo vệ tốt d4, giải phóng xe.
38...¢g7 không cho vua của địch thủ lên f6
39.¢xh4 ¦d5 40.¢g5 ¦d8 41.¢f4 ¦d7 với cái bẩy 42.¦xc6?? ¦f7+ 42.¢e3 ¦b7 43.b4 giai đoạn sau hảm những điểm yếu của quân đen và chuẩn bị đột kích dứt điểm. 43...a6 44.¦f1 ¦a7 45.¦f6 ¦e7 46.a4 ¢g8 47.a5! b5.
Dễ dàng nhận thấy alekhin tăng cường thế trận của mình sau 15 nước co dãn. Mã đen tich cực biên mất, thế trận đen yếu-tốt c6, e6, a6 bị bọc thanh khối .Điều đó cho phép nhà vô địch thế giới tiến hành giải quyết dứt điểm. Với những ai muốn nghiên cứu cờ, chúng tôi khuyên chú ý đọc lại ván cờ này như một ví dụ chính xác điều chỉnh một cách nghệ thuật ưu thế lực lượng trong tàn cuộc.
48.d5! Cho phép quân trắng giải quyết hiệu quả đột nhập vào hậu phương quân địch.
48...exd5 hay 48...cxd5 49.¦c8 sau đó 50.¦a8.
49.e6 ¢g7 50.g5 h5 51.¢d4 ¦c7 52.¢c5 ¦c8 53.¢d6 d4 54.e7 Đen xin hàng.
Ván 84 Alekhine – Capablanca , Bucines-Aires, 1927, Gambit hậu
1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¤bd7 5.e3 ¥e7 6.¤f3 0–0 7.¦c1 c6 8.¥d3 dxc4 9.¥xc4 ¤d5 10.¥xe7 £xe7 11.¤e4 ¤5f6. Như chúng
ta đã nói chính xác hơn 11...¤7f6
12.¤g3 £b4+ 13.£d2 £xd2+ 14.¢xd2 ¦d8 15.¦hd1 b6
Capbablanca phát triển quân của mình tích cực hơn quân của Treibal trong ván trước. Tượng của ông ta tấn công trên đường chéo h1-a8 ở đó trong trường hợp c6-c5 tác dụng lớn.
16.e4 ¥b7 17.e5
Đen không thể đi mã lên d5, Alekhin đã khống chế được sự di chuyển này.
17...¤e8 Nước đi tồi 17...¤d5 18.¥xd5! cxd5 19.¦c7
18.¢e3 ¢f8 19.¤g5 h6 20.¤5e4 ¢e7 21.f4 f5 Để chống trả tốt cánh vua phương án tạo ra tối ưu của địch thủ là ô quan trọng e4.
22.¤c3 ¤c7 23.¤ge2 g5 24.h4 dự định mở cột “h” và ném xe của mình lên. Do đó quân đen không chậm trể dựa vào cánh vua.
24...g4 25.¤g3 a5
Bên trắng có không gian ưu thế nhỏ, tuy nhiên cũng đủ để chiến thắng. Capbablanca đã chơi thành công và bây giờ giữ được ưu thế phòng thủ. Nước sắp tới Alekhin dùng sức mạnh anh hùng để phá vở trận tuyến của quân đen.
26.¥b3 b5 27.d5! Không ngờ thí tốt, bảo đảm cho quân trắng ép Mã lên b4 và tạo ra áp lực mạnh trên cột mở “c3”.
Nước trả đũa của đen là cần thiết vì 27...¤xd5+ sau đó 28.¥xd5 cxd5 29.¤xb5
27...cxd5 28.¤ce2 ¦ac8 Trường hợp 28...¤a6 29.¤d4, Mã trắng qua b5 lên d6 với những nứơc tấn công nguy hiểm.
29.¤d4 ¤b6 30.¦c5 a4!
Chỉ có như vậy, nhảy Mã chiếu 30...¤c4+ 31.¥xc4 dxc4 32.¤dxf5+! exf5 33.¤xf5+ ¢e6 (33...¢e8 34.¤d6+ ¢f8 35.¦d2!) 34.¤d6 ¤d5+ 35.¦dxd5 và Trắng thắng.
31.¥c2 ¤d7 nước tồi 31...¤c4+ 32.¢e2 ¤xb2 33.¦b1 ¤c4 34.¥xa4, trong ván cờ quân đen sẽ đi nước thí tượng vào f5.
32.¦c3 b4 33.¦c6 ¥xc6 34.¤xc6+ ¢e8 35.¤xd8 ¢xd8 36.¥xa4
Sau sự việc này dẫn đến hoà nhanh chóng. Trong ván cờ này Alekhin không quyết định thí quân căng thẳng. 36.¤xf5 exf5 37.¥xf5 ¢e7 38.¦c1 ¦f8 39.¥xg4
36...¤b6 37.¥b3 ¤a6 38.¤e2 ¢d7 39.¦d4 ¦c5 40.¢d2 ¦c8 41.¢e3 ½–½ hoà.
Trong 2 ván sau, Vua của địch thủ nằm ở trung tâm bàn cờ.
Ván 85. Mizes-Alekhin , Baden 1925, phòng thủ Alekhin
1.e4 ¤f6 2.¤c3 d5 3.e5 ¤fd7 4.¤xd5 không tốt hơn chơi nước 4.d4 e6. Nói chung phương an của trắng ít hy vọng thu được ưu thế.
4...¤xe5 5.¤e3 ¤bc6 6.¤f3 ¤xf3+ 7.£xf3 £d6 Không nhất thiết phải đi như vậy, đương nhiên đi 7...g6 hoặc 7...¤d4 quân đen trở nên ưu thế. Hiện giờ quân đen tự tạo ra khó khăn.
8.¥b5 ¥d7 9.0–0 e6 10.c3 £e5 11.a4 “Đương nhiên, nhưng không phải là cách đáp trả tốt nhất. Nước đi chính xac 11.£e2 ¥d6 nước tiếp theo 12.f4 Quân đen quyết định nhập thành dài tạo căng thẳng.” (Alekhin) 11...¥d6 12.g3 £f6 13.£xf6 Đề nghị đổi hậu, sau đó quân đen giảm bớt khó khăn. Trắng không thể tránh đổi hậu vì 13.£e2 sau đó 13...a6 và không thể thay đổi nước lên c6, ô trắng của cánh vua sẽ không được bảo vệ. Trong lúc đó tượng lùi về c4 và d3 quân trắng sẽ yếu.
