THẾ TRẬN ĐIỂN HÌNH Ở TRUNG CUỘC.
Chúng ta xem xét những ván đấu của Alekhine, trong đó sau khi đổi Hậu cuộc chiến mang tính chất của tàn cuộc, mặc dù trên bàn cờ còn tương đối đông quân.
Trong những ván cờ này, những quân chốt tích cực dũng cảm tiến lên phía trước, không sợ mở toang mặt Vua của mình. Vâng chính Vua không lẩn tránh vào góc mà dũng cảm đi tới trung tâm sự kiện. Tính toán chính xác yếu tố thế trận tạo cho Alekhine không sợ cho Vua đi du lịch. Sự chật chội và hạn chế chuyển động của quân đối phương không thể mang tới cho Vua sự tai hại nghiêm trọng.
Thế trận đơn giản hoàn toàn có dạng khác. Đôi khi dù cho Hậu bị loại khỏi bàn cờ nhưng các quân còn lại chiếm vị trí nóng bỏng, dưới thế trận tạo ra đòn phối hợp tuyệt vời, điều đó tốt nhất là cho Vua vào góc xa. Điều cay đắng là quân Vua đã lo84 “đi chơi phố”- ở trung tâm bàn cờ – trong lúc thời tiết như lúc này. Tốt hơn hết là ngồi “ở nhà” ở chỗ nào đó ở ô g1 hoặc g8 và quan sát cuộc chiến. Khi đó Vua bằng những nước đi của sự kiện tất cả cần thiết ở trung tâm. Thì theo quy luật dẫn đến cuộc tấn công chiếu bí. Đó là cuộc chiến thể hiện rõ có tính chất trung cuộc.
Chúng ta xem xét ván đấu của Alekhine bằng cách nào tấn công Vua trong thế trận đơn giản trong dạng thế trận sau:
Ván 94. Spilman – Alekhine, Atockhom, 1912, Khai cuộc Tượng.
1.e4 e5 2.¥c4 ¤f6 3.d4 exd4 4.¤f3 ¥c5 5.0–0 d6 6.c3 d3. Một thời điểm tâm lý đáng quan tâm. Spilman luôn luôn tiến tới tấn công và thí quân, bỏ không chốt để phát triển quân của mình, Alekhine đến lượt mình không thích thú khi thí quân, ông từ chối hòa tặng nguy hiểm.
7.£xd3 ¤c6 8.b4 ¥b6 9.b5. Có mục đích và tính cách thể hiện phong cách chơi lấn lướt của Spilman. Sau khi phá vở trung tâm và đổi Hậu, nhưng trên bàn cờ vẫn không có sự yên tĩnh.
9...¤a5 10.e5 “Sự di chuyển này buộc Đen phải chơi rất thận trọng vì Vua của họ nằm dưới một cuộc tấn công” (Alekhine) 10...dxe5 11.£xd8+ ¢xd8 12.¥xf7 e4.
Hậu đã bị loại khỏi bàn cờ, nhưng không thể không nói tới tàn cuộc này. Vua Đen còn kẹt ở trung tâm, điều này không làm đơn giản thế cờ của Alekhine. Điều hạnh phúc duy nhất của Alekhine là tất cả quân của Trắng còn chưa rời khỏi vị trí ban đầu và quân Đen còn thời gian để tổ chức phòng thủ.
13.¤e5 ¥c5!. Điều lạ lùng là có cuộc chiến tốt. Trắng đe dọa bằng nước 14 tách quân Vua của đối phương khỏi ô e7 tương đối bình ổn. Do đó chính Alekhine chiếm đường chéo a3-f8, và không mất đi thời gian quí giá.
14.¤d2 ¦f8 15.¤dc4. Sự đe dọa khó chịu 15...¥d6
15...¤xc4 16.¥xc4 ¢e7. Vua Đen tưởng chừng như đã yên ổn, trong lúc này không có điều gì đe dọa. Nhưng tất cả những điều nàychỉ là tạm thời. 17.¥g5 ¥d6!. Alekhine bất ngờ lên đỉnh cao! Lợi dụng thời điểm, Alekhine buộc Trắng đi f2 – f4 và công phá cột “f”.
18.f4 ¥f5 19.g4!?. Spilman không bao giờ từ chối những nước đi như thế, mặc dù họ có không ít điểm yếu. Đuổi theo quân đối thủ với thế trận tốt, Trắng đồng thời làm yếu vị trí Vua của mình.
19...¥e6 20.¦fe1. Tính toán cho nước đi 20...¥xe5 21.fxe5 ¥xc4 22.¦xe4 có được thế trận tuyệt vời. Tuy nhiên dưới cái nhìn chú tâm của Alekhine không thể lọt qua mắt của ông trong bối cảnh mới. Sau khi di chuyển chốt g2 Vua Trắng ở vị trí vô vọng, và Đen sử dụng đòn quyết định này.
