PHÂN TÍCH NHỮNG VÁN ĐẤU CỦA RIÊNG MÌNH ( Artur Yusupov)

PHÂN TÍCH NHỮNG VÁN ĐẤU CỦA RIÊNG MÌNH

Artur Yusupov

Tại sao tôi đã chọn tựa đề này? Có thể, giống như một đấu thủ tôi đã tương đối thành đạt chính là vì tôi đã dành nhiều thời gian để phân tích những ván đấu của mình. Tôi nghĩ rằng sự phân tích những ván đấu của riêng mình là phương pháp cơ bản của sự tự hoàn thiện. Tôi rất tin rằng: không có sự suy xét, phân tích, phê phán sáng tạo của mình thì sự trưởng thành của đấu thủ cờ là không thể có. Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là không cần phải học tập những dạng khác của công việc cờ. Cần phải nghiên cứu khai cuộc; tàn cuộc, trung cuộc; đặc biệt việc nghiên cứu những ván đấu của những đấu thủ mạnh là rất có lợi… Nhưng tôi học tập trên các ván cờ của mình, trong chừng mực nào đó, tốt hơn.

Những ván đấu của mình gần gủi hơn là bất kỳ những ván đấu khác. Tôi đã tiến hành những ván đấu đó, đã giải quyết những vấn đề nảy sinh. Trong phân tích có thể kiểm tra và làm chính xác thêm những đánh giá, mà đã dẫn dắt tôi trong từng nước đi của trận đấu, xác định xem, ở đâu là đúng, ở đâu chơi không chính xác. Thỉnh thoảng đối thủ trừng phạt tôi do tôi phạm sai lầm, nhưng thông thường thì họ không thấy và có thể sẽ được tìm ra trong khi phân tích.

Lúc phân tích những ván đấu của riêng mình, quan trọng là để ý đến cái gì? Trước tiên cần phải tìm những thời điểm mang tính bước ngoặt, xác định xem, ở đâu đã để lại sai lầm, đánh giá thế trận để thay đổi hay là khả năng đã không được sử dụng kiên quyết để thay đổi tình thế trên bàn cờ. Biết tìm trong khi phân tích những thời điểm mang tính phê phán của ván đấu là đặc biệt quan trọng, nó sẽ trợ giúp các bạn phán đoán những thời điểm như vậy trong quá trình thi đấu. Điều này, có thể là điều phức tạp nhất trong cờ, cảm nhận những bước ngoặt, thời điểm mang tính phê phán trong ván đấu, lúc cần phải nghiêm túc suy nghĩ và giải quyết vấn đề, lúc mà kết quả ván đấu phụ thuộc vào một nước đi.

Cần phải nói rằng, ngay cả trong số những đấu thủ có đẳng cấp không phải ai cũng có phẩm chất này ở mức đầy đủ. Tôi đã trò chuyện với Boris Spassky về tính sáng tạo của Fischer, cái sáng tạo mà tất cả chúng tôi không trừ một ai, đánh giá rất cao. Spassky đã nói rằng, anh ta chỉ thấy ở Fischer duy nhất một chỗ yếu tương đối nhỏ: đó là không phải lúc nào Fischer cũng cảm nhận được bước ngoặt, thời điểm mang tính phê phán trong ván đấu. Tất nhiên, đó là chỗ yếu có tính tương đối, chỗ được ứng dụng vào trình độ chung rất cao, nhưng chỗ yếu đó thỉnh thoảng, theo ý kiến của Spassky, cũng đã quấy rầy Fischer. Sửa chữa khuyết điểm loại này chỉ có thể nghiên cứu một cách phê phán sự sáng tạo của mình.

Thời điểm thứ hai cần phải để ý đến khi phân tích các ván đấu của mình, đó là tìm những nguyên nhân sai lầm của chính mình. Khi rút ra sai lầm, bạn dần dần bắt đầu hiểu rằng, những sai lầm này đã có liên quan đến cái gì, bạn sẽ thấy những thiếu sót trong trận đấu của mình. Tất nhiên, đơn giản hơn cả, lúc đó huấn luyện viên sẽ giúp đỡ các bạn, lúc đó mọi cái sẽ hé ra. Nhưng lực đẩy chỉ sẽ có trong trường hợp, nếu như chính các bạn cảm nhận được những nguyên nhân phạm sai lầm và muốn sửa chữa chúng. Sự nhận thức khách quan những yếu kém của chính mình là bước đi cần thiết đầu tiên trong công việc nghiêm túc để sữa chữa những yếu kém đó.