13...gxf6 14.d4 ¤a5 15.¥xd7+ ¢xd7 16.b4 ¤c6
Ngay từ đầu thấy ngay quân trắng đựơc dâng lên cao: trắng làm chủ được không gian lớn, tốt tấn công đe doạ lên cánh vua rất thực tế. Nhưng một nước không suy nghĩ kỹ, lập tức sự nghiệp của quân trắng tồi đi rất nhanh, họ lâm vào phòng thủ khó khăn.
17.¦d1? Một nước đi sai lầm, thay đổi tồi tệ thế cờ. Thế trận của quân trắng có gì yếu? Những điểm yếu là ở chổ tốt nằm ở ô cùng màu với tượng cản trở nó di chuyển. Những nước sau Alekhin điều chỉnh những điểm yếu này, bảo đảm cho mình quyền chủ động lâu dài. Quân trắng có khả năng duy nhất để chiếm ưu thế đi nước 17.b5! quân đen liều mạng nhảy mã lên a5 18.¦b1 đe doạ nước 19.c4 và 20.¥d2. Trường hợp này có thể chơi phức tạp 17.b5! ¤a5 18.¦b1 a6 19.c4 axb5 20.c5 bxa4 21.cxd6 cxd6
22.¦a4 và trắng thắng. 17...¤e7 18.c4 quân trắng có khả năng thắng nghiêm chỉnh.
17...a6! 18.¦b1 b5! 19.a5 ¤e7 20.¢f1 ¢c6! Thế trận thuộc thể loại tàn cuộc, do đó vua đen xuất hiện tích cực tham gia tấn công chiếm ô trắng.
21.¦b2 ¤d5 22.¢e1 h5 làm chủ được trung tâm đen thắng. Bây giờ đến cánh vua, ở đây Alekhin tiến tới mở cột. Tất nhiên không có lợi đi nước 22...¤xc3 sau đó 23.¦c2 ¥xb4 24.¥d2
23.¤g2 ¦ac8 24.¥e3 f5 25.¢d2 không tìm thấy đòn chiến thuật tiếp
theo. Tiếp đó có thể chống cự, lùi vua về f1
25...h4! Bắt tốt không được lúc đó 25...f4 quân đen mở cột “h” 26.¢d3 hxg3 27.hxg3 ¦h2 28.¤h4 không cứu được 28.¦g1 ¦g8
29.¦bb1 ¥xg3 30.fxg3 ¦xg3.
28...¥xg3 29.¤f3 ¦g2 30.¤e1 ¦g1! và đen thắng Tượng sau khi 31.fxg3 ¦xg3 và 32...f4 trắng thua.
31.¦e2 ¥d6 32.¦c1 ¦h8 33.¤f3 ¦xc1 34.¥xc1 ¦h3. Trắng đầu hàng
Ván 86 . Gili – Alekhin Suris 1934, phòng thủ Benoni
1.d4 c5 2.d5 e5 3.e4 d6 4.g3 nghĩ ra phương pháp ra quân trong đó không thể bắt quân đen lâm vào khó khăn. Theo tôi trắng cần phải kết hợp hai ý tưởng chiến lược trong khai cuộc này: 1) Chiếm lấy ô c4 bằng mã để bảo đảm thế trận này.
2) Chuẩn bị di chuyển f2-f4 tuy nhiên cần phải khống chế trả lời nước f7f5, trong trường hợp mở thế trận ở trung tâm cần phải luôn luôn phòng ngừa lợi thế của địch thủ khi họ làm chủ ưu thế không gian. (Alekhin).
Đồng ý với đánh giá naỳ của Alekhin thật khó. Hệ thống chuyển tượng lên g2 trong khai cuộc benoni không tồi, cần phải thay đổi ở f5 và tiếp đó sử dụng ô e4, chuyển mã b1 qua c3 hay mã giáo trình cờ vua qua f3 và d2. Đồng thời trắng cần chú ý tiếp đểđen không thể di chuyển nước b7-b5 bên cánh hậu.
4...f5 chúng ta cảm tưởng rằng nước này cần phải chuẩn bị lực lượng 4...g6 và sau đó 5.¥g7 và 6.¤e7 5.¤c3 ¤f6 6.¥g2 ¥e7 7.¤ge2?
Cần phải tiếp tục 7.exf5 ¥xf5 8.¤f3 tiếp đó nhập thành ngắn. Khi đó quân trắng trong mối liên hệ uyển chuyển ¤f3-g5-e6 hay e4 và giữ được ưu thế, hiện giờ họ lao vào thế trận tồi tệ.
7...b5! Tính một nước xa hơn. Alekhine giải quyết vấn đề quan trọng của thế trận bằng con đường chiến thuật là di chuyển tốt “b”
8.exf5 b4 9.¤e4 ¥xf5 10.¤xc5
đòn phối hợp đổi quân càng làm tình hình xấu đi. Xấu hay tốt, tất cả cần phải tiếp tục 10.¤d2 chiếm ngay ô c4 10...dxc5 11.d6 e4! “nhưng không thể 11...¥e4 12.¥xe4 ¤xe4 13.£d5 bên trắng có lợi” (Alekhine)
12.dxe7 £xd1+ 13.¢xd1 ¢xe7
Trên bàn cờ là thế trận đơn giản. Vua đen đứng bảo đảm khoảng cách với quân của địch thủ. Vua tấn công trắng tạo cho quân đen phát triển tốt. Đã cho quân trắng có hai tượng, nhưng không đủ không gian hoạt động. Alekhin tiếp tục chơi sử dụng yếu điểm của đối phương và tăng cường ưu thế của mình
14.¥e3 ¤bd7 15.h3 h5 16.a3 “ không đi những nước tốt ở những nơi mà bạn yếu” đó là quy luât uyên thâm. Ơ đây quy luật này đặt đúng chổ.
