CHƯƠNG 11
Nội dung:
-
Đòn ghim.
-
Đòn ghim tuyệt đối.
-
Thắng chất bằng một đòn
ghim.
-
Tấn
công quân ghim với
con chốt
-
Trao
đổi trên ô ghim.
-
Khai
thác đòn ghim bởi thế zugzwang.
-
Đòn
ghim phối hợp.
-
Đòn
ghim như một thiết bị định vị
Đòn ghim.
Đòn ghim là gì?
“Một trong những dạng thường gặp
nhất và nguy hiểm nhất của cuộc tấn công là đòn ghim. Bất kỳ quân đi dọc theo một
đường thẳng (Hậu, Xe hay Tượng) tấn công một quân khác, quân này khó thể thoát
khỏi sự tấn công bởi vì nếu không nó sẽ phơi bày một quân quan trọng - Xe, Hậu
hoặc thậm chí vua nằm phía sau dọc theo đường của cuộc tấn công. Vì vậy, quân
ghim phải giữ nó ở lại và sau đó tăng cường tấn công hơn nữa bằng quân và trên
hết bởi những con chốt”. S.Tarrasch
Đòn ghim tuyệt đối
Một đòn ghim tuyệt đối là đặc
biệt mạnh và nguy hiểm, vì quân đằng sau những quân ghim là vua.
"Việc được bảo vệ bởi một
quân bị ghim hoàn toàn là tưởng tượng! Nó chỉ giả vờ bảo vệ, trong thực tế
nó là tê liệt và bất động '. A.Nimzowitsch
Hình 11.1
Schatz - Giegold
Hof 1928, 11–1
Đen
đi
Đen
có một đòn phối hợp, dựa trên một đòn
ghim.
1...¦h1+! 2.¢g3
Nếu 2.¢xh1 sau 2...£xh3+ khai
thác đòn ghim tuyệt đối trên chốt g2 dọc theo đường chéo.
2...£h4+!
Cũng tốt là 2...¦xh3+ 3.gxh3 £h4+
4.¢h2 £xf2#
3.¦xh4+ gxh4#
Hình 11.2
F.Olafsson - O.Bazan
Mar del Plata 1960,
11–2
Trắng
đi
Trắng
thấy một đòn phối hợp nhỏ, trong đó khai thác các
sắc thái chiến thuật khác nhau ở vị trí.
1.f4! ¦xe4 2.f5! ¥xf5
Nếu 2...¥h5 sau 3.¦xe4 ¦xe4 4.¤f6+ £xf6 5.£b8++–;
Cũng không 2...¦xe1 3.¦xe1 ¦xe1+ 4.£xe1 ¥xf5 tốt do 5.¤e7+
3.¦xe4 ¥xe4 4.¤f6+
Chốt g7 bây giờ bị ghim
4...¢h8 5.¤xe8 £xe8 6.£c7 bxc4 7.¦d1!
Đen đầu hàng. Đe dọa là 8.¦d8 và sau 7...¥d3 đơn giản 8.bxc4 thắng dễ
Thắng chất bằng một đòn
ghim.
Đòn ghim
thường là một phần quan trọng của các hoạt động chiến thuật. Đòn ghim có thể
thường xuyên dẫn đến một lợi thế chất.
Hình 11.3
Biến thế từ ván cờ
A.Yusupov - J.Lautier
Amsterdam 1994, 11–3
Trắng
đi
1.¦b1!
Đòn
ghim mã này. Đe dọa là 2.¥d4.
1...¦b8
Đen muốn tháo đòn ghim với 2.¤d7! nhưng
trắng sử dụng một ý tưởng tiêu biểu để ngăn chặn điều đó.
2.¥e5! ¦b7 3.¥d4+–
Trắng thắng quân
Hình 11.4
A.Yusupov - P.Nikolic
Munich 1994, 11–4
Trắng đi
Trong chiến thuật trao đổi quân, trắng sử dụng đòn
ghim để thắng ván cờ.