Thời điểm thứ ba. Rất quan trọng là tìm những khả năng mới, mà trong qui trình trận đấu các bạn không để ý đến do để tâm vào những ý đồ khác nào đó của chính mình. Sau khi phân tích bạn bắt đầu cảm thấy tốt hơn với thế cờ đã nghiên cứu, lĩnh hội sâu sắc hơn những đặc trưng chiến lược và chiến thuật cho thế cờ này. Thêm vào đó, những kết luận mà chính mình rút ra nó ăn sâu vào trí nhớ vững chắc hơn những kết luận nhận được từ các nguồn khác.

Và cuối cùng. Khi phân tích ván đấu, các bạn cần phải suy nghĩ về giai đoạn khai cuộc. Cố gắng tăng cường trận đấu của mình, đặc biệt nếu các bạn không hoàn toàn thỏa mãn với các kết quả khai cuộc. Thái độ phê phán sẽ dẫn các bạn đến những vấn đề xuất hiện lúc khai cuộc, có thể làm phong phú thêm những hiểu biết của bản thân, vạch ra những phương án mới, suy nghĩ tới những ván đấu.

Tôi muốn giải thích điều vừa nói bằng ván đấu mà tôi đã chơi quân đen chống lại Karpov tại Moscow trong giải vô địch Liên Xô năm 1983. Tại sao tôi chọn chính ván đấu này? lối chơi của đối thủ đã gây cho tôi ấn tượng mạnh. Không phải thường xuyên tôi cảm nhận rằng, người ta chơi trội hơn tôi, và trong trường hợp vừa nêu này tôi cảm thấy rằng như vậy, song điều đáng bực tức nhất ở đây là tôi hoàn toàn không hiểu rằng điều này đã xảy ra như vậy và tại sao?. Tôi buộc đã phải nhiều lần nghiên cứu ván đấu này.

Trong giải vô địch này tôi đã chơi không thành công và quyết định sau này lúc rảnh rỗi sẽ phân tích một cách nghiêm túc các nguyên nhân thất bại. Công việc đã làm quả là không uổng, tôi tin rằng, nó đã tạo điều kiện cho những thắng lợi tương lai trong vòng đấu loại liên khu vực và trong các trận đấu của các ứng viên. Nhìn chung tôi nhận thấy rằng nếu sau thất bại tôi đã xem xét một cách nghiêm túc những ván đấu của mình, điều này nhất định đem lại ích lợi lớn lao, và sau đó tôi cảm nhận được sự trưởng thành mang tính sáng tạo. Sự việc đã xảy ra, ví dụ, vào năm 1979, lúc đó sau thất bại ở giải vô địch thế giới trẻ, tôi đã dành gần một tháng để phân tích các ván đấu. Thậm chí đã nhập toàn bộ những ván đấu vào máy tính xách tay. Và trong giải đấu tiếp theo lần đầu tiên của giải vô địch Liên Xô tôi đã chơi khá tốt,và điều này đánh dấu sự xuất hiện của tôi từ một cuộc khủng hoảng. Sau đó cũng trong năm, tôi đã chứng tỏ kết quả tốt nhất của mình trong giải vô địch Liên Xô chiếm vị trí thứ hai trong giải ngoại hạng.

Karpov- Yusupov

Khai cuộc Tây Ban Nha. Moscow 1983.

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.0–0 ¤xe4  Phương án mở của khai cuộc Tây Ban Nha – một trong những biến cơ bản của tôi.

6.d4 b5 7.¥b3 d5 8.dxe5 ¥e6. Từng người chọn thế biến theo sở thích của mình. Tôi thích tình huống với các yếu tố của một cuộc phong tỏa. Sẵn sàng chơi chống lại một con tốt mạnh ở e5, Tôi ngăn chặn nó và cố gắng bằng cách nào đó để “né tránh” nó trong một số hướng Đen thành công trong việc giải quyết vấn đề của trung tâm triệt để, bằng cách chơi f7-f6.

9.c3 ¥c5  thường thường người ta hay chơi ở đây là 9...¥e7

10.¤bd2,  Quân trắng tự nhiên quấy rối Mã e4, chiếm đóng vị trí trung tâm mạnh.

10... 0–0. Trong khi việc đổi quân ở e4 đối với Đen sẽ không nguy hiểm, họ khinh thường đe dọa.

11.¥c2 ¥f5. Trong ván đấu này tôi đã quyết định bảo vệ Mã e4. Nhưng đã có một tiếp tục khác rất thú vị 11...¤xf2; tôi thường chơi như vậy.

12.¤b3  Quân trắng hoàn tất việc triển khai và giải phóng đường cho tượng ô đen.