Tiến tới đổi Xe. Quân trắng mở đường và trở lại vị trí của quân đen là cột quan trọng “ a” khả năng hơn 16.¢d2 với nước tiếp theo ¦ad1 và ¢c1.
16...a5 17.axb4 axb4 18.¢d2 ¢f7! Phòng ngừa. Trường hợp bắt tốt c5 để không chiếu được
19.¤f4? Mất một tem trong thế trận. Sau khi 19.c3 quân trắng có hy vọng ổn định nào đó của vua mình trong góc an toàn ô c2
19...g5 20.¤ea2 không hi vọng 20.¦xa8 ¦xa8 21.¤xh5 ¤xh5 22.g4
¤f4 23.¥xf4 gxf4 24.gxf5 f3 25.¥f1 ¢f6 ( phương án của Alekhin )
20...¤e5! lập tức hai nước chiếu 21...¦d8+ và 21...¤c4+
21.¦xa8 ¦xa8 22.¦d1 ¤f3+. Alêkhine chơi ép buộc hoàn toàn quân của đối phương. Sung sướng điều về điều này ông ta từ chối nước 22...¤c4+
23.¢e1 ¤xb2 hơn tốt
23.¥xf3 exf3 24.¤c1 sau nước đi của đen mã này không đi được nước nào nữa . 24.¤g1 cũng không thay đổi tình thế.
24...c4 25.¢e1 g4 một lần nữa lại từ chối vì lợi thế đương nhiên tốt c2 chẳng đi được vì nước đi của trắng bắt buộc .
26.h4 ¥xc2 27.¦d4
27...c3!
Đặc tính của Alekhine. Vị trí của ván cờ thật đơn giản.
27...¦c8 nhưng ông ta chọn con đường đòn phối hợp. Ý nghĩa của nước đi là quân trắng không thể bắt tốt b4 sau đó 28...¦d8 29.¥d4 ¦xd4! 30.¦xd4 cxb2
28.bxc3 bxc3 29.¦f4 Các phương án khác quân trắng không thể ngăn chặn tốt thông của đối phương trong điều kiện khi Vua nằm trong mạng chiếu hết.
29...¢e6 30.¦c4 ¤d5 31.¥g5 ¢d6 32.¥h6 ¦e8+ 33.¢f1 ¥d1! Chiếu 34...¥e2+ 35.¤xe2 ¦e2 tiếp tục 36...¦b2
34.¦d4 ¥e2+ 35.¢e1
Trường hợp 35.¢g1 quân Đen tiếp tục chơi chiếu bí 35...¥b5 tiếp theo ¦e1+ và chuyển Tượng lên g2
35...¢c6 36.¥g5 ¥c4+ 37.¢d1 ¢c5! Xe trắng không ngờ bị cầm tù có thể hàng được.
38.¦xd5+ Thông thường trong thế trận uyển chuyển đi những nước đến hết giờ, để biến thành “hạnh phúc xâynốt”
38...¢xd5 39.¢c2 ¦e2+ 40.¢xc3 ¦xf2 0–1 Trắng xin thua
Ván 87. Alekhine – Euwe Hà Lan,1937, Gam bít Hậu
1.¤f3 d5 2.c4 e6 3.d4 ¤f6 4.¤c3 c5 5.cxd5 ¤xd5 6.g3 Chính xác hơn trong tình thế này nên chơi 6.e3 hay 6.e4 Alekhine chọn nước đi này là phương án không những chưa tốt mà còn giảm sức mạnh của mình.
6...cxd4 7.¤xd5 £xd5 8.£xd4 £xd4 9.¤xd4. Cái gì thế? Hòa phải không? Trong thế trận uyển chuyển các đấu thủ cờ trẻ tuổi thường hỏi đối phương, sau khi đổi Hậu chơi mất hứng thú và thường kết thúc một cách hòa bình. Giữa thế trận nhiều chất độc, đối với đầu óc sáng tạo thì điều đó có những khả năng kác nhau. Vài đấu thủ cờ tài năng không có kinh nghiệm trong ván cờ đầu tiên chống lại Kiệng Tướng sau khi đổi hậu đã mất hy vọng. Alekhine dẫn dắt nghệ thuật cuộc tranh đấu đơn giản này dưới dạng thế trận. Những điều sáng tạo nghệ thuật ông đã đặt cơ sở cho mỗi nước của mình.
9...¥b4+ 10.¥d2 ¥xd2+ 11.¢xd2 ¢e7? “Sự phát triển quân bên cánh hậu từ thời điểm này trở thành nguyên nhân của tất cả khó khăn của Đen Những yêu cầu thế trận phù hợp 11...¥d7 12.¥g2 ¤c6 13.¤xc6 ¥xc6 14.¥xc6+ bxc6 15.¦ac1 0–0–0+ 16.¢e3 ¢c7 trong tàn cuộc Xe dễ dàng phòng thủ” (A. Alekhine)
12.¥g2 ¦d8 13.¢e3. Quân Trắng chiếm được thế trận tích cực, trong thời gian đó cánh Hậu của đối phương hoàn toàn băng giá. Ưu thế trong thế trận đơn giản thế trận rất rõ.
13...¤a6 Ở đây Mã chẳng làm gì cả, chỗ của nó là c6. Nó có thể cứu được khi 13...e514.¤b5 ¤c6 hoảng sợ sự di chuyển Mã Trắng lên d5 15.¤c7 ¦b8 16.¤d5+ chẳng có gì vì nó cũng không thể giữ được ô trung tâm này.
14.¦ac1 ¦b8 15.a3 ¥d716.f4 có thể chơi 16...e5
16...f6 Tập trung chuyển Mã lên d4 với thế trận trung tâm. Nhưng trả lời nước đương nhiên này Alekhine chuẩn bị tập kích tinh vi cuối cùng ông ta hơn chốt.
17.¥e4!. Nước nhiều mục đích quân Trắng đồng thời di chuyển e6-e5 tiếp đó 18.fxe5 fxe519.¤f3 thắng chốt tấn công vào chốt h7 chơi nước 18.¥d3 phá vở cánh hậu của Đen.