20...e3! 21.¥d3 “Trắng tốt nhất là ăn chốt “e” chơi tiếp 21.¢g2 có thể tiếp tục 21...¥xe5 22.fxe5 ¥xc4 23.¦xe3 ¢f7 24.exf6 v..v..Nhưng trong trường hợp này tàn cuộc có lợi cho Đen” (Alekhine)
21...¢e8! Điều này không còn là rút lui mà là tấn công! Liên kết ¤f6,
Alekhine chuẩn bị cho đối thủ một điều khó chịu. Tuy nhiên Spilman không còn phải đợi lâu. Bầu không khí thật ngột ngạt!
22.h3 ¤d5. Tấn công hai chốt f và c3. Nước đi này đòi hỏi Alekhine phải dũng cảm và tính toán chính xác, vì Vua của ông ta lúc này cảm thấy không yên ổn.
23.f5 Thí chốt, Spilman hy vọng đòn đánh hùng mạnh của các Vua Trắng, những quân này có thể tấn công ồ ạt vào Vua Đen.
23...¥xe5 24.fxe6 ¥xc3 25.¥xh7. Lúc này Đen sẽ chơi tiếp như thế nào? Đe dọa 26.¥g6+ thắng Xe; cũng chẳng được gì khi 25...¦f3 26.¦f1 nguy hiểm khi đi 25...¤e7 vì 26.¦ad1 ¥xe1 27.¦d7 ¥b4 28.¥xe7 ¥xe7
29.¥g6+. Tất cả điều này Alekhine đã xem xét cách đáp trả, lập tức Đen có ưu thế lớn.
25...¤f4! Phòng thủ bằng nước ¥g6+ tạo ra nhiều đe dọa, trung tâm sự đe dọa chính là ¤xh3+ và ¤xe6. Quân Trắng không kịp lợi dụng tình thế kém của Vua đối phương, nhưng Đen kịp thời làm điều này.
26.¦ad1. Nước đi dẻo dai là 26...¤xh3+ 27.¢g2 ¤xg5 28.¥g6+ ¢e7 29.¦xe3 có khả năng còn có vấn đề. Nhưng… 26...¥xe1 27.¦d7 ¥b4!. Trắng đầu hàng.
Còn đây là một câu chuyện về Vua đau khổ, không cẩn thận hớ hênh bị kẹt ở trung tâm.
Ván 95. Alekhine – Vilegas Buenos- Aires, 1926, Gambit Hậu
1.¤f3 e6 2.c4 d5 3.d4 ¥b4+ 4.¤c3 c5. Nước đi quá thần tốc chớp nhoáng. Nước đi hy vọng hơn phải là 4...¤f6
5.cxd5 £xd5 6.¥d2 £d8 7.a3 ¥xc3 8.¥xc3 cxd4 9.¤xd4. Có thể dẫn đến chiến dịch chống lại thế trận, làm lu mờ Đen trong khai cuộc. Trắng đã phần nào định hướng được sự phát triển của đối phương cũng như nhận được thế trận có hai tượng mạnh. Thế trận Mã ở d4 cho phép Alekhine khả năng đi nước tiếp theo ngay lập tức chuyển sang tấn công.
9...¤f6 10.¤b5! £xd1+. Cho một quân Xe a1 nữa vào cuộc chiến. Nước đi tốt hơn một chút là 10...¤c6 11.¦xd1 ¤a6 12.¤d6+ ¢e7.
Tình thế của Đen thật nặng nề, các quân của họ chưa phát triển, còn những quân còn lại ở vị trí chưa tốt. Vua cam chịu chờ các quân của mình chưa có khả năng lẫn trốn trong niềm hy vọng bị che kín.
13.e4! ¤c5 14.f3! ¦d8 15.b4!. Tuyệt diệu! Đen không thể bắt quân ở d6 vì 16.¦xd6, 17.e5+, 18.exf6. Bắt lại bằng chốt, và còn lời quân ở g7. Kết quả là Mã phải lùi về bởi vì nước đi kém 15...¤a4 nước đi đơn giản tiếp theo 16.¥e5.
15...¤cd7 16.¥e2 ¤e8. Đổi chốt g7 và g2. Không tốt hơn bao nhiêu khi lùi ¤d7 về b6, vì thế trận của Đen đã bị tổn thương đáng kể.
17.¤xe8 ¦xe8 18.¥xg7 ¦g8 19.¥h6! ¦xg2 20.¥f4 ¦g8 21.¥d6+
¢f6. Rơi vào thế khó khăn và tuyệt vọng, thế cờ không thể đảo ngược.