13...¥g6. Tượng cần phải đứng ở ô được bảo vệ, vì rằng dọa 13.¤xc5. Nếu 13.¥xe4, thì quân đen ăn bằng tốt, tấn công Mã f3, ở đây ở quân đen mọi cái đều tốt.

13.¤fd4 ¥xd4 14.cxd4. Như vậy, tôi đã bắt đầu chơi phương án mỡ đúng một ván trong những ván đấu của Karpov. Khi nghiên cứu tuyển tập các ván chọn lọc của Karpov tôi đã chạm phải ván đấu Karpov–Savon (Moscow 1971), ván mà quân trắng đã thắng rất đẹp, và tôi đã tìm cách đấu cho quân đen. Lúc bạn tìm ý đồ của mình trong một phương án này, nghiên cứu nó một cách sâu sắc, và tôi đã làm như vậy. Khi chuẩn bị phương án mở “Tây Ban Nha”, tôi đã sử dụng thành công nó. Sơ đồ tương tự của sự lĩnh hội hệ thống khai cuộc mới đã xảy ra đối với tôi không phải lần đầu; bạn nghiên cứu ván đấu của các đấu thủ mạnh, bạn tìm cách tăng cường cho một mặt (một cạnh), sau đó bạn bắt đầu phân tích một cách cẩn thận, bạn làm quen với các ván đấu khác đến cùng một (đề mục) chủ đề… Không có một ý đồ nào đó của mình tôi không chơi phương án khai cuộc. Chỉ sử dụng ý đồ của người khác là không thú vị đối với tôi.

14...a5. V. Savon đã hành động chính như vậy trong ván đấu. Mã e4 được bố trí không bền vững, quân trắng có thể đuổi nó bằng cách f2-f4 nước đi 14...a5 tạm thời giải quyết vấn đề này: đáp lại nước đi 15.f3 sẽ nối tiếp 15...a4, trong khi buộc phải đổi Mã .

Nhìn chung, cấu trúc chốt, mà bây giờ trên bàn cờ dự định: quân trắng tấn công đa số chốt trên cánh vua, còn quân đen hiển nhiên cuộc đấu trên cánh hậu bằng cách c7-c5. Tất nhiên, các biến cố có thể phát triển hoàn toàn khác. Đối với quân trắng, chẳng hạn, lôi cuốn tổ chức áp lực theo đường “C” còn quân đen bằng bước nhảy f7-f6, tạo cho họ tính đến cuộc phản công trên cánh vua…

15.¥e3 a4  Savon đã chọn…15...¤b4 16.¥b1 a4 17.¤d2 a3 nhưng sau khi 18.£c1!!  Chiến lược khai cuộc của anh ta đã được cải chính. Tất nhiên, trong những nhận xét của mình Karpov đã xem xét và 15...a4, rằng theo cách nhìn của tôi, đó là điều hiển nhiên.

16.¤d2. Trong thực tế hiện đại có gặp nước đi 16.¤c1, nước đi này dẫn đến cuộc đấu có nội dung phức tạp.

16...a3. Quân đen liên tục dùng quân Mã e4, cố gắng bảo đảm cho nó đến ô c3. Vì 17.bxa3 là không thể được do 17...¤c3, quân trắng trên thực tế đã buộc phải đổi Mã.

17.¤xe4 axb2  (đây là nước trung gian quan trọng) 18.¦b1

Hình 1. 

         

18...¥xe4!. Trong các bình luận của mình Karpov xem xét chỉ có 18...dxe4 19.¦xb2 ¤e7, rằng sau khi 20.¦xb5 ¦xa2 21.£b1 £a8 22.¦c1 dẫn đến tình thế khó khăn cho quân đen.

Khi phân tích cùng ván đấu này, tôi có cảm tưởng là không lôgíc khi ăn e4 bằng chốt, để lại cho mình một tượng thụ động g6. Tôi bắt đầu nghiên cứu việc ăn e4 bằng tượng và hệ quả đã trở thành hướng chính của phương án khai cuộc đã có.

Đối với quân trắng bây giờ không còn nhiều lựa chọn: Tôi đã xem xét nước đi 19.¥xe4  một cách tò mò, mặc dầu chưa chắc phương án đã được vượt qua với một sự thất về chất; 19… dxe4 20.£g4 ¤xd4 21.¦fd1 c5 22.¥h6 g6 23.¥xf8 ¢xf8 về chất ở quân đen thế cờ mạnh và nhiều chốt. Là không tốt khi 24.¦xb2 vì 24...¤f3+, còn nếu 24.£xe4  thì 24...¦xa2 và chốt b2 là rất không thú vị (rất khó chịu) đối với quân trắng. Dường như, họ còn lại chỉ cố thử chơi nước chiếu vĩnh viễn: 25.e6 fxe6 26.£e5.