17...¥e8 Bảo vệ dây chốt h7 Nếu 18.¥xh7 thì 18...g6
18.b4! Săn bắt Mã a6 phòng thủ nước quân Đen rơi vào sự tuyệt vọng khác.
18...¦d7
19.f5! ¤c7 Chốt vùng lên. Cho Mã lên e6 19...e5 20.¤e6 nghĩa là mất nhiều hơn.
20.fxe6 ¤xe6 21.¤xe6 ¢xe6 22.¥xh7. Bên Trắng hơn chốt, nhưng điều chỉnh nó không đơn giản Alekhine trước hết chuẩn bị đối tượng. 22...f5 23.¦c5! g6 24.¥g8+ ¢f6 25.¦hc1 ¦e7+ 26.¢f2 ¥c6. Cần phải bít kín cột “c”chuyển Xe Trắng thứ hai lên hàng ngang 7
27.¥d5 ¦be8 28.¦e1 ¥xd5 29.¦xd5 Sau khi đổi Tượng thắng cũng không đơn giản, may mắn là đối thủ của Alekhine đơn giản bài toán.
29...g5 30.¦d6+ ¢e5?. Vua Đen tự thu mình vào lưới chiếu hết.
31.¦ed1 g4. Cũng không khá hơn 31...¦e6 32.¦d7 ¦8e7 33.h4.
32.¦1d5+ ¢e4 33.¦d4+ ¢e5 34.¢e3. Bắt bí chiếu hết. Quay quanh điều đó quân Đen để Vua đối phương tiến lên và xuất hiện mất mát mới.
34...¦e6 Hoàn toàn tồi tệ 34...f4+ 35.¢d3 fxg3 36.¦4d5+ ¢f4 37.¦f6# 35.¦4d5+ ¢f6+ 36.¢f4 Sau đó số phận ván cờ đã rõ ràng. Chốt f5 và g4 không thể giữ được.
36...¢g6 37.¦xe6+ ¦xe6 38.¦e5 ¦a6 hay 38...¦f6 39.e4! fxe4+
40.¢xg4 ¦f2 41.h4.
39.¦xf5 ¦xa3 40.¦b5! Tinh vi kỳ lạ. Thắng đơn giản 40.¢xg4. Nhưng
Alekhine muốn “để chắc chắn” còn bao vây chốt của đối phương bên cánh Hậu.
40...b6 41.¢xg4. Đen xin hàng.
41...¦e3 tiếp đó 42.¦g5+ ¢h6 43.b5! ¦xe2 44.h4 và quân Đen chẳng thể giúp được gì.
Chúng ta hảy xem một thí dụ ở đây sau khi đổi Hậu từ đầu cuộc chơi mang đặc tính tàn cuộc và Vua Trắng ở trung tâm cảm thấy yên ổn, dù cho hàng xóm nguy hiểm là quân đối phương.
Ván 88 : Alekhine – Nimzowitch , Suric , năm 1934 . Gambit Hậu.
1.d4 ¤f6 2.¤f3 d5 3.c4 e6 4.¤c3 c6 5.¥g5 ¤bd7 6.e3 £a5 7.cxd5 ¤xd5 8.£d2 ¥b4 9.¦c1 h6 “ Lý thuyết đề nghị nước 9...¤5b6 đủ để cân bằng” (A.Alekhine)
10.¥h4 0–0 11.¥c4 ¤xc3 12.bxc3 ¥a3 13.¦b1 e5. Thế trận đã gặp nhiều lần trong thực tiển của các danh thủ. Quân Đen tiếp tục nhất định tăng cường căng thẳng ở trung tâm, hòa bình còn tồi tệ hơn, nhưng không thể thiếu thế trận căng thẳng. Nhưng Nimzowitsch có ý tưởng đơn giản cuộc chơi đổi Hậu đó là khuyết điểm quyết định.
14.¥g3! exd4. Không còn ngi ngờ gì nữa Đen có thể chơi 14...e4 thậm chí đi 14...b5 15.¥b3 ¥b7
15.cxd4 £xd2+ 16.¤xd2 ¤b6 17.¥b3 ¥f5. Sau khi Đen đi 17...¤d5!
nước đi này tốt hơn Trắng đáp trả 18.¥c4 giữ được ưu thế.
18.e4 ¦ae8 19.f3 ¥c8 20.¢e2. Trong phần bình luận ván cờ, Alekhine đã đặt dấu chấm than cho nước đi Vua ông viết”Hiện nay cuộc chơi ,đi tiếp nước ¥b8, Trắng có thể trực quan hơn khi tuyên bố nước thứ 17 không đạt của Đen .Nhưng tôi bị cám dổ bởi đòn phối hợp thí chất, có thể việc đó không cần thiết”
Điều này khẳng định nhà vô địch thế giới đòi hỏi phương án chặt chẽ hơn. Trong trường hợp nếu đi
20.¥b8 Đen sẽ đáp trả 20...¥h3! 21.¥xa7 (21.¥e5 ¥e6) 21...¤c8! cuối cùng thì trắng cũng đạt được ưu thế và tiếp tục chơi 22.¥b8 ¥xg2 23.¦g1 ¥h3 24.¥e5 g5 25.f4
20...¢h8 21.¥c7 ¤d5 22.¥xd5 cxd5 23.¢d3 b6 24.¦b3 ¥e7. Đi đến sư đối đầu đòn phối ợp của đối thủ bởi vì khi chơi 24...dxe4+ 25.fxe4 ¥e7 Đen tạo được thế phòng thủ rất phức tạp.
25.exd5!. Giá trị về chất Trắng đã hơn được hai chốt thông nguy hiểm trên cột “d”, con chốt thông được quân Tượng bảo vệ và mạnh mẽ tiến xuống thành Hậu ,và tất cả điều đó tiếp theo Đen có thể kịp thời phòng thủ. Do đó nước đi chính xác là 25.g3!