1.¥xe4!
Không
có gì thực hiện bởi 1.¦xb3 ¦xc6; và nếu 1.¤e5+ sau 1...¢f6
1...¥a4
Hoặc 1...fxe4 2.¤e5+ ¢f6
3.¤g4+ ¢f5 4.¦xb3 ¦c1+ 5.¢h2 h5 6.¦b5++–
2.¥f3 ¦xc6
Biến chính sẽ đi 2...¥xc6 3.¦c2+– và
Trắng thắng quân ghim
3.¦b7+ ¢f6 4.¥xc6+–
Tấn
công quân ghim
với con chốt
Hình 11.5
A.Yusupov - B.Martin
Can Picafort 1981,
11–5
Trắng
đi
1.¤xf5!
Mạnh hơn 1.f4 ¤g6 2.¥d3²
1...¦xf5 2.£c2!
Nhưng không 2.¥d3 £d7 3.g4?? do 3...¤xf3+ 4.¢g2 ¤xd2 5.¥xf5+
£xf5 6.gxf5 ¤xf1–+
2...£g5 3.g4!
Một
đòn tấn công chốt điển hình trên quân bị ghim.
3...¤g6 4.£xf5 £xf5 5.gxf5 ¤f4 6.¥c4 ¥xb2
7.¦ae1+–
Hình 11.6
Bastrikov - Jakovlev
USSR 1956, 11–6
Trắng
đi
Trắng
có nhiều cách khác nhau để biến lợi thế về vị trí quyết định thành lợi thế chất.
Ván cờ đã đi:
1.c5!
Một
nước đi khá, đồng thời khai thác đòn ghim trên cả chốt b và chốt d. Đen thua
một chốt và ván cờ. Trắng cũng có thể khai thác đòn ghim trên chốt b bằng 1.a5! ¦db7 2.a6 ¦a7
3.¦xd6+–. Đòn ghim trên chốt d thậm chí cho trắng
cách thứ ba để giành chiến thắng chốt, bởi 1.¦xe5! dxe5 2.¦xd7
1–0
Trao
đổi trên ô ghim.
Hình 11.7
A.Nimzowitsch
Ex. 11–7
Trắng
đi
1.¦xf6!
Với
nước đi này, Trắng liên kết hai mẫu điển hình: anh nhận được đòn ghim tuyệt đối
và thắng một tempo sau khi trao đổi. 1.¥xf6+ ¦xf6 2.¦xf6 ¢xf6 3.b4 ¢e5 4.b5 ¢d6
chỉ dẫn đến một trận hòa.
1...¦xf6 2.b4 ¢f7
2...a6 3.b5 axb5 4.a6+-
3.¥xf6 ¢xf6 4.b5 ¢e6 5.b6 axb6 6.a6!
Trắng thắng
Khai thác đòn ghim
bởi thế zugzwang.
Hình 11.8
V.Kupreichik - S.Dolmatov
USSR Ch,Vilnius 1980,
11–8
Đen
đi
Sau những nước đi rõ ràng
1...¥c6+ 2.¦e4 ¦e6!
3.¦ae1
Đen chơi
3...g6
Trắng
không thể tháo đòn ghim với f4-f5 và ¢f4.
4.¥c3 ¢f7 5.h4 ¦xe4
6.¦xe4 h5 7.a4 a5 8.b3 ¥d5–+
Trắng
trong thế zugzwang. sau 9.¥e5
có đến 9...d2,
trong khi sau 9.¥d2 chiến thắng bằng 9...¢f6 sau đó ¢f5.
0–1
Thêm
một vài ví dụ với đòn phối hợp ghim, đôi khi khó nhìn thấy.
Hình 11.9
S.Tarrasch
Ex. 11–9
Đen
đi
Đòn phối hợp sau
đây xảy ra thường xuyên.
1...¤xf4! 2.gxf4 ¦g6–+
Đen thắng Hậu
Hình 11.10
K.Pytel - P.Ostojic
Bagneux 1978, 11–10
Trắng
đi
1.¤xe4!