19.¦xb2 £d7 Quân đen gián tiếp bảo vệ chốt b5 (20.¦xb5 ¤xe5).

20.¥d3. Đây là nước sáng tạo của R.Hubner. Các nước sau không được gì và thế cờ cân bằng 20.¥xe4 dxe4 21.¦xb5 ¤xd4 22.¦c5 ¦fd8 23.¥xd4 £xd4 24.£xd4 ¦xd4 25.¦xc7 h5, giống như trong ván đấu A.Ivanov – Yusupov (vô địch Liên Xô 1979, hạng I). Cũng chính ở ván đấu này tôi đã thành công lần đầu tiên thử trên thực tế những phân tích của mình trong phương án mới.

20...¥xd3 là sai lầm 20...b4 vì 21.¥b5, và đến nước 21...¦fb8  có 22.¦xb4.

21.£xd3 ¦fb8 Trong trường hợp 21...b4 22.¦c1 Trắng ưu thế phát triển so với với những gì đã xảy ra trong ván đấu. Việc nghiên cứu được đền đáp 21...¤a5 22.£xb5 c6 23.£e2 ¤c4. Hy sinh quân chốt, quân đen chuyển Mã đến c4 và nhận được đòn phản công nhất định, ví dụ: 24.¦b3 h6 25.¦fb1 £f5.

           Bây giờ tôi đề nghị các bạn nghỉ một tí về thế trận đã nảy sinh trong ván đấu, quân trắng và quân đen định làm gì?

 Hình 2

               Kế hoạch tự nhiên nhất cho quân trắng: lấn chiếm 22.f4!  với các nước tiếp theo f4-f5-f6 chúng ta sẽ xem xét, cuộc đấu lúc đó được sắp xếp như thế nào. Quân đen có thể đưa Mã đến c4 22...¤a5. Nhưng quân trắng đã tìm được một sự bố trí lại lực lượng rất thú vị, và việc này bắt đầu bằng nước phòng thủ 23.¥c1! đưa tượng từ tấn công về kiểm soát ô a3 đây cũng là điều quan trọng. Đáp lại 23...¤c4 là 24.¦e2, tăng cường đe dọa cú đột phá f4-f5 và e5-e6. Trắng có viễn vọng tấn công tuyệt vời.

Hãy quay trở lại một chút. Đen có thể không thành công trong việc ngăn chặn sự di chuyển của chốt trắng 22...f5 vì 23.exf6 gxf6 24.f5. Vị trí của Vua đen suy yếu và trắng có thể đi ¥h6 tấn công. Ví dụ, 24...b4 25.¥h6 ¦a3 26.£d1 hoặc là thậm chí 26.¦b3 ¦xa2 27.£b1. Vị trí này là rất nguy hiểm.

Có lẽ, quân đen nên phản công bằng cách 22...b4 với ý đồ đưa xe đến ô a3. Giả sử rằng: 23.f5 ¦a3 24.£e2. Vị trí của quân trắng cũng còn dọa, nhưng có lẽ đen nên thử đi nước 24...b3 làm tích cực các quân cờ theo hàng thứ 3. Cái chính ở đây, theo tôi nghĩ, đối với quân đen – không được giới hạn bằng phòng thủ thụ động, quấy nhiễu đối thủ, cố gắng phản công. Trong khi quân trắng còn chưa tạo được những đe dọa chết người và ở quân đen còn có khả năng để phản công. Ví dụ, sau khi 25.axb3 ¦bxb3 26.¦xb3 ¦xb3 27.f6 sẽ xuất hiện khả năng chuyển ¤d8-e6.

Quay trở về với ván đấu. Thú vị, là Karpov đã đi đến quyết định vấn đề hoàn toàn khác. Anh ta trước hết là phương án phòng thủ. Có lẽ, anh đã lập tức đặt cho mình câu hỏi. Đối thủ muốn gì, âm mưu của quân đen ở đâu? Còn các bạn tính toán như thế nào? Bây giờ quân đen muốn gì? Tất nhiên, ¤a5-c4!. và ở đây các bạn hãy theo dõi, bằng từng nước đi của mình Kapov đã ngăn cản sự chuyển dịch này của ngựa như thế nào.

  22.¦fb1 (không phải 22...¤a5 vì 23.¦xb5) 22...b4

  23.h3 . Đây cũng là một nước phòng thủ. Trong ván đấu Hubner- Korchnoi (Lucerne 1982) đã gặp nước đi 23.¥d2, và đã có lời đáp tích cực 23...£g4. Karpov không những đã mở cửa sổ – một phương pháp cực kỳ hữu ích mà còn nắm quyền kiểm soát ô g4.