22.f4 ¤b6. Tất cả cách khác điều kém, ván cờ của Đen đã thua. Nếu 22...e5, thì nước đơn giản là 23.fxe5+ ¤xe5 24.¦f1+ ¢e6 25.¥c5 và có thể đầu hàng.
23.¢f2 ¥d7 24.¦hg1 ¥c6
25.¥d3!. Đe dọa chiếu bí trong 1 nước 26.e5
25...¦g6 26.b5!. Nét đặc sắc! Trước hết là thắng chốt. Alekhine bảo đảm điều kiện để thực hiện ưu thế trong tương lai một cách đơn giản.
26...¥e8 27.e5+ ¢g7 28.¥xg6 hxg6 29.a4!. Có sức mạnh to lớn nhất phải tấn công! Alekhine khai thông trong trường hợp 29...¤xa4 dẫn đến cuộc tấn công trực tiếp bằng 30.¥e7,31.¥f6+ và 32.¦d3.
29...¥d7 30.¥e7 ¤d5 31.¥f6+ ¢f8. Đánh vào f6 không được bởi vì mất Tượng d7.
32.¦g4 ¤xf6 33.exf6 ¥e8 “ Trắng tuyên bố chiếu bí trong 7 nước: 34.¦h4 ¢g8 35.¦d3 ¦c8 36.¦dh3 ¦c2+ 37.¢e1 ¦e2+ 38.¢xe2
¥xb5+ 39.axb5 và 40.¦h8 chiếu bí” (Alekhine)
Chúng ta đã thấy một vài điều ảm đạm trong những thế trận đơn giản về số phận Vua nằm kẹt ở trung tâm. Nhưng điều xảy ra với Vua không kịp nhập thành và nằm ngay cái nhìn đầu tiên trong hãi cảng yên tĩnh. Ván đấu chúng ta dẫn ra được chơi ở trận đấu không lớn tỷ số kết thúc là 2:2.
Ván 96. Alekhine – Bogoliubov 1943, Khai cuộc Catalon.
1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤f3 ¤f6 4.g3 dxc4 5.£a4+ £d7. Nước đi hi vọng hơn là 5...¥d7 hoặc 5...¤bd7
6.£xc4 £c6 7.¤bd2 £xc4 8.¤xc4 ¥b4+ Đổi Tượng Đen hoàn toàn có khả năng trong thế trận này. 9.¥d2 ¥xd2+ 10.¤cxd2 ¤c6 11.¥g2 ¥d7 12.0–0 0–0–0.
Cả hai bên đã kết thúc phát triển quân và rời xa trung tâm Vua của mình. Tuy nhiên sự rời xa của các quân Vua không như nhau. Trong lúc Vua Trắng cảm thấy an toàn, thì Vua Đen nằm dưới sự đe dọa mà vai trò của nó rất quan trọng khi cột “c” đã mở. Alekhine đã tạo áp lực tuyệt vời lên các quân của mình.
13.¦ac1 ¦he8 14.¤c4 ¦e7. Bogoliubov di chuyển quân chưa đạt. Nếu ông ta muốn dẫn Tượng tử d7, thì điều đơn giản hơn là bằng cách ¢b8 và ¥c8.
15.¦fd1 ¥e8 16.a3 ¤d5 17.b4. Kẽ thù đã đến gần! Bogoliubov vội vã đổi một vài quân tấn công.
17...¤b6 18.b5! ¤b8 Đen không đạt kết quả khi 18...¤xc4 sau đó bắt quân ở c6 và b7.
19.¤xb6+ axb6 20.a4. Sự nghiệp của Đen không còn quan trọng. Vua của họ bị kẹt trên cột “c” Tượng và Mã không thể thoát khỏi hàng cuối cùng. Tiếp đến sự đe dọa chuyển Mã qua e5 và c4 lập tức thắng chốt. Tất cả biện pháp mà Bogoliubov đều bị đe dọa.
20...f6 21.¥h3!. Cuộc tấn công ngắm bắn vào thắt lưng địch thủ.
21...¥d7 22.¤d2 ¦f8 23.¥g2!. Sự di chuyển tinh tế. Đe dọa bằng Xe ở cột “d”, Alekhine nhắm tới quân chốt b7, đe dọa nước ¤d2-e4. Đen tiến tới thỏa hiệp bằng nước đi không mong muốn.
23...c6 24.¤c4 ¢c7
25.e4!. Cuộc chiến của Alekhine gây ra sự thán phục. Sự lãng mạn sáng tạo của ông ta không làm cho đối phương bình tâm lại. Đen dường như đã phòng thủ được tất cả, thật bất ngờ khi những điều khó chịu ập đến. Sự di chuyển của chốt d4 đe dọa tấn công Vua đối phương. Dẫn đến sự mất mát lực lượng.