Quân
mã trên f6 bị ghim, bởi vì nó đã chặn đòn chiếu hết ở g7.
Nếu 1.g4, sau đó Đen bảo vệ bởi 1...£f8!.
1...¤bd7
Đen
phải chấp nhận mất chốt e4. Sau khi 1...£xe4
đi 2.¥f3+–, và khi quân hậu chạy, Trắng thắng xe
trên a8. Nếu 1...¤xe4??,
sau đó, tất nhiên, 2.£xg7#
2.¦d1 ¦a6 3.¤g3 ¥b7
4.0–0+–
Nếu
sau quân bị ghim không phải là vua, mà là một quân mạnh, nó có thể đi, tuy nhiên, nước đi
này để lộ ra một quân mạnh hơn, là rất dễ bỏ qua.
Xem Chương 7 - Đòn tấn công rút.
Đòn ghim không phải là một chiến thuật mẫu, mà còn là
một thiết bị định vị quan trọng
Hình 11.11
Thí dụ 1
Ở đây, đòn ghim mã trên f6 cho trắng
một lợi thế tuyệt vời. Nó có thể dẫn đến việc hủy vị trí nhập thành
Trắng
đi
1.¤d5 ¤d4?
Nếu 1...¢h8 hoặc 1...¦e8 sau 2.f4! trong khi 1...h6 2.¤xf6+ gxf6
3.¥xh6+–
2.¤xf6+ gxf6 3.¥h6+–
Vì
mối đe dọa £g4,
đen đầu hàng.
Hình 11.12
Thí dụ 2
Trắng đi
Mặc dù trắng kém một chốt, đòn ghim quân mã cho trắng một lợi thế rõ ràng. Đen không thể đưa các
quân trên cánh Hậu vào cuộc chơi.
1.¦c8+ ¢f7 2.g4 ¢e6
3.¦h8 h6 4.¤h4+–
Đòn
ghim thường có thể dẫn đến một đòn chiến thuật
hay lợi thế vị trí. Vì vậy, bạn phải chống lại bất kỳ đòn ghim hoặc thậm chí
ngăn ngừa nó xảy ra.
Kiểm
tra hiểu biết của bạn với mười hai bài tập sau đây về đòn ghim.
BÀI TẬP
Đen đi, Bài 1 *
|
Trắng đi, Bài 4 **
|
Trắng đi, Bài 2 *
|
Đen đi, Bài 5 **
|
Đen đi, Bài 3 *
|
Trắng đi, Bài 6 **
|
Trắng đi, Bài 7 **
|
Trắng đi, Bài 10 **
|
Trắng đi, Bài 8 **
|
Đen đi, Bài 11 **
|
Đen đi, Bài 9 **
|
Trắng đi, Bài 12 **
|
Giải đáp
Bài 11.1
I.Bondarevsky - M.Botvinnik
Leningrad
1941,Ex.11–1
1...¤e5! (1 điểm)
Đen
sử dụng đòn ghim chốt d4 và thắng trao đổi.
Bài 11.2
Ex.11–2
1.¥c3!= (1 điểm)
Đen
không thể tháo đòn ghim xe trên d4. Sau khi 1...¦d8 quân
tượng trắng đơn giản sẽ vẫn còn trên đường chéo a1-c3. Tất cả những gì đen có thể làm là từ bỏ
quân xe, nhưng sau đó cờ tàn xe chống tượng khách quan là hòa.
Bài 11.3
V.Mikenas - I.Aronin
USSR Ch,Moscow
1957,Ex.11–3
1...¦d8! (1 điểm)
Khai
thác đòn ghim trên đường chéo. Trắng xin thua, do 2.£xf5 ¦xd1#
Bài 11.4
L.Kubbel
1921, Ex.11–4
Trắng có thế phòng
thủ hết nước đi:
1.¦d3! (2 điểm)
1...£xd3 hết nước đi hòa
Bài 11.5
A.Kotov - M.Botvinnik
USSR Ch, Leningrad
1939,Ex.11–5
1...£xg2+! 2.£xg2
¦xe2–+ (2 điểm)
0-1
Bài 11.6
A.Troitzky
1930, Ex.11–6
1.¥e5+ f6 2.£g5!+– (2 điểm)
Một mẫu đòn ghim rất đẹp.