Thay vì 23.h3 nước đi 23.a3 là có hứa hẹn ít nhiều trong việc tính toán đến sai lầm 23...¦xa3? 24.£xa3 bxa3 25.¦xb8+ ¤d8 26.¦a8, và trắng thắng. Sau khi 23...bxa3 24.¦xb8+ ¦xb8 25.¦xb8+ ¤xb8 26.£xa3 £c6 (nhưng không phải 26...¤c6 27.£a8+ ¤d8 28.¥g5) 27.£e7 £d7 đen có vị trí chấp nhận được. Tuy nhiên hoàn toàn có thể trực tiếp 23.¦c1.

Khi trình bày đoạn sau của ván đấu giống như tôi đã thấy nó bên bàn cờ, tôi cố tình bỏ qua một – hai thời điểm thú vị, tìm thấy muộn hơn, trong khi phân tích. Chúng ta sẽ quay trở lại sau này.

23...h6. Quân đen đã quyết định cần mở cửa sổ. Tất nhiên tôi đã có một số nghi ngờ mơ hồ về nước đi trong ván, nhưng không thực sự mạnh.

24.¦c1  

Hình 3

Điều gì xảy ra sau 24...¤a5, bạn có thể thấy? Tiếp tục 25.¥d2 ¤c4 hòan toàn vừa lòng quân đen. Tuy nhiên có nước đi 25.£b1! Đáp lại 25...¤c4 cần tiếp nối 26.¦xb4 ¦xb4 27.£xb4 và không nên 27...¦xa2  vì 28.£b8+ ¢h7 29.£b1+ với phần được xe. Thành tâm mà nói là tôi không lập tức nhận thấy phương án này. Các bạn thử nhìn, xem Karpov chiến đấu như thế nào: anh ta đã cho xe tích cực hoạt động và cùng lúc một lần nữa lại không cho chơi ...¤a5.

24...¦b6. Tôi đưa xe về phòng thủ, bảo vệ Mã c6 và lại một lần nữa có kế hoạch Mã a5. Karpov lại lần nữa ngăn cản việc chuyển dịch Mã, tấn công chốt b4.

25.£b1. Thật ngạc nhiên, tất cả cuộc chiến đấu chiến lược lại xoay quanh một ý tưởng như vậy. Nếu quân đen thành công trong việc di chuyển Mã đến c4, họ sẽ nhận được thế trận tuyệt đẹp. Tôi về nguyên tắc hiểu được điều này, nhưng hình như không đủ sâu.

25...¦ab8. Lại một lần nữa khi theo dõi chính mục tiêu đưa ngựa đến c4, và một lần nữa Karpov tìm được khả năng ngăn cản điều này.

26.¦c5 ¤d8. Xe đến c5 tôi không hài lòng và tôi quyết định đuổi nó đi. Karpov đi thêm một nước phòng thủ.

27.¦cc2. Quân đen hy vọng đi ¤b7 và sau đó ¤a5, rồi đến c4. Nhưng đối thủ trước đó đã đưa xe khỏi địa bàn, ở đây nó tất nhiên bị tấn công.

27...¤c6. Mã không có việc làm tại d8, và tôi đã quyết định đưa nó trở lại. Vẫn như trước tôi muốn đi ¤a5, và vẫn như trước Karpov lại ngăn ngừa tôi.

28.£c1. Sự dịch chuyển ít nhận thấy của xe từ c1 đến c2 đã cho phép quân trắng xây dựng pháo đài tối ưu bằng cách: đặt xe trước Hậu.

28...¦8b7 29.¦c5. Lại một lần nữa không có khả năng chơi. Mã a5. Tôi đã hoàn toàn nhầm lẫn. Khi người ta không cho thực hiện ý đồ chính của bạn thì rất khó chiến đấu.

29...¤e7 Ở đây Karpov đã chơi rất tinh xão. Tôi đã dự kiến một số hành động tích cực, ngăn được nước g2 – g4, tôi không vừa long với vị trí hiện tại. Nhưng trắng đã đi nước đợi chờ khiêm tốn, có lợi cho tốt tấn công sau này.

30.¢h2. Rõ ràng rằng, sớm hay muộn quân trắng sẽ bắt đầu môt đợt sóng tốt trên cánh vua. Mối đe dọa này đã tác động đến tâm lý của tôi, tôi muốn có được các phản đòn càng nhanh càng tốt. Và tôi đã sai lầm, có thể giải thích được trong thực tế đôi khi tôi không chú ý đến khả năng của đối thủ.