25...cxb5 Các cách giữ chốt b6 đều không có.
26.axb5 ¥xb5 27.d5! Kết thúc lập tức có hai sự đe dọa 28.d6+ và
28.¤a3+ cắt đứt cuộc tấn công là không thể được .
27...exd5 28.¤a3+! ¥c6 29.exd5 ¦d7 30.¤b5+ ¢d8 31.dxc6 bxc6 32.¤d4. Đen đầu hàng.
Ván 97. Duras – Alekhine Mangeim, 1914, Ván cờ Tây Ban Nha.
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥xc6 bxc6 “Mặc dù nước đi này ít được sử dụng, nhưng là một phương án có nhiều tiềm năng.Phương án này có lợi trong mọi trường hợp, nó không cho phép trắng có ưu thế chốt bên cánh Vua, không tránh được nước đi khi 4...dxc6 5.d4 exd4 6.£xd4 £xd4 7.¤xd4” (Alekhine)
5.d4 exd4 6.£xd4 £f6!. Bên Đen có Tượng hay và cột mở “b” Đó là tiền đề chống lại thế trận đơn giản và chuyển về tàn cuộc. Trắng lẫn tránh đổi quân, bởi vì khả năng của họ ở trung cuộc thực tế hơn.
7.0–0. Alekhine đề xuất 7.e5 £g6 8.0–0 £xc2 9.¤c3 với quyền chủ động.
7...£xd4 8.¤xd4 ¦b8!. Vấn đề đầu tiên của Trắng- Phát triển Tượng c1 như thế nào? Xe trên cột “b” có vị trí hay và chờ đợi sự chuẩn bị đầy đủ tiếp theo cho sự kiện.
9.¤b3 ¤e7 10.¥d2 ¤g6 11.¥c3
11...¤f4!. Bước nhảy duy nhất của Mã khi các quân đã có chưa phát triển trong thế trận đã cho và ý tưởng đã biết: Trắng sẽ mất thời gian để giữ Tượng c3. Sau nước ¤e2+.
12.¦e1 ¥e7 13.¤1d2 .Không có lợi khi 13.¥xg7 vì ¦g8, gỡ lại chốt g2.
13...0–0 14.¤c4 ¦e8. Có phần hơi mạo hiểm, sự mạo hiểm mà Alekhine lựa chọn để tránh khỏi hòa cờ sau nước 14...d6 15.¤ca5 ¥d7 16.¤d4 ¦b6 17.¤c4 với sự tấn công bằng Xe.
15.¤ca5 ¥f8 16.¦ad1 c5 17.e5!. Cuộc chiến ở giai đoạn sôi nổi nhất. Đen loại bỏ khả năng chơi d7-d6, cần phải tìm kế hoạch khác phát triển cuộc chiến và Alekhine đã tìm được cách tấn công bên cánh Vua.
17...¤e6 18.¤c4 h6! 19.h4 Nước đi g7-g5 không có trở ngại, hơn nữa cánh Vua yếu rõ.
19...¥e7 20.g3 g5! 21.hxg5 hxg5 22.¤ba5 ¢h7 23.¢g2 ¢g6. Khi không có Tượng ô Trắng ở đây, bên Trắng Vua thuận lợi.
24.¦h1. Cần phải chơi 24.a3 nhưng Trắng không nắm bắt được ý tưởng của Alekhine.
24...¤d4! Sự thí chốt bất ngờ, với sự trợ giúp này Đen đã làm tê liệt quân đối phương.
25.¥xd4 cxd4 26.¦xd4 ¥b4! Lúc này bên Trắng chỉ có cách duy nhất giữ được ưu thế lực lượng nhưng nó để lại hậu quả khó chịu.
27.¤b3 d5! Gỡ lại chốt e5, bởi vì bắt chốt d không được vì sẽ đi nước Tượng tới b7. Alekhine đã khéo léo nắm được quyền chủ động tháo gỡ giải phóng quân Tượng bị đe dọa của mình.
28.¤e3 c5! Cần thiết có sự thí chốt sau đây vì sự rút lui 29.¦dd1 d4
30.¤c4 ¥b7+ 31.f3 ¥d5 rõ ràng không có lợi cho Trắng.
29.¦xd5! ¥b7 30.c4! ¦xe5 31.a3!. Tiềm năng thông minh sắc sảo, tạo cho trắng gỡ được chất. Phương án bình ổn không tránh khỏi hy sinh.
