TẤN CÔNG TRUNG TÂM
Khái niệm
Khái niệm
Một trong số ít các yếu tố chiến lược / chiến thuật
được thừa nhận và phân tích là cái gọi là “tấn công trung tâm”. Khái niệm này đề cập đến việc tiến bất ngờ của một
chốt trung
tâm hoặc chốt, tạm thời
làm gián đoạn luồng của vị
trí. Mục đích của nó là phá hủy hoặc chiếm trung tâm chốt hoặc chuỗi chốt của đối phương.
Yếu tố của tấn công trung tâm có tính chất ngắn hạn
và trong khi ban đầu tạo ra vô số sự tiếp tục năng động, cuối cùng nó tự tiêu tan, trở nên ổn định,
sau đó làm rõ trung tâm dự kiến. Có tính đến tình huống ở trung tâm là điểm
tham khảo cơ bản cho kế hoạch của cả hai bên, đột biến mãnh liệt như vậy có thể
buộc phải đánh giá lại tình hình hoặc thậm chí thay đổi về mặt cơ bản vị trí.
Người ta thường quan sát thấy rằng sau khi thực hiện
cuộc tấn công trung tâm, đối thủ của bạn tạm thời nằm trong trạng thái sốc, vì
nỗ lực mãnh liệt này nhằm thay đổi tình hình hiện tại gây ra áp lực tâm lý to lớn.
(25)
Grivas - Svetushkin [A11]
Athens
2001
Khai cuộc Anh
1.c4 c6
2.¤f3 ¤f6 3.¤c3 d5 4.e3 ¤bd7
Điều này có vẻ chính xác
hơn 4...e6
vì đen giữ lại lựa chọn 5...e5. Sau 5...e6
5.b3 ¥d6 6.¥b2 0–0 7.d4 (7.¥e2 ¤bd7
8.0–0 £e7 9.£c2 ¦e8 10.¦fd1 dxc4 11.¥xc4 b5 12.¥f1 ¥b7 13.a4 a6 14.¤e4 ¤xe4
15.£xe4 e5 16.d4 không rõ ràng, GrivasMastrovasilis, Athens 2001) 7...¤bd7
8.¥e2 ¦e8 (8...¤e4!? 9.¤xe4 dxe4
10.¤d2 f5 11.0–0 £e7 12.c5 ¥c7 13.¤c4÷ không rõ ràng, Grivas-Khenkin,
Albania 1996; 9.0–0
a6 10.£c2 dxc4 11.bxc4 e5 12.a4 GrivasMastrovasilis, Ikaria 1997) 12...£e7
13.a5 e4 14.¤d2 ¤f8 15.c5 ¥c7 16.¤c4 ¤g4 vị trí không rõ ràng, Grivas-Mastrovasilis,
Thessaloniki 1998.
5.£c2
Việc đánh giá 5.b3 e5 là một vấn đề của sở thích cá
nhân
5...e6
5...e5?
6.cxd5 ¤xd5 (6...cxd5? 7.¤b5!) 7.a3 dẫn đến vị trí “Phòng
thủ Sicilian”
thuận lợi với màu quân đảo ngược. Nếu đen quyết
định chơi ...e5 thì anh ta nên chèn 5...a6!?
6.b3 ¥d6
7.¥b2 0–0 8.¥e2 £e7
Một lựa chọn khác cho đen
là 8...a6
9.d4 £e7 (9...e5 10.cxd5 cxd5 11.dxe5
¤xe5 12.0–0²) 10.0–0 dxc4 11.bxc4 e5 12.a4, chơi không rõ ràng.
9.0–0 b6?!
(H)
9...¦e8 hoặc 9...a6 được ưu tiên hơn. Nước
đi ...b6 là tốt khi trắng đã chơi d4.
10.cxd5!
cxd5?!
Nước thứ hai liên tiếp
không chính xác bởi đen, người đã phải chấp nhận một vị trí xấu hơn sau 10...¤xd5. Lưu ý rằng 10...exd5 thậm chí còn xấu hơn vì 11.¤d4!
¥b7 12.¤f5!
11.¤b5!
¥a6 12.¦fc1
Trắng xử lý chính xác vị
trí. Vì xung đột chính sẽ diễn ra trên cánh
hậu, các quân trắng chuyển đến chiến trường mà không làm gián đoạn bảo
vệ lẫn nhau của chúng, đồng thời giải phóng đường rút lui của hậu.
12...¦fc8
13.£d1 ¥c5
Đen không muốn từ bỏ cặp
tượng. 13...¥xb5
14.¥xb5 ¥a3 15.¥xa3 £xa3 16.¤d4! a6 17.¥c6 ¦ab8 18.¥xd7! ¤xd7 19.¤c6 ¦a8 20.b4!
sẽ dẫn đến ưu thế rõ ràng cho trắng.