30...¤f5?. Đơn giản là sơ ý. Nó là cần thiết dựa trên chiến thuật phòng thủ với 30...c6, giữ thế trận tuy yếu hơn một chút nhưng vững chắc. Đợi chờ một nước tích cực nào đó từ phía quân trắng, giả sử g2 – g4, có thể cố gắng tạo một phản công với b4-b3.

31.¦bc2. Bây giờ tôi mất chốt và nhận ra rằng đối với Karpov người sau đó vô địch thế giới. Tôi không còn cơ hội để cứu vãn ván cờ nữa. Tuy vậy tôi đã quyết định liều lĩnh chiến đấu.

31...¦g6.Các bạn biết không, điều này xảy ra thường xuyên: Bạn mất chất, nhưng bù lại bạn có được một số đòn phản công mà trước đó không có. Quân của bạn trước kia bảo vệ các điểm yếu, được tích cực lên và bạn sẽ có những sáng kiến. Thật không may, trong trường hợp này nó không đủ bù đắp cho việc mất chốt. Không tốt là 31...b3 32.axb3 ¦xb3 33.¦xc7 ¦xc7 34.¦xc7 £b5– quân trắng đã kịp tạo mối đe dọa sớm hơn: 35.¦c8+ ¢h7 36.£c7.

   32.¦xc7 ¦xc7 33.¦xc7 £b5 Nhiệm vụ của Đen cố gắng gây phức tạp càng nhiều càng tốt. Tất nhiên Karpov đang có lợi thế ông không muốn tính đến phương án sau 34.£c5

34.g4!  Một nước đi tốt. Đổi ở e3 là xấu cho đen, quân trắng hơn một chốt mạnh.

34...¤h4. Bây giờ nước đi 35.£c5 cho quân trắng một chiến thắng. đáp lại 35...£f1 đơn giản là 36.£xd5. Ở đây Karpov có lẽ đã bỏ qua: một nước thiếu chính xác trong ván đấu. Mặc dù anh đã chơi khá tốt.

35.¦c8+ ¢h7 36.£d1. Karpov lúc này đơn giản là cố gắng giữ con chốt hơn. Anh ta hy vọng rằng, trong tương lai việc dịch chuyển của các chốt cánh vua sẽ dẫn tới phần thắng.

36...£a6 37.¦c2 f5 ở đây quân đen có thể kiên trì phòng thủ với 37...£a3, nhưng vị trí cũng không có triển vọng. Tôi nhận ra rằng, khi đi 37...f5 tôi sẽ thua nhưng tính rằng, đối thủ của tôi còn ít thời gian, tôi đã quyết định mạo hiểm, thử một cơ may thực tế, đặt đối thủ về vấn đề chiến thuật. Các bạn biết không, phương pháp này đôi khi thành công. Tôi không trách mình về quyết định này, mặc dầu khách quan thì quyết định này không phải là mạnh nhất và chỉ dẫn nhanh đến thất bại.

Than ôi, và ở đây Karpov đã chính xác. Các bạn hãy thử đặt vị trí của mình vào địa vị của anh ta. Bạn sẽ đi như thế nào? Tôi nghỉ rằng, các bạn sẽ tìm được lời giải chính xác dễ hơn khi các bạn đã đọc xong chương 6 của cuốn sách.

Hình 4

38.¢g3!. Quân cờ còn lại trên bàn không nhiều. Karpov quyết định hợp lý rằng, vua cần phải tham gia vào cuộc chiến, và đưa vua tấn công Mã h4. Đây là một kế hoạch tiếp tục ưu thế. Mặc dù tôi đã thấy điều này, tôi quyết định mạo hiểm, và nhận ra rằng chỉ có các biến phức tạp là tôi có thể có được cơ hội thiết thực.

38...fxg4 39.¢xh4. Bây giờ cần phải suy nghĩ tới một ý đồ nhỏ nào đó cho quân đen.

39...gxh3. Tôi không đặt hy vọng vào nước đi 39...g3.  ý đồ là ở chỗ để đáp lại nước 40.fxg3 sẽ đi 40...£a3  với một đe dọa hình học tiềm tàng 41...b3 và 42... £e7+. Than ôi, 41.£c1 bác bỏ ý tưởng này của tôi. Quyết định rằng, sự bác bỏ rất đơn giản, tôi từ chối nước đi 39...g3. nhưng trong
nguyên tắc nó là rất quan trọng để tìm nguồn lực như vậy - đôi khi là một tình cờ khả năng như thế này có thể thay đổi quá trình của ván đấu.

Ý đồ của nước đi 39...gxf – trong phương án 40.¢xh3 £e6+ 41.¢h2 £f5 và hoàn toàn bất ngờ với một lực lượng ít ỏi quân đen tạo những đe dọa nguy hiểm. Karpov chơi một cách mạnh mẽ hơn.