31...¥xa3 32.¤a5 ¥xd5+ 33.cxd5. Lúc này làm gì? Cảm tưởng rằng tất cả công sức của Trắng uổng phí, vì đối thủ sau những nước ¤c4 hay ¤c6 gỡ lại chất, còn lại sự lời chốt thực hiện sẽ khó khăn. Tuy nhiên Alekhine hiểu rõ thế trận này trước ván hoãn đấu sau.
33...¦xe3!
Công phá Vua Trắng và bắt đầu tấn công chiếu bí.
34.fxe3 ¦xb2+ 35.¢f3 f5! Đó là ý tưởng của Alekhine! Vua Trắng bất ngờ rơi vào tình trạng nguy hiểm. Thí dụ nếu lúc này đi 36.d6, thì 36...g4+ 37.¢f4 c4! với đe dọa chiếu bí tại d6. Duras thí thêm một chốt, có thể giải phóng Vua được không.
36.g4 fxg4+ 37.¢e4 ¦b4+ Với việc hơn hai chốt, hơn nữa chốt g4 là chốt thông nguy hiểm, Đen không mấy khó khăn giành chiến thắng.
38.¢d3 ¥b2 39.d6 ¥f6 40.¦f1 g3! Đi nước 41.d7 Alekhine dẫn ra phương án sau 41...¦b8 42.¤c6 g2 43.¦xf6+ ¢xf6 44.¤xb8 ¢e7 45.¤c6+ ¢xd7 46.¤e5+ ¢e6 47.¤f3 g4 48.¤g1 ¢e5 dễ dàng chiến thắng.
41.d7 ¦b8 42.¦d1 g2 43.¢e2 ¦b2+ 44.¢f3 ¦d2 45.¦g1 ¦xd7 46.¦xg2 ¦d3 47.¦c2 ¦c3 48.¦xc3 ¥xc3 49.¤c4 a5 50.¤b6 ¥b4.
Trắng đầu hàng.
Ván 98. Alekhine – Tartakower Drezden, 1926, Phòng thủ Benoni.
1.d4 c5 2.d5 d6 3.e4 e5 4.¤c3 ¥e7 5.¥d3 ¥g5 6.¤f3 ¥xc1 7.£xc1 ¤h6 8.h3 f5 9.£g5!. Một nước đi hay. Trắng đổi Hậu và có hy vọng là trong tàn cuộc sẽ sử dụng điểm yếu ở ô e6 và d6. Nước đi kém là 9.¥b5+ ¢f8. 9...0–0 10.£xd8 ¦xd8 11.¤g5!.
Alekhine năng nổ dẫn dắt ván đấu. Ông không chỉ tấn công một điểm e6, mà còn chuẩn bị công phá quan trọng vào trung tâm bằng nước f2-f4. Sau nước đi này tốt nhất là huy động lực lượng quân sự của Trắng có thể ngay lập tức bắt đầu tấn công.
11...g6 12.f4!. Áp lực đè nặng lên Hậu phương của Đen. Công phá cụ thể được bắt đầu ngay thời điểm này, khi Đen còn chưa kịp kéo quân của mình sang cánh Hậu.
12...exf4 13.0–0 ¤a6 14.¦xf4 ¤b4 15.¦h4! ¤xd3 16.¦xh6. Trong một vài nước Alekhine nhận được thế trận thắng lợi. Con đường dẫn đến chiến thắng có thể là 16.cxd3 ¤f7 17.¤xf7 ¢xf7 và 18.¦xh7+
16...¤xb2 17.¦xh7 ¤c4 18.exf5 ¥xf5! Cách trả lời duy nhất. Nước đi kém là 18...gxf5 sự đáp trả mạnh mẽ là 19.¦e1 ¤e5 20.¤b5 và tiếp theo đơn giản tiến chốt “h”.
19.¦xb7. Alekhine dự đoán là sự đe dọa của ông ta liên hệ tới việc Xe ở hàng ngang thứ 7, có ý nghĩa quyết định. Tuy nhiên đòn phản công sau của đối thủ gây khó khăn ít nhiều cho việc thực hiện ưu thế.
19...¦e8! Nước tồi tệ hơn 19...¦d7 20.¦xd7 ¥xd7 21.¦b1 và Xe xuống hàng ngang thứ 7.
20.¤h7 ¦e3 21.¤f6+ ¢f8 22.¤h7+ ¢g8 23.¤b5!. Đe dọa nước 24.g4! ¥xc2 25.¤f6+ ¢f8 26.¤c7và27.¤e6+. Alekhine tiến hành phương án sau: 23...a6 24.¤f6+ ¢f8 25.¤c7 ¦e7 26.¦ab1 ¦c8 27.¤e6+ ¢f7 (7...¥xe6 28.dxe6 ¦xe6 29.¦f1 và chiến thắng) 28.¤h7! ¥xe6 29.dxe6+ ¢e8 (sẽ mất chất) 30.¤f6+ ¢d8 31.¤d5 ¦xe6 32.¦f1 và Trắng cần thiết phải thắng. Cho nên Tartakower quyết định giữ Tượng để bảo vệ ô h7, mặc dù điều này tạo ra yếu điểm mới trong hậu phương của Đen.