25...¥a6+ 26.¢c2 ¦c8 27.¦c3 ¥b4 28.d6 ¥xc3 29.¢xc3 ¥b5?. Có thể biến thành chất như sau: 29...¦xc7+! 30.dxc7 ¦c8 31.d5 ¦xc7+ 32.¢d4 ¦c2 Đen nhận được thế trận chấp nhận được .
30.¤c4! f6 và bây giờ 30...¦xc7 31.dxc7 ¦c8 thế trận có khả năng lớn mặc dù nước đi này yếu hơn nước trước đó 32.¢b4!.
31.a4 ¥d7. Nước đi dở hoàn toàn 31...¥xa4 32.¦a1 b5 33.¤b2.
32.a5! bxa5 33.¤xa5 ¦f7. Bây giờ đổi chất có lợi rất ít , bởi vì chốt trắng rất mạnh ở d4 và trung tâm hóa quân có cờ tàn rất tốt sau này .
34.¤b3 ¥b5 35.¢b4 a6 36.d5! ¢g8 “Lúc này thí chất ở c7 hoàn toàn vô vọng: 36...¦cxc7 37.dxc7 ¦xc7 38.¤c5”(A.Alekhine )
37.¤d4 ¥e8 38.¦a1 ¦a8 39.¢a5 ¦d7 40.¢b6 ¦f7 41.¢b7 ¦d8 42.¦xa6. Với việc mất chốt a6 công việc của Đen hoàn toàn xấu đi, còn nếu đi
42...¦dd7 43.¢b6 ¦f8 44.¤e6 ¥f7 45.¤c5! ¥e8 46.¦a8 ¢f7 47.¤xd7 ¥xd7 48.¥d8 ¢g6 49.¢c7 ¥b5 50.¦a5 ¥e8 51.¥e7. Đen đầu hàng.
Ván đấu sau đây Alekhine sau khi đổi Hậu đưa ra hình mẫu nổi tiếng về sử dụng hai Tượng tích cực giữ được cuộc tấn công phối hợp giữa chốt và các quân.
Ván 89: Alekhine – Fine , Kemeri năm 1937, Gambit Hậu chấp nhận.
1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.¤f3 ¤f6 4.£a4+. Tạo ra cho Đen thế cờ cân bằng. Có hy vọng lớn thu được thế trận ưu thế khi chơi 4.e3
4...£d7 Tiến tới đổi Hậu, Đen đồng ý sau dài phút khó chịu. Nước dũng cảm có thể đi 4...¤c6! 5.e3 e6. Nhưng trong ván Flor chống Kotov (Giải vô địch lần thứ XIX Liên Xô 1952) tạo cho bên đen cân bằng hoàn toàn. 5.£xc4 £c6 6.¤a3 £xc4 7.¤xc4 e6 8.a3 c5?. Điều này đã là một sai lầm nghiêm trọng. Alekhine đã phê bình mạnh mẽ phương án này. “Nước đi kịch tính, sau nước đi này Trắng có được ưu thế thế trận rõ ràng. Vội vả phản công ở trung tâm, Đen đã quên ô d6 ý nghĩa. Nước đi dũng mãnh, nhưng không được chống lại kế hoạch thế trận, có thể tốt hơn 8...a5 (không cho phép trắng b2-b4) Nếu 9.¥f4 thì 9...b5 tiếp theo là ¥d6. Trắng không dễ dàng nhận được ưu thế hai tượng” (A. Alekhine)
9.¥f4 ¤c6 10.dxc5 ¥xc5 11.b4 ¥e7 12.b5 ¤b8 13.¤d6+ ¥xd6
14.¥xd6 ¤e4 15.¥c7.Tình thế được xác định rất rõ. Trắng có hai Tượng hay trong thế trận đã cho, khi đường chéo trống trải và mở thì không còn nghi ngờ gì nữa về ưu thế.
15...¤d7 16.¤d4!. Đuổi Mã khỏi e4 và cũng cố trung tâm sau hai nước đi quan trọng của chốt.
16...¤b6 17.f3 ¤d5 18.¥a5 ¤ef6 Đối với nước đi 18...¤d6 Alekhine đưa ra phương án sau 19.e4 ¤e3 20.¥b4 e5 21.¥xd6 exd4 22.¥d3! ¤xg2+ 23.¢f2 ¤e3 24.¥e5 ưu thế.
19.¤c2! Không cho Mã Đen tới e3.
19...¥d7 20.e4 ¦c8 “Nước đi này không nguy hiểm, bởi vì vị trí quân Đen chưa đạt không thể đe dọa nghiêm trọng tới Vua Trắng tại ô d2” (A. Alekhine)
Chúng tôi khuyên các bạn nghiêm túc chú ý tới chỉ dẫn này của Alekhine, bởi vì ở mức độ nhất định thế trận đã xác d8ịnh tính chất của cuộc chiến trong thế trận đơn giản.
Với tất cả sự chính xác nhất thiết phải đánh giá những khả năng của đối phương về đòn tấn công, trước hết là xác định tình thế Vua của mình. Nếu như trong trường hợp đã cho các quân của đối phương không thể đạt tới sự phiền toái cho Vua, thì có tất cả cơ sở để Vua của mình ở trung tâm.
Mặc dù đã đổi Hậu, quân còn lại đủ tạo ra cuộc tấn công khống chế Vua ở trung tâm,thì quân Vua cũng cần phải lùi về góc xa vùng đang xảy ra sự cố. Không được quân một vấn đề về chỗ đứng của Vua là vấn đề chính yếu trong thế trận đơn giản. Vấn đề này luôn luôn được chú ý đặc biệt.
21.¢d2! ¤b6 22.¤e3 0–0 23.a4 Không cho phép chuyển Mã đến c5 qua ô a4.
23...¦fd8 24.¥d3 e5 “ Sau khi làm yếu những ô d5 và f5 ván cờ của Đen liệu có cứu vãn được không. Nước đi duy nhất, mặc dù khả năng khiêm tốn của Đen còn nằm ở nước 24...¥e8 với nước tiếp theo trong trường hợp ¤fd7. Chiến thuật của trắng trong trường hợp này cũng như vậy. Đổi cặp Xe, lùi Tượng từ ô a5 và tháo gỡ Mã b6” (Alekhine)
25.¦hc1 ¥e6 26.¦xc8 ¦xc8 27.¥b4 Ngăn cản cuộc hành quân của Vua Đen ở trung tâm và chuẩn bị đẩy chốt a4.