14.a3!
¥xb5
Đối mặt với mối đe dọa 15.b4, đen không có sự lựa chọn. Tuy nhiên, bây giờ, Trắng nhận
được lợi thế cặp tượng mà sẽ chứng minh được có tầm quan trọng quyết định.
15.¥xb5 a6
16.¥e2 (H)
16...b5
Dường như mạnh mẽ, nhưng
trên thực tế nó chỉ thành công trong việc làm suy yếu thêm cánh hậu đen. 16...a5 là tốt hơn, mặc dù sau
khi 17.¥b5 Trắng có lợi thế. Tôi
xin nói rằng ở vị trí này, vấn đề chính của đen là không có kế hoạch phù hợp. Anh ta bị lên án
là thụ động và phòng thủ mà không có nhiều cơ hội cho mục tiêu đầy đủ.
17.a4!
bxa4
Bắt
buộc, như 17...b4?
thua ngay 18.d4 ¥d6
19.¦xc8+ ¦xc8 20.¥xa6
18.bxa4 a5
19.¥b5
Giai đoạn hành động của tượng b5 hiện đã phát triển. Các ô màu nhạt ở cánh hậu của đen (và đặc biệt là c6) rất yếu.
19...¥b4
20.¤d4 ¤e5 21.d3!
Thật là một sự khác biệt
rất lớn khi có thể xảy ra nếu trắng máy
móc chơi d4. Tượng b2 sẽ bị hạn chế, d4-mã sẽ không thể chạm tới c6 trong
khi ô c4 sẽ trở thành tiền đồn cho một mã đen! Trắng tốt hơn khi ông có hai tượng và các quân đặt tốt hơn, nhằm mục đích cánh hậu đen suy yếu. Đen vẫn còn thụ động, phòng thủ các mối đe dọa của trắng.
21...£d6 22.h3
Mở cửa cho
vua, ngăn ngừa một tương lai ...¤g4 và cũng đe dọa f4.
22...h6
23.¦c2!
Trắng bây giờ đe dọa kiểm
soát cột c cũng như với 24.¦ac1.
23...¤ed7
24.¤c6 ¢h7 (H)
Trắng có một lợi thế rõ
ràng và có thể tiếp tục với đơn giản 25.¦ac1. hoặc với 25.¤xb4. Tuy nhiên, tôi đã chú ý
đến khả năng mở trung tâm ..
25.e4! e5
Bị bắt buộc vì mối đe dọa 26.e5. 25...dxe4? sẽ bác bỏ một cách đơn
giản: 26.dxe4
¤xe4 27.¤xb4 £xb4 28.¥xd7 ¦d8 29.£g4
26.d4!! (H)
Một cuộc tấn công trung tâm mạnh
mẽ, sau đó vị trí của đen sụp đổ. Các
quân đen vẫn
không phối hợp và không chuẩn bị để phản ứng lại với vụ nổ ở trung tâm.
26...exd4
Các lựa chọn thay thế của
đen hầu như không giúp gì: sau 26...dxe4? 27.dxe5 £xd1+ 28.¦xd1 mất một quân trong khi
anh ta cũng mất chất trong trường hợp 26...¤xe4 27.dxe5 £e6 28.¤d4! £e7
29.¥c6!
27.¤xb4
axb4?!
Không thoải mái như nó đã
có, 27...£xb4
28.exd5 là
cơ hội duy nhất của đen.
28.¦xc8
¦xc8 29.£xd4 £c5
Đen gởi số phận của mình vời nước đi duy nhất, 29...¤e8, sau 30.exd5, sẽ hứa hẹn cho trắng một chiến thắng chậm
nhưng chắc chắn.
30.e5
1–0
Tấn công trung tâm là một
khái niệm cũ; xem ván cờ sau đây của Mikhail Botvinnik vĩ đại:
(26)
Botvinnik - Bisguier [A14]
Hastings
1961
Khai cuộc Anh
1.g3 d5
2.¤f3 ¤f6 3.¥g2 e6 4.0–0 ¥e7 5.c4 0–0 6.b3 c6 7.¥b2 b5 8.d3 ¤bd7 9.¤bd2 ¥b7
10.£c2 ¦c8 11.e4 £b6 12.e5 ¤e8 13.d4 c5 (H)
Đen dường như đang hoạt động
tốt, mặc dù anh ta cần phải dời mã e8 thụ động. Nhưng trắng đang đi và anh ta có thể đặt bàn cờ
trên lửa ...
14.b4!
Hy sinh chốt cho trắng có một chốt thông được bảo vệ.
14...cxb4
Đen buộc phải chấp nhận
thách thức, như 14...bxc4?!