23...g5 24.¤f6+! ¢h8 25.¦f1 ¥xc2 26.¦c1 ¤a5.
Tình thế ngàn cân treo sợ tóc.Thế trận được tính toán chính xác.
27.¦c7 ¥g6 28.¤xd6 ¦f8 29.¤g4. Bên Trắng hơn chốt và quân ở vị trí tích cực. Họ cần phải chiến thắng, mặc dù Đen còn cầm cụ đạt được không dễ dàng.
29...¦e2 30.¦xa7 ¦xa2 31.¦xc5 ¤b3 32.¦xa2 ¤xc5 33.¤e5. Nước đi cuối của hai bên đã rõ. Lúc này Alekhine giải quyết quân Vua đối phương.
33...¢g7 34.¦a7+ ¢h6 35.¦c7! ¤d3 36.¤xd3 ¥xd3 37.¤f7+. Có thể bình thản đầu hàng, nhưng Đại Kiện Tướng Tartakower luôn luôn chống đỡ đến cùng.
37...¢h5 38.d6 ¥g6 39.d7. Nước đi chính xác hơn là bắt đầu chiếu Vua
39.g4+ còn sau đó thắng chất.
39...¥xf7 40.¦c8 ¥e6 41.¦xf8 ¥xd7. Lúc này chốt đã đứng vững ở g4, còn Vua của Đen ở h4, Trắng thực hiện nước 42.¢h2 liệu ngay lập tức xin thua.
42.¦f7 ¥a4 43.¢f2 ¢g6 44.¦a7 ¥c2 45.¦a6+ ¢g7 46.¢e3 ¢f7
47.¢d4 ¢g7 48.¢e5 ¥d3 49.¦a3! ¥c2 50.¦g3 ¢g6 51.h4 ¢h5
52.¦xg5+ ¢xh4 53.¢f4 ¥d1 54.g3+ ¢h3 55.g4. Đen đầu hàng
Ván 99. Alekhine – Capablanca Buenos-Aires,1927, Gambit Hậu.
1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 d5 4.¥g5 ¤bd7 5.e3 ¥e7 6.¤f3 0–0 7.¦c1 c6 8.¥d3 dxc4 9.¥xc4 ¤d5 10.¥xe7 £xe7 11.¤e4 £b4+ 12.£d2 £xd2+ 13.¢xd2 ¤5f6 14.¤g3 ¦d8 15.¦hd1 b6.Thế trận này nhiều lần xuất hiện trong giải đấu giữa Alekhine và Capablanca. Ván cờ này độc giả đã được làm quen ở những ván trước. Mặc dù trên bàn cờ còn rất nhiều quân, Vua Trắng cảm giác bay bổng ở trung tâm bàn cờ, sắp tới Vua Trắng sẽ cho Vua Đen một bài họa.
16.e4 ¥b7 17.e5 ¤e8 18.¢e3 ¢f8 19.h4. Nhìn nhận cuộc tấn công của chốt bên cánh Vua giống như một ván đấu trước kia của trận đấu. Tuy nhiên sự chậm chạp này tạo cho Capablanca thực hiện làm tổn hại trung tâm đối thủ.
19...0.h5 h6 21.¤h4 c5 22.f4 ¤c7 23.dxc5 ¤xc5 24.¦xd8 ¦xd8.
Trung tâm ít nhiều bị công phá, và tạo ra khả năng tấn công Vua Trắng. Sau khi đơn giản hóa quân, sự căng thẳng của cuộc chiến phần nào giảm đi.
25.b4 ¤5a6 26.a3 b5! 27.¥b3 ¥d5 28.¥xd5 ¤xd5+ 29.¢e4 ¤b6
Với mục đích bịt cột “c”. Chúng ta thấy rằng trung tâm và bên cánh Hậu của đối phương có ưu thế, Alekhine chuyển hướng cuộc chiến sang cánh Vua.
30.f5 ¤c4 31.fxe6 fxe6 32.¤g6+ ¢e8
33.¤e2!. Tất cả những nước đi phía sau thế trận mang tính chất bình ổn khép kín. Công việc lúc này dường như chưa đến lúc chiếu bí. Thế trận của Vua Đen bất ngờ trở nên vô vọng thấy rõ. Hoạt động có ý nghĩa này nhằm vào Vua Trắng.