27...¤e8 28.a5 ¤d7 29.¤d5!. Dời khỏi cột “c” Đen không thể, cần phải bắt quân ở d5. Tiếp theo là ván hoãn đấu Alekhine đã tính toán chính xác.
29...¥xd5 30.exd5 ¤c5. Hy vọng bằng nước đi 31...¤d6 hạn chế không gian hoạt động của Tượng Trắng. Tuy nhiên Đen đang chờ đợi nỗi thất vọng: một đòn phối hợp của trắng công phá hiệu quả.
31.¥f5! ¦d8. Nước đi kém 31...¤b3+ 32.¢d3 ¤c1+ 33.¢e3 ¦c4 34.d6 và trắng thắng.
32.¢c3!. Đến bây giờ Vua đã hoàn thành vai trò của người quan sát, lúc này Vua tích cực tham chiến. Cắt đức mối đe dọa 32...¤b3+, Alekhine gián tiếp cắt đứt đòn đánh của đối phương. 32...¦xd5 có thể đi 33.¢c4 và thắng quân. Nếu tính thêm cũng không hy vọng 32...¤d7 thì 31.¥e7 thì cũng là cách đáp trả duy nhất của Đen.
32...b6 33.axb6 axb6 34.¥xc5!. Loại bỏ được một Tượng, nhưng sự đổi quân tạo ra thế trận khác có lợi.
34...bxc5 35.b6 ¤d6 36.¥d7! ¦xd7 37.¦a8+ 1–0 Đen đầu hàng.
Ván 90. Zemish – Alekhine Praha, 1943, Ván cờ Tây Ban Nha
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.0–0 d6 6.¦e1 Một nước đi khuôn mẫu. Trắng không còn nguyên nhân nào tránh khỏi việc đổi con tượng quan trọng ở a4. Ở dây đúng đắn nhất theo lý thuyết phải đi 6.¥xc6+ và 7.d4
6...b5 7.¥b3 ¤a5 8.d4 ¤xb3 9.axb3 ¤d7. Nước đi yên tỉnh nhất 9...¥b7 Bởi vì theo bình luận của Alekhine 10.¥d2 với nước tiếp theo
11.¥a5 đặt ra cho Đen không ít khó khăn.
10.dxe5 ¤xe5 11.¤xe5 dxe5 12.£xd8+ ¢xd8 “Ưu thế hai tượng tạo cho Đen một tương lai sáng lạn. Tuy nhiên khai thác sử dụng được ưu thế này điều này không dễ dàng” (A.Alekhine)
13.¥e3 ¥b7 14.¤d2 ¥d6 15.f3 ¢e7 16.¥f2 ¢e6 17.¤f1 g6
Lúc này trắng di chuyển vô hại, Alekhine đặt vị trí quân của mình hợp lý, tăng cường thế trận của Vua và bắt đầu tấn công ở trung tâm. 18.c3 a5 . Bắt đầu cảnh báo bằng nước 19.b4, cố định điểm yếu ô a6.
19.¦a2 Tấn công chốt a5, Đen cần phải sắp đặt quân Xe của mình ở vị trí tích cực.
19...¦a6 20.¤e3 f5 21.exf5+ gxf5 22.¤c2 ¢f7! Bảo vệ phòng thủ nước 23.¤d4+. 23.b4 a4 24.¥c5. Cuối cùng thì Trắng cũng phải đổi một quân Tượng! Tuy nhiên lúc này Đen kịp thời chuẩn bị thu được giá trị khác, không kém phần quan trọng đó là ưu thế .
24...¦g8 25.¢f2 ¦c6!. Sau nước đi này trắng nhất định phải chuyển Tượng về ô e3, có sự thất thoát thời gian. Kiên trì từ chối đổi Tượng, họ đã rơi vào tình trạng tuyệt vọng.
26.¥xd6 ¦xd6 27.¦e2?. Thua chất. Nước đi dở 27.¦xe5 ¦d2+ 28.¦e2 ¦xg2+!. còn đi 27.g3 ¥d5 28.¦aa1 ¥c4 29.¦ad1 ¦gd8 30.¦xd6 ¦xd6. Đen chồng Xe ở hàng ngang thứ 2. Trắng đi 27.¤e3 có thể tiếp tục 27...f4 28.¤g4 ¦d2+ 29.¦e2 ¦xe2+ 30.¢xe2 ¢e6 đe dọa nước 30...h5, cũng như 30...¦d8
27...¥d5 Trắng đầu hàng . Sức mạnh của Tượng được Alekhine huy động trong hai ván sau đây.
Ván 91. Alekhine – Stolx Bled, 1931, Phòng thủ Slav1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.¤c3 dxc4 5.a4 ¥f5 6.¤h4 “Ý tưởng bằng mọi giá tiêu diệt con tượng Đen nguy hiểm, không cho Đen tạo thế trận phản đòn, điều này tôi đã suy nghĩ trước và trong mọi trường hợp, thế trận này không thể đảo ngược trong một vài ván cờ được thử nghiệm ở đây” (Alekhine)
6...e6! “Đương nhiên đạt được thế trận tốt” (Alekhine)
7.¤xf5 exf5 8.e3 ¤bd7 9.¥xc4 ¤b6 cảnh báo nước 10.£b3 và tấn công chốt b7 và f7.