Bài 11.7
(222) H.Mattison
1930, Ex.11–7
1.¢h2! (2 điểm)
Nhưng không 1.¥f4? do 1...d2 2.¥xd2 hết nước đi
Bâ
giờ Trắng thắng xe g6, do zugzwang.
1...d2 2.¥xd2‡ ¢h4
3.¥xg6+–
Bài 11.8
C.Van den Berg - E.Eliskases
Hoogovens Beverwijk
1959, Ex.11–8
1.¦xf6! £xf6 2.d6+!+– (2 điểm)
Lệch
hướng được sử dụng để khai thác đòn ghim.
Bài 11.9
M.Makogonov - V.Chekhover
Tbilisi 1937, Ex.11–9
1...¦f8! (1 điểm)
Đòn
ghim hậu trắng trên cột f.
2.¦d8
Trắng
phòng thủ với phản đòn ghim xe trên hàng thứ 8.
2...£h4+!–+ (1 điểm)
Bằng
cách này, Đen khai thác đòn ghim tuyệt đối, tiếp theo 3...£xf6.
Bài 11.10
A.Yusupov - G.Sax
Vrbas 1980, Ex.11–10
1.¥d2! (2 điểm)
Trắng
ghim mã. Đen không thể tránh mất chất.
1...£b6
Nếu 1...£a3 sau 2.¦c3 £xa2 3.¥c4 £b2
(hoặc 3...£a5 4.¦b3+–) 4.¦b3+–
2.¦b2+–
Đen đầu hàng do 2...a5 3.a3 (Tấn công quân bị ghim với một con chốt) 3...¥xd4 4.¦b1+–
Bài 11.11
J.Capablanca - A.Alekhine
World Ch,Buenos
Aires(1) 1927,Ex.11–11
1...¤xc2! (2 điểm)
Đen
thắng chốt bởi đòn phối hợp, khai thác sự yếu kém của hàng ngang cuối. Một
người tham gia Chương trình học từ xa của chúng tôi David Uhlmann - tìm thấy một giải pháp khác ở
đây: 1...a5! (cũng 2 điểm) 2.a3 (hoặc 2.c3 a4 3.£d1 ¤xa2 4.¦a1 ¥xf4–+;nếu 2.¤d3 sau 2...a4–+) 2...a4 3.£c3 ¤a2–+
2.¦xc2
Hoặc 2.£xc2 £xc2 3.¦xc2
¥xf4–+
2...£xf4
Tượng trên e3 bị
ghim, vì khả năng chiếu hết ở hàng ngang cuối!
3.g3 £f5–+
Bài 11.11
A.Kotov - R.Kholmov
Moscow 1971, Ex.11–12
1.£b5!! (2 điểm)
Nhưng không 1.¥xc5 ¦xc5 2.£d4 do 2...¦c7 và Đen tháo ghim thành công.
1...¦xc2
Nếu 1...¦xb5 sau 2.¦xc8+ ¢f7 3.¥xa7–+
2.¥xa7 ¦xa2 3.¥c5 h6
4.h4
1-0
Ghi Điểm
Số điểm tối đa là 21
- Từ 19 điểm trở lên Xuất sắc.
- Từ 16 điểm
trở lên, Tốt
- Từ
11 điểm , Trung bình
Nếu bạn ít hơn 11 điểm bạn nên đọc lại chương
nầy một lần nữa và làm lại các bài tập mà bạn đã làm sai
Trích từ quyển "Build Up Your Chess with Artur Yusupov 1" , Hồ Văn Huỳnh dịch