33...34.¢f4 ¤c4 35.¢e4 ¤d2+ 36.¢f4 ¤c4. Capablanca đồng ý hòa cờ, nếu như không cho Mã Trắng đến d4. Nhưng Alekhine mang trung đoàn chiến đấu liên kết bắn phá, mặc dù hành động của ông là mạo hiểm.
37.¢g4!. Bởi vì tới a3 đánh kém vì 38.¦c6, Trắng lợi dụng trường hợp mở cột “a” cho cuộc di chuyển.
37...¤c7 38.a4 a6 39.axb5 axb5 40.¦a1 ¦d3. Capablanca không cần đợi lâu và đe dọa đáp trả bằng đe dọa. Lúc này trắng cần phải cắt đứt đòn chiếu của Mã ở e3.
41.¤ef4. Đã được khai thông sau nước chiếu ở e3 rút lui Vua về f3. Về phía mình Alekhine đe dọa nước 42.¦a7 sau đó hiến chất tại e7 và bắt chốt e6 và g7.
41...¦b3 42.¦a7 ¢d8 43.g3. Hòa cờ.
Bây giờ thí chất sẽ nguy hiểm, vì chốt b5 rất mạnh. Bắt quân ở ô b4 không được gì, không dẫn đến mục đích gì 43...¦xb4 44.¤f8 ¤xe5+ 45.¢h3!. Đen mất chốt e6 và g7.
Kết thúc chương viết về thế trận đơn giản, chúng ta xem xét hai ván cờ nữa mà những ván cờ xuất hiện đòn chiến thuật phức tạp không mất đi tính chất căng thẳng sau khi đổi Hậu.
Ván 100. Alekhine – Flor Hà Lan, 1938, Ván cờ Tây Ban Nha.
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.0–0 ¥e7 6.¦e1 b5 7.¥b3 d6 8.c3 ¤a5 9.¥c2 c5 10.d4 £c7 11.¤bd2 0–0 12.¤f1 ¥g4. Flor đã biết trận đấu Alekhine – Fain (cuốn I ván 177) trong ván đấu này nhà vô địch thế giới thí chốt, Trắng chơi 13. Hiểu rằng, Alekhine không muốn đi theo phương án này, vì phương án này đã được đối thủ chuẩn bị kỹ, và ông ta đã chọn phương án khác.
13.dxe5 dxe5 14.¤e3 ¥e6 15.£e2 ¦fe8 16.¤g5 c4. Trong trường hợp lùi Tượng về e6 với sức mạnh to lớn bằng cách 17.¤d5.
17.b4!. Nước đi này có một vài mục đích. Đầu tiên, Trắng muốn buộc di chuyển mã đen ¤a5-b7-c5-d3. Thứ hai là trong trường hợp, nếu Đen bắt quân ở b3, hoặc chuyển về bắt quân ở e6, bởi vì thế trận công phá và có khả năng tấn công của Tượng ô Trắng ở ô e6.
17...cxb3 18.¤xe6 fxe6 19.axb3 b4. Hy vọng tạo ra sức ép lên chốt b3 trong trường hợp bắt quân ở e4 hoặc cũng cố ô d4, nếu Trắng di chuyển chố c3.
20.cxb4 ¥xb4 21.¥d2 ¥xd2 22.£xd2 ¤c6 23.£c3 £b6 24.¥d3. Đen nhận được sự cũng cố vững chắc không tồi ở những ô trung tâm. Alekhine chuẩn bị tấn công vào chốt a6. Rất khó nói ai trong các đối thủ có thế trận tốt hơn. Trong mọi trường hợp Đen có đầy đủ sự bù đắp cho sự yếu kém cấu trúc chốt.
24...¤d4? Sự vội vã. Cần đi nước 24...a5, Flor có chăng thế trận cân bằng.
Trong lúc đó ông ta sẽ mất nhanh chóng chốt như thế nào.
25.b4! ¦ec8 26.¤c4 ¦ab8 27.¦a5! £xb4. Hy vọng là tất cả các chốt sẽ cùng một cánh. Tuy nhiên chỗ này chờ đợi ở tàn cuộc Đen nhận được đòn phối hợp vũ bảo.
28.£xb4 ¦xb4 29.¤xe5 ¤b3. Hy vọng đơn giản thế trận, tiêu diệt một quân Tượng của Trắng.
30.¦xa6 ¤c5
31.¦c1!. Nước đi này của Flor rõ ràng không đánh giá hết. Chúng ta thấy rằng ông ta dự đóan là cách đáp trả sau đây của ông hoàn toàn củng cố tình thế, nhưng ông chờ đợi một bất ngờ.