10.¥b3 ¥d6 11.£f3 £d7 12.h3 ¤c8 13.a5! “chơi đồng thời cả hai cánh là chiến lược yêu thích của tôi. Bây giờ đe dọa 14.a6 b6 15.d5!” (Alekhine) 13...¤e7 14.¥d2 ¦b8
15.g4. Nhận định về nước đi này Alekhine viết: “Phương án 15...fxg4 16.hxg4 £xg4 17.£xg4 ¤xg4 18.¦g1 f5 19.f3 ¤f6 (trong trường hợp 19...¤h2 20.¢e2 Mã sẽ không lùi về) 20.¦xg7. Đen hoàn toàn có thế trận không đạt”
Về điều này có thể nói thêm như sau nếu ép buộc Đen đi nước kém thì sẽ làm hỏng và không tạo ra thế cờ như vậy Alekhine đã chỉ ra phương án cho Đen thay vào 18...h5! 19.f3 ¤h6 20.¦xg7 ¤ef5! 21.¦g1 ¥g3+ 22.¢e2 h4 thu được cuộc chiến tuyệt vời họ có được con chốt thông mạnh h4 và thế trận quân tích cực. Tóm lại cuộc tấn công chốt của Alekhine g2-g4 không đạt được thay vào đó cần phải tiến hành phương án 15.¦c1, 16.¤a4 ,17.¤c5
15...b5? Nước đi này tạo cho Trắng có lợi sau khi đổi Hậu.
16.gxf5 £xf5 17.£xf5 ¤xf5 18.¥c2! Ép Mã rời khỏi thế trận trung tâm tốt và chuẩn bị tấn công vào điểm yếu chốt c6.
18...¤h4 19.¢e2 0–0 20.¤e4 ¤xe4 21.¥xe4 c5. Lúc này còn một điểm yếu khác nữa là những ô bên cánh Hậu những ô này mà những quân Trắng cần tiến tới.
22.dxc5 ¥xc5 23.¦ac1 ¥d6. Phương án cũng không hiệu quả bao nhiêu
23...¦bc8 24.¥b7 ¦c7 25.a6 với sự đe dọa 26.¥a5.
24.¦c6 ¦bd8 25.¦a6 ¦fe8 26.¥c6 ¦e7 27.¦d1! Đe dọa nước 28.¥b4 buộc Đen phải hành động gắp để bảo vệ Tượng d6.
27...¤f5 Cần phải tách quân Tượng nhưng đi đâu bây giờ? Nếu đi 27...¥e5 hoặc 27...¥b8 thì 28.¥b4 ¦xd1 29.¥xe7 và Trắng thắng cuộc 28.¥b4.
Lúc này quân Tượng Đen bị giằng, cứu được nó sẽ không tránh khỏi mất mát lực lượng
28...g6 29.¥c5!. Con Tượng Trắng ở vị trí kịch tính; Bảo vệ chốt a7 và b5
Đen không thể làm được, do đó họ quyết định hiến dâng chất nhưng điều này cũng không chống cự được lâu.
29...¥xc5 30.¦xd8+ ¢g7 31.¦d5. Còn một khả năng nữa là đòn đánh mẫu mực
31.¦d7? ¤d4+! 32.¢d3 ¤xc6 33.¦xe7 ¤xe7
31...¥d4 32.¦d7 ¦e5 33.¢d3 ¥xb2 34.¦axa7 ¦c5 35.¦xf7+ ¢h6 36.¦xh7+ ¢g5 37.¦af7 Đen đầu hàng. Bởi vì không thể tránh được nước chiếu hết 38.f4#.
Ván 92 Alekhine – Sultanbev Folkstol, 1933, Phòng thủ slav.
1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.e3 e6 5.¥d3 ¤bd7 6.¤bd2 c5. Cách trả lời tốt nhất là phát triển Mã cánh Hậu tới d2. Lợi dụng khi Mã Trắng còn chưa bắn phá điểm d5 Đen ngay lập tức tiến hành phản công ngay ở trung tâm.
7.0–0 ¥e7 8.cxd5 exd5 9.b3 cxd4 10.exd4. Cách giải quyết đúng đắn theo quan điểm cuộc chiến giành trung tâm: Trắng nhận được điểm e5 rất mạnh, tạo cho họ nắm được quyền chủ động. Do đó Đen tạm thời phải đổi quân ở d4 thay vì tiếp tục chơi 9...b6.
10...0–0 11.¥b2 ¦e8 12.¤e5 ¥b4!. Loại bỏ ¤d2, Đen nhận được khả năng tạo cơ sở ở ô e4 và vô hiệu hóa sự đe dọa ¤e5
13.a3 ¥xd2 14.£xd2 ¤e4 15.£c2 £b6 16.a4! Sự di chuyển chốt tiếp theo đuổi Hậu khỏi ô b6 và đồng thời khiêu khích đối thủ đáp trả 16...a5, tiếp theo đi 17.¥b5 ¤ef6 18.¦ac1 với nước đi áp lực lên c7 tạo cho Trắng ưu thế lớn. Cuối cùng việc cần thiết được giải quyết, vấn đề phát triển bên cánh Hậu của mình, Đen đổi quân tại e5.
16...¤xe5 17.dxe5 ¥e6. Nước đi mạnh hơn 17...¥d7 18.a5 £b4, không giải quyết được gì 19.¥a3 £xa5.
18.a5 £c6. Lúc này 18...£b4 không tiến hành được vì 19.¦a4 £e7 (19...£c5? 20.¥xe4) 20.¥xe4 dxe4 21.£xe4 ¥xb3 22.¦b4 thắng chốt b7.
19.¦fc1 Không cho đối phương tạo ra cuộc phản công tại ô b4, sau những nước đi 19.£xc6 bxc6 20.¦fc1 ¥d7 và 21...¦b8 19...£xc2 20.¦xc2 ¦ec8 21.¦ac1 b6.
Đánh giá các yếu tố khác nhau của thế trận, rất khó khăn đưa ra sự khẳng định về một bên nào, nếu lúc này không tính hết hoàn cảnh quan trọng: Trắng có ưu thế hai Tượng. Với sự tổng kết về thế trận này của Trắng, rõ ràng Trắng có thế trận tốt hơn. Đặc biệt là vị trí của Tượng có đường chéo f1-a6.
22.b4 bxa5 23.f3 ¦xc2 24.¦xc2 f5!. Nước cần thiết nhưng Đen mất Mã. Bắt quân tại e4 Trắng không có lợi, vì đổi 3 chốt sau đó 25.fxe4 fxe4 và 24...axb hoàn toàn bù đắp đầy đủ cho tàn cuộc khi thí quân.