15.bxc5 £a6 16.¤b1² hoặc 14...dxc4?
15.dxc5 £c7 16.a4 a6 17.¤e4+– là những lựa chọn thay thế khó chịu.
15.c5 £c7
16.£d3 ¥c6 17.¦fe1
Trắng
có thể cân nhắc17.a3!?
a5 (17...bxa3 18.£xa3 ¦a8 19.¥c3°) 18.axb4
a4 19.¦fe1²
17...g6?!
Đen nên chơi, 17...a5 Ngăn hoạt động tiềm năng
của trắng trên cánh hậu. Trắng có bù đắp sau 18.¤f1° khi anh ấy chỉ tập trung trên cánh vua.
18.a3!
bxa3 19.£xa3 ¦a8 20.¥c3 ¥d8 21.¤b3
Bù đắp của trắng rõ ràng là dựa trên lợi thế không gian và chốt thông c. Đen khó có thể đi vì
thiếu không gian.
21...¤g7
22.¥a5 £b7 23.¥xd8 ¦fxd8 24.¤a5 £c7 (H)
25.¦e2!
Với kế hoạch đơn giản của
¤e1-d3-b4 và chập ba lực lượng nặng trên cột a, thắng lại chốt hy sinh. Đen đang gặp rắc rối vì không thể có
bất kỳ kế hoạch
phản đòn nào.
25...a6
26.¤e1 ¤f5 27.£c3 b4?
Đen đang cố gắng tìm ra một
số phản đòn và hít thở nhưng anh ta buộc phải treo lên chiếc chốt hơn của mình.
Tốt hay xấu, anh thụ động với 27...¤b8 28.¤d3 ¤e7 29.¤b4 ¥b7 30.¦ea2²
28.£xb4
¦db8 29.£c3 ¦b5 30.¦ea2 f6 31.¤xc6
31.f4 fxe5
32.fxe5± thì đủ tốt.
31...£xc6
32.¥f1
An
toàn hơn
32.exf6 ¤xf6 33.¥f1+–
32...fxe5
33.¥xb5 £xb5 34.dxe5
Trắng đã giành được chất
và gần kết thúc; ông chỉ cần thực hiện một số trao đổi!
34...d4
35.£d3 £xc5 36.¦xa6 ¦xa6 37.£xa6 £xe5 38.¤d3 £f6 39.£c8+ ¤f8 40.¦a8 ¤d6 41.£d8
£xd8 42.¦xd8 ¤b5 43.¤e5 ¢g7 44.¤c6 1–0
Cuộc tấn công trung tâm
có thể được sử dụng để mở đường và đường chéo với nhiều lý do có lợi. Một trong
số họ là tấn công vua, có thể xem trong thí dụ sau:
(27)
McCambridge - Hjartarson [D85]
Grindavik
1984
Phòng thủ Grunfeld
1.d4 ¤f6
2.c4 g6 3.¤c3 d5 4.cxd5 ¤xd5 5.e4 ¤xc3 6.bxc3 ¥g7 7.¤f3 c5 8.¦b1 0–0 9.¥e2 ¤c6
10.d5 ¤e5 11.¤xe5 ¥xe5 12.£d2 e6 13.f4 ¥h8 14.c4 ¦e8 15.e5 f6 (H)
Đây là một vị trí lý thuyết trong
đó trắng dường như đang hoạt động tốt, nhưng trung tâm chốt mạnh của anh ta
đang ở dưới lửa.
16.f5!?
Tấn công trung tâm đầy đủ, với sự tham gia của năm chốt! Trắng
nhằm mục đích dỡ bỏ vua đen và sau đó tấn công nó.
16...gxf5?!
16...fxe5?! có lẽ không tốt: 17.fxg6! (17.fxe6 £h4+ 18.¢d1 ¥xe6! 19.¦xb7 ¥c8÷) 17...hxg6
18.0–0,
nhưng 16...exd5!?
17.fxg6 hxg6 18.cxd5 ¦xe5 19.0–0° AgzamovPribyl, Sochi 1984, thật thú vị.
17.¦b3
Các
lực lượng mới đang tham gia tấn công!
17...¦e7
Nếu 17...¥g7?!
sau 18.¦g3 fxe5 19.£h6 ¦e7 20.¥b2 exd5
21.¥xe5 £d7 22.¥f6 ¦f7 23.0–0±
18.d6!
Xuất sắc! Không có nhiều
trong 18.¥b2?!
fxe5 19.£g5+ ¥g7 20.¥xe5 h6!=, Eingom-Tukmakov, Lvov 1984.