40.f4 £e6 41.£h5. lại một nước đi tốt. Quân trắng ngăn cản đối phương tích cực hóa quân.

41...£e7+ 42.¢xh3 £f7. Tôi thử cơ hội cuối cùng. Một bài toán nhỏ cuối cùng: quân trắng ở đây chơi như thế nào?

43.¦h2! Mối đe dọa 43...¦g3+ 44.¢h4 ¦h3+ được đẩy lùi. Đen không còn hy vọng.

43...£d7+ 44.f5. Quân đen đầu hàng.

Một ván cờ với thế trận tuyệt vời của quân trắng. Một tinh thần dự phòng bao trùm toàn bộ cuộc chơi, hoàn toàn đặc trưng cho phong cách chơi của Karpov.

Rõ ràng rằng, tôi đã thua ván đấu bởi nước đi 30...¤f4? Nhưng cuộc đấu mang tính chiến lược, hình như, tôi đã thua trước đó, lúc mà Karpov đã phá tan kế hoạch chuyển Mã của tôi đến c4. để hiểu được những điều đã xảy ra, cần phải có sự phân tích cần mẫn, suy tư.

Lúc đầu quân đen đã chơi một cách hợp lý, tất cả những hành động của họ đã được tạo bởi những suy tưởng cụ thể. Nhưng ở đây sau khi 23. h3  trả lời của tôi 23...h6 rõ ràng là không bắt buộc.

 hình 5

Tôi đã chú ý hơn khi xem xét thế cờ này và đã phát hiện ra rằng, trước hết: nước đi 24...¦b6! xứng đáng được xem xét, không nước đi h7-h6 là cần thiết, nhưng nước đi ¦b6 ở đây có lẽ là bổ ích, nó làm giảm nước đi tích cực của quân trắng 24.¦c1. Tôi nhắc lại: trong ván đấu đã có 23...h6 24.¦c1! và đã giải thích rằng, nước đi 24...¤a5  trắng có ý đồ chiến thuật 25.£b1. Còn sau khi 23...¦b6 24. ¦c1 thì không thể 24...¤a5 và 25.£b1 bây giờ không nguy hiểm nữa. Quân đen giống như đã dùng phòng thủ để chống phòng thủ của đối phương.

Ngoài ra, tôi đã tìm được một khả năng thú vị 23....¦e4!?. Buộc phải, tất nhiên, tính tới. 24.a3. có một ý đồ hy sinh tốt: 24...¤a5 25.¦xb4 ¦xb4 26.¦xb4 ¦xb4 27.axb4 ¤c4. Mã mạnh hơn Tượng thụ động, có thể cho một vài sự đền bù, mặc dù, tôi có cảm tưởng rằng, quân trắng dẫu sao cũng giữ ưu thế. Ví dụ, 28.¢h2 £a4 29.£f5. Điều này làm tôi không hài lòng.

Song hy sinh chốt là không bắt buộc. Có thể giữ thế cân bằng, đơn giản là  mở cửa sổ. 24...h6!

Còn điều gì sẽ xảy ra, nếu như quân trắng chơi 24.£c2!? (vào chỗ 24.a3)? Lúc đó có 24... ¦a6. Đáp lại nước đi 25. ¦c1? như thế nào, các bạn có thấy không? Đúng ra là 25... ¦xa2!. Sau khi 26.¦xa2 b3 27.£b2 bxa2 28. £xa2 quân trắng di trì áp lực theo đường “C”, vì vậy đen có một số vấn đề. Tôi  nghĩ kế hoạch sau: 28... ¤d8 29.£a7 ¦c8, sau đó ¤e6 và thậm chí g7 – g6. Quân đen có một thế cờ chấp nhận được.

Nhưng điều đó chưa phải là tất cả. Trong tôi đã tồn lại mối nghi ngờ. Chính vì nước 23...h6 là không tồi, tôi đã không tin rằng, từ nước đó thế cờ của tôi cần thiết phải trở nên khó khăn. Cho nên chúng ta sẽ xem xét chú ý hơn, điều gì đã xảy ra tiếp tục.

Sau khi 23...h6 24.¦c1! ¦b6 25.£b1 tôi đã chơi 25. ¦ab8 nước đi, trong chừng mực nào đó, là lý tưởng, đã chuẩn bị ¤a5, nhưng dẫu sao cũng hơi tiếc khi phải dọn xe khỏi đường mở. Những khả năng nên còn có ở quân đen?