25.bxa5 ¤g5 26.¥d4!. Tạo được thế trận quan trọng và đe dọa với việc giải quyết hiệu quả quân Xe đã chiếm được hàng ngang thứ 7.
26...a6 27.h4 ¤f7 28.¦c6 ¤d8 29.¦d6. Nhanh chóng dẫn đấn thắng lợi, còn hơn là nhanh chóng bắt chốt a6. Alekhine không muốn đổi quân Xe tích cực của mình ở d6 lấy quân ¦a8 nằm ở góc.
29...¢f7 30.¥xa6 f4 31.¥c3 ¦a7 32.¥b4 ¤b7 33.¦b6 ¤d8 34.¥d3. Cần thiết phải kết thúc việc bố trí quân Tượng; lúc này chốt a5 có thể tiến lên.
24...¥d7 35.a6 ¥c6 36.¥f5 ¦a8 37.e6+. Đen đầu hàng Sau nước đi 37...¢f6 38.e7 ¤f7 39.¥d7 sẽ mất quân.
Chúng ta cũng đã xem xét ván cờ mà nhà vô địch thế giới sử dụng ưu thế hai Tượng. Còn đây là thí dụ khác, khi hoạt động của Mã phát triển như vũ bão.
Ván 93. Alekhine – Bogoliubov Drezden, 1936, Khai cuộc ba Mã.
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¤c3 g6. Một phương án căng thẳng, dẫn tới cuộc chiến không dễ dàng cho Đen.
4.d4 exd4 5.¤d5! ¥g7 6.¥g5 ¤ce7. Cách đáp trả duy nhất, bởi vì đi nước 6...f6 tạo thế trận mở cho Vua, còn đi nước 6...¤ge7 Trắng tiếp tục đi 7.¤f6+.
7.e5. Dẫn đến đơn giản quân. Tốt nhất bắt chốt d4 bằng Mã.
7...h6 8.¥xe7 ¤xe7 9.£xd4 ¤xd5 10.£xd5 “Ưu thế của Trắng về không gian bắt đầu đe dọa và Đen cần phải tiến đến đổi Hậu để tránh khỏi cuộc tấn công vào Vua nguy hiểm” (Alekhine)
10...c6 11.£d6 ¥f8 12.£d4 £b6 13.0–0–0!. Tính toán sau nước 13...¥c5 14.£c3 ¥xf2 15.¤d4!. Thu được cuộc đe dọa tấn công. Do đó Đen cần phải tính đến cuộc chiến ở tàn cuộc.
13...£xd4 14.¤xd4 “ Thời điểm khó khăn và tuyệt vời. Trắng giải quyết việc công phá trung tâmvới việc giải phóng Tượng c8, bởi vì họ tính rằng Xe của họ khống chế hai cột trung tâm bảo đảm cho họ ưu thế lớn” (Alekhine)
14...d5 15.exd6 ¥xd6 16.¥c4 0–0
17.¦he1 Trắng đã chiếm cả hai cột mở, Mã và Tượng của họ có vị trí tốt còn Tượng Đen chưa vào đường chéo cần thiết, còn một quân Tượng của họ c8 không biết đi đâu.
17...¥g4 18.f3 ¥c8 19.g3. Phòng thủ và đồng thời tấn công (20.¤xc6)
19...¥c5 20.¤b3!. Cuộc di chuyển sâu sắc với mục đích chuyển Mã từ d4 đến vị trí tích cực hơn d6. Xem xét cảm tưởng quân Tượng Đen so với quân Mã, nó hoạt động phát triển như vũ bảo.
20...¥b6 21.¤d2 ¥h3 22.¤e4 ¥a5 23.c3 ¦ad8 24.¤d6 b5 25.¥b3 ¦d7 26.¤e8?. Nước đi lạ kỳ, lập tức Trắng mất ưu thế. Dù cho thế trận của họ hơn hẳn. Và họ có thể bình thản tăng cường sức ép bằng cách 26.¦e2!
26...¦xd1+ 27.¢xd1 ¥g2?. Thật lạ là Bogoliubov trong ván đấu này còn Alekhine khi bình luận đã xem xét thành phần khả năng đạt hòa cờ bằng cách 27...¥e6! 28.¥xe6 ¦xe8 29.¥d7 ¦xe1+ 30.¢xe1 b4! Lúc này Đen khó khăn để tiếp tục.
28.¤f6+ ¢g7 29.¤e8+ ¢h8. Thử lặp lại nước đi tự làm an tâm trong tình trạng Xây-nốt.
30.¢c2! ¥xf3 31.¤d6 ¥d5?. Tiến đến tình trạng nặng nề cho Đen trong cờ tàn. Đi nước 31...¢g7 Alekhine khai thông bằng cách 32.¦e7 ¥b6
33.¥xf7 ¥c5 34.¥b3+ ¢h8 35.¤f7+ ¢g7 36.¦b7! ¥e4+ 37.¢d1 ¢f6
38.¤xh6 ¦d8+ 39.¢e2 và Đen không có sự bù đắp khi mất chốt. Tất cả điều này tốt hơn cho Đen vì lúc này khả năng cứu ván cờ không còn.
32.¥xd5 cxd5 33.¤xb5 ¥b6 34.¢d3 ¢g7 35.b4 ¦d8 36.a4 a6
37.¤d4 ¦d6 38.¦e8. Tình trạng của Đen không còn hy vọng. Địch thủ có tất cả để không mấy khó khăn giành chiến thắng. Mã Trắng hoạt động hơn Tượng Đen, chốt Đen yếu, Vua Trắng và Xe tích cực hơn so với quân tương ứng của đối phương.
38....¦a8 ¦f6. Tính toán sau khi bắt quân ở a6 vẫn còn hơn quân.
40.¦xa6 ¥xd4 41.¦xf6 ¥xf6 42.a5. Trong trường hợp 42...¥d8 đòn quyết định 43.¢d4 với sự di chuyển Vua tới c6 42...43.b5 h4 44.a6. Đen đầu hàng.
Hồ văn Huỳnh biên tập bài dịch của anh Nguyễn Hữu Hùng "Di sản cờ Alekhine" Trung tâm huấn luyện quốc gia II.