31...¦bb8 Cách khác không thể phòng thủ được vì 32.¦xc5 và 33.¦a8+ 32.¥c4! Lúc này Trắng càng tiến gần tới trung tâm bằng Vua 32...¢f8 dường như Alekhine sẽ đáp trả 33.¦c6 ¤cxe4 34. ¥xe6 giữ được chốt hơn Vua rời khỏi góc bảo đảm thắng lợi.
32...¢h8 33.¤f7+ ¢g8 34.¤d6 ¦c7 35.¦aa1 ¢f8. Đánh chốt e4 lúc này chưa thể được. Lúc này chốt tiến lên ngăn chặn cuộc tấn công của các quân Trắng.
36.e5 ¤g4 37.¦e1 g5. Làm gì để giải phóng Vua trong trường hợp. 38.¦a3 với sự đe dọa 39.¦f3+ và tiếp tục…
38.¦a3! ¤h6 39.¦h3 ¢g7 40.¦g3 g4 41.h3 ¢h8. Ở đây ván cờ được hoãn đấu, và Flor đầu hàng mà không chơi tiếp. Thế cờ Vua ở tình thế yếu, kém hai chốt ông ta không còn hy vọng gì.
Ván 101. Alekhine Euwe Hà Lan, 1937, Phòng thủ Slav.
1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.¤c3 dxc4 5.a4 ¥f5 6.¤e5 e6 Dẫn đến thế trận hoãn đấu lớn. Nước thường gặp 6...¤bd7 7.¤xc4 £c7 và 8...e5 7.f3 ¥b4. Ý tưởng phòng thủ của Đen nằm ở chỗ, đáp trả nước e2- e4. Họ thí Tượng để nhận được cuộc tấn công chống trả ở ô c3 và bên cánh Vua.
Hiện nay có phương án 6.¤e5 e6 người khách hiếm thấy trong giải đấu lớn.
8.¥g5 c5 9.dxc5 £d5 Đổi Hậu tuy nhiên chưa loại được cuộc chiến căng thẳng. Phương án khác là 9...£xd1+ 10.¦xd1 ¥c2
10.£xd5 exd5
11.e4! dxe4 12.¤xc4. Đây là nước mạnh hơn là đề xuất 12.¥xc4. Đe dọa bằng nước 13.¤d6+ buộc Đen sống hòa bình với việc phá vỡ cấu trúc chốt của họ bên cánh vua.
12...0–0 Nhưng không nên 12...¥xc5 13.¤b5! tiếp theo là nước chiếu Vua khó chịu ở c7 và d6.
13.¥xf6 gxf6 14.0–0–0. Đe dọa nhưng không đủ mạnh. Tiếp theo là thắng chốt 14.¤d6 ¥g6 15.¤xb7 exf3 16.0–0–0, mặc dù khả năng thắng lúc này của Trắng còn nhiều vấn đề.
14...exf3 15.¤d5 ¤c6 16.gxf3 ¥xc5 17.¤xf6+ ¢h8 18.¦d5
18...¤d4! Một quân Tượng phòng thủ trực tiếp, còn quân khác gián tiếp phòng thủ (19.¦xc5 ¤b3+) .Lúc này Trắng đã suy nghĩ về quân Vua của mình. Bởi vì đối phương đe dọa chiếm Vua tại b3. Trong trường hợp 19.b4 có khả năng đi 19...¥e7 20.¦xd4 ¥xf6 và Trắng biết ẩn nấp Vua vào đâu.
19.¤e4! ¥xe4. Cũng chẳng được gì khi đi 19...¥e6 20.¦xc5 ¤b3+
21.¢b1 ¤xc5 22.¤xc5 ¥xc4 23.¥xc4 ¦fc8 24.b4 b6 25.¥d5.
20.fxe4 ¦ad8 21.¤e5 ¦xd5 22.exd5 ¦e8 Trắng cần phải thận trọng, bởi vì Vua của họ dễ rơi vào tình thế bị tấn công liên hệ tới việc các quân của mình không kịp huy động cứu giúp.
23.¤xf7+ ¢g7 24.¤g5 h6 25.¤e6+. Thoát khỏi bẫy nếu 25.¤h3 thì 25...¦e1+ 26.¢d2 ¤f3+ 27.¢d3 ¦e3+ 28.¢c4 ¥b6 và tránh sự đe dọa chiếu cứu bằng cách. 29.a5 ¤d2+ 30.¢b4 ¥d4 với cuộc tấn công nguy hiểm hoặc 29.d6 ¤d2+ và 30...¤xf1, thắng quân. 25...¤xe6 26.dxe6 ¦xe6 ½–½ Hòa cờ.
Hồ văn Huỳnh biên tập bài dịch của anh Nguyễn Hữu Hùng "Di sản cờ Alekhine" Trung tâm huấn luyện quốc gia II.