Hình 6

Chốt b4 có thể đã được bảo vệ từ khía cạnh khác 25... ¦a4!. Bây giờ đáp lại 26.¦c5 (giống như trong ván đấu) đã có thể 26...¤a5, và đó là một thành tích khổng lồ đối với quân đen, quyết định tốt cả vấn đề của chúng. Nếu như 26.¦bc2, lại một lần nữa cản trở nước đi ...¤a5, thì quân đen sẽ khôi phục mối đe dọa bằng cách 26...¦a7, có nghĩa là nước đi 26.¦bc2 không cho cái gì cả.

Còn lại việc kiểm tra 26.£c2, nhưng và lúc đó có 26...¦a 7 27.£c5 ¦a5 28.£c2 ¦a7. quân trắng buộc phải hoặc là thỏa hiệp với kết cuộc hòa hoặc là để cho Mã đến c4.

Lúc đó tôi đã nhận thấy đường này, tôi lập tức trở thành dễ thở hơn. Dẫu dao sự đánh giá của tôi về nước đi của ván đấu đã đúng nhiều hoặc ít. (tôi đã tính rằng, tình thế dường như bằng nhau). Nhưng việc tiếp nhận tình thế không đủ sắc sảo.

Ở trong tôi đã có mong muốn đưa Mã đến c4, mong muốn này xuất hiện không đủ mạnh để phải cháy lên bởi ý nghĩa này. Cố gắng thực hiện nó với bất cứ giá nào. Hiểu tinh thần của tình thế, nắm chắc sợi chỉ xuyên suốt trận đấu, có thể phá hủy bất kỳ bối cảnh nào – một sự hiểu biết như vậy rất trợ giúp cho đấu thủ tìm được bên bàn cờ những quyết định đúng đắn duy nhất. Chúng ta tổng kết. Có thể rút được điều gì bổ ích từ ván đấu vừa xem xét?

Ví dụ như: Một thông tin khai cuộc quý giá. Hệ quả là tôi, sử dụng phân tích của mình, đã làm được trong phương án này kết quả hòa cho quân đen, khi đó điều này an ủi tôi – Như người ta nói, bảo vệ được phương án.

Cũng rất bổ ích khi suy nghĩ về những hành động của Karpov. Trận đấu của anh ta gây nên những ấn tượng mạnh. Trước tiên – bằng phong cách của mình – thái độ phòng thủ cho việc tiếp nhận các quyết định. Bằng từng nước đi, từng chuyển động của mình anh ta tính đến âm mưu của đối thủ và chiến đấu với chúng.

Một sự thể hiện chính xác đầy đủ của ưu thế là đáng được học tập. Có thể, vài một thời điểm Karpov có thể chơi cụ thể hơn. Nhưng khi xuất hiện tình thế cần phải, thì anh ta không sợ phải đi 38.¢g3! và 39.¢xh4, không trệch khỏi sự tính toán của những phương án cụ thể, vì rằng điều này đã được mách bảo bởi các đòi hỏi của thế trận. Có những tình huống, khi đó cần phải tính toán các phương án, cần thiết đi tới sự bùng lên cuộc chiến – đó là con đường duy nhất tới đích.

Lại một lần nữa tôi quay lại với chủ đề sự chỉ dẫn đường xuyên suốt. Toàn bộ ván đấu, thực chất, là một ván đấu của một ý đồ, trận đấu quay quanh một mưu chước. Điều như vậy thỉnh thoảng xảy ra. Chẳng hạn như, bạn có hiểu không, bài toán cơ bản – đổi tượng trắng đầy đủ, và bạn cố gắng thực hiện đổi quân kiểu này, còn đối thủ thì cản trở điều đó. Khi bình luận ván đấu thứ 9 của trận đấu dành vô địch thế giới. (1960), Tal nhớ cuộc trò chuyện của mình với Botvinnhik về một tình huống xuất hiện ở trung cuộc một thế cờ phức tạp. Botvinnhik đã nói rằng, anh ta đã hồi lâu lưỡng lự trong đánh giá, và sau đó đã hiểu thực chất của thế trận. Cần phải đổi xe, còn hậu thì giữ lại. Nhận xét như vậy rất trừu tượng đối với Tal, nhưng sau đó, khi lựa đi lựa lại các phương án phức tạp, những phương án mà anh buộc phải tính đến trong tiến trình ván đấu, anh đã tin rằng Botvinnhik đã tuyệt đối đúng và ý đồ mà Botvinnhik đã nói là đúng đối với nhiều phương án. ( còn tiếp)

Trích từ Huấn luyện kỳ thủ thi đấu giải (Artur Yusupov)

Hồ Văn Huỳnh, hiệu chỉnh từ bài dịch của Trung tâm huấn luyện quốc gia TP. Hồ Chí Minh.