18...¦g7
19.exf6 £xf6
Các
lựa chọn của Black bị hạn chế: 19...¦xg2 20.¢f1! ¦g6 21.¥h5±
20.¥b2
e5?! (H)
20...£d8
21.¥xg7 ¥xg7 22.¥f3± là cơ hội duy nhất của đen.
21.¥xe5!
Một đòn phối hợp tốt đẹp,
nhưng 21.¦e3! cũng tốt.
21...£xe5
22.¦e3 £e6
Đen quyết định bỏ hậu của mình. Anh ta cũng có thể thắng được một quân thứ hai với 22...£a1+ 23.¢f2 £xh1 nhưng anh ta sẽ không được
cứu sau 24.¦e8+
¢f7 25.¥h5+ ¦g6 26.¥xg6+ ¢xg6 (26...hxg6
27.¦e7+ ¢f6 28.£c3+ ¢g5 29.£g3+ ¢f6 30.£h4+ g5 31.£h6#) 27.¦g8+ ¢f6
28.£e3+–; 22...£d4 23.¦e8+ ¢f7 24.¥h5+ ¦g6 25.£xd4 ¥xd4 26.d7+–
23.¦xe6
¥xe6 24.£e3 ¦e8 25.£xc5
Và
bây giờ trắng thắng.
25...¦xg2
25...b6
26.£b5 ¦d8 27.c5+–
26.d7
¦xe2+ 27.¢xe2 ¥xd7+ 28.¢d2 ¥e6 29.£c7 ¥d4 30.¦b1 ¥b6 31.£g3+ ¢f7 32.£h4 ¦d8+
33.¢c2 ¦d4 34.£xh7+ ¢f6 35.£h8+ ¢f7 36.£h7+ ¢f6 37.¦xb6! ¦xc4+ 38.¢d3 axb6
39.h4 ¦a4 40.£h6+ ¢f7 41.h5 f4 42.£g6+ ¢e7 43.h6 ¦a3+ 44.¢e4 ¦a4+ 45.¢e5 ¦a5+
46.¢xf4 ¦a4+ 47.¢e3 ¦a3+ 48.¢d4 1–0
Vâng, tấn công trung tâm
không phải lúc nào cũng là phản ứng thích hợp. Dưới đây là một thí dụ có tính
giáo dục có thể chứng minh điều đó:
(28)
Smyslov - Chandler [E32]
Hastings
1988
Phòng thủ Nimzo-Ấn Độ
1.d4 ¤f6
2.¤f3 e6 3.c4 b6 4.¤c3 ¥b4 5.£b3 £e7 6.a3 ¥xc3+ 7.£xc3 ¥b7 8.g3 0–0 9.¥g2 d6
10.0–0 ¤bd7 11.b4 ¤e4 12.£c2 f5 13.¥b2 ¤df6 14.a4 a5 15.b5 ¦ae8 16.¤e1 c6
17.bxc6 ¥xc6 18.f3 ¤g5 19.¤d3 ¤f7 20.¦fe1 ¦b8 21.e4 fxe4 22.fxe4 ¦fc8 23.d5 ¥b7
24.£b3 ¤d7 (H)
Lợi thế của trắng là hiển nhiên
và nó dựa chủ yếu vào lợi
thế không gian của mình và cặp tượng.
Nhưng đen dường như đang bảo vệ ba hàng đầu tiên của mình.
25.e5?
Sự trao đổi được trắng mời
không chính xác. 25.£b5 giữ được lợi thế của trắng.
25...dxe5
26.¤xe5 ¤fxe5 27.¥xe5 £c5+ 28.¢h1 ¤xe5 29.¦xe5 exd5? Sau khi rõ ràng 29...£xc4
30.£xc4 ¦xc4 31.dxe6 ¥xg2+ 32.¢xg2 ¦e8 Đen sẽ giữ dễ dàng.
30.cxd5
¢h8 31.¦ae1
Bây giờ chốt thông trắng mạnh và xe đặt tốt sẽ kết thúc.
31...h6
32.h4
32.£d3!
¦f8 33.£g6± thì mạnh
32...¦d8 (H)
33.£d3!
Trắng cuối cùng đã tìm ra
ý tưởng đúng; bây giờ đen đang gặp rắc rối lớn ...
33...¦bc8
34.£g6 ¦g8 35.¥e4! 1–0
Kết luận
Khái niệm về tấn công
trung tâm không phải dễ dàng giải thích với
các quy tắc và kế hoạch. Nó không phải là thường xuyên gặp phải và đặc thù của
nó là duy nhất trong thực tế mỗi ván cờ. Tuy nhiên, tôi đã cố gắng đưa ra một
mô tả chung với sự giúp đỡ của các thí dụ này!
Hồ Văn Huỳnh, dịch từ "Huấn Luyện phân tích với Đại kiện tướng"
Efstratios Grivas